Het zijn lowbudgetfilms waarmee Richard Kern (1954) begin jaren tachtig in kleine kring naam maakt. In de korte rolprenten die er weliswaar goedkoop en groezelig uitzien, worden geen vragen gesteld over het hoe en waarom van plot en personage. De toeschouwer zit er mooi mee opgescheept. Óf hij wendt zijn hoofd vol walging af, óf hij blijft toch stiekem kijken naar het duivelse pact tussen seks en geweld. Een platte vorm van provocatie? Inderdaad zijn sommige scènes ongetwijfeld als zodanig bedoeld, maar Kerns filmoeuvre is te bijzonder en uniek om het af te doen als provocatie om het provoceren. Het gaat bij hem niet zozeer om wat je ziet maar om wat het met je doet.
Georges Bataille
Al dan niet parodiërend verwijst hij naar bloederige filmgenres als splattermovies, maar ook opzichtig naar SM en grandguignol, het extravagante griezelheater in het Parijs uit begin vorige eeuw. Je zou ook een link kunnen leggen met de boeken van de Franse schrijver en “filosoof van het kwaad” Georges Bataille. Zowel bij Kern als Bataille overlappen de thema’s angst, geweld, seks en dood elkaar in een ongrijpbare verstrengeling.
Bataille beschouwt seks en de dood als drijfveren voor het maken van kunst. Volgens hem bezit de mens een verlangen niet gehinderd te willen worden door regels, om zonder doodsangst het leven te kunnen ondergaan. Elke verbodsregel vraagt om overtreding en overschrijdend onwettelijk gedrag. Het doelbewust overschrijden van taboes noemt Bataille transgressie. De filosoof maakt zijn lezer voyeur én, daar komt het addertje, participant.
Het seksueel afwijkende gedrag van Batailles romanfiguren en de daaruit voortkomende gewelddadige beschrijvingen, is een latente voedingsbodem voor aversie en aantrekking. In de films van Kern zijn de overeenkomsten met de boeken en personages van de Franse schrijver duidelijk aanwezig, al beweert eerstgenoemde in een interview simpelweg: “Wat ik interessant vind in films haal ik naar boven en laat het samengevat zien. Wat Amerikanen interesseert is seks en geweld en de smerige kant van het leven”.
Lydia Lunch
In 1983 koopt de dan nog jonge cineast voor vijf dollar een Super-8 camera. Hiermee legt hij de ‘belevenissen’ vast van vrienden en bekenden uit de muziekundergroundscene. De New Yorkse Lower East Side ziet er in die tijd uit als een vervallen achterafbuurt. Grauw en ruig, ideaal als sfeerdecor. Kerns manier van filmen vindt aansluiting bij de plaatselijke no wave scene: bands die onder invloed van punk en avant-garde het rockstramien inruilen voor nóg vrijere muzikale opvattingen.
Een van de pioniers is de groep Teenage Jesus & the Jerks van zangeres Lydia Lunch. Aanvankelijk werkt Kern samen met een vriendje van haar, Nick Zedd, die nadien als medegrondlegger van de Cinema Of Transgression kan worden genoemd. Andere figuren uit de periferie van de New Yorkse underground voelen zich eveneens aangesproken. Via Lunch komt hij in contact met o.a. de muzikanten Jim ‘Foetus’ Thirlwell en punker Henry Rollins.
Met name zijn korte films ontregelen dankzij een hardvochtige benadering van het grotestadsleven. Hier wordt niets onder het tapijt gemoffeld; elke vorm van suggestie ontbreekt. Omdat de kadrering er nogal primitief uitziet, de beelden grofkorrelig, doet zijn werk denken aan horrorfilms waarin de hoofdpersonen zonder aankondiging vooraf elkaar naar het leven staan. Alleen gaat het bij Kern niet om kettingzagende psychopaten, maar om non-conformisten, randfiguren en onruststokers. Op Netflix zul je zijn films niet aantreffen.
Fingered
Ondanks het frontale naakt en het expliciete poseren gaat het hier beslist niet om porno. Waar porno telkens opnieuw een seksuele stimulans wil oproepen, valt het werk van de Amerikaan nauwelijks erotisch te noemen. Benadrukken de makers van porno hoe en welke handelingen er verricht dienen te worden, Kern laat de poses en de interpretatie ervan over aan de fantasieën van zijn actrice of model.
Niet iedereen zal zich identificeren met Kerns vrouwen, die in zijn werk openlijk fantaseren over ongehinderde seks, bondage en agressie. Het scenario van Fingered (1986) werd mede geschreven door Lydia Lunch. In de onrustbarende koortsdroom over seks en geweld, gooit de voormalige queen van de New Yorkse subcultuur, net als in het al even beruchte The Right Side Of My Brain (1985), het begrip lustobject radicaal om. Zo laat ze zich met zichtbaar genot diverse keren hard penetreren door haar vriendje. Tijdens een van die mometen schiet ze een revolver af dat kort tevoren nog tussen haar benen werd geduwd. Fingered veroorzaakte destijds nogal wat ophef, maar bevindt zich intussen in de kunstcollectie van het Museum Of Modern Art.
Overigens werd het werk in 1995 op de Nederlandse televisie vertoond, toen regisseur Ian Kerkhof het liet zien tijdens VPRO’s Zomergasten. Enkele van Kerns andere korte films staan overigens op YouTube. Zoals ook muziekvideo’s die hij maakte voor o.a. Sonic Youth.
New York Girls
Seksueel getinte fantasieën bekeken vanuit het vrouwelijk perspectief zien we ook terug in de fotografie waarin de filmer zich sinds de jaren negentig is gaan bekwamen. Berucht is zijn boek New York Girls uit 1995. Curieuze en kleurrijke shoots alsof de dames op heterdaad worden betrapt. Richard Kern: “Het was een unieke tijd omdat er een lange periode was waarin er geen naaktboeken waren. Tegenwoordig is er weer een hoop shit waar fotografen hun hele ding baseren op naaktfoto’s. Voor mij voelde dit toen goed omdat er niet veel was dat leek op wat ik deed toen ik begon.” In een ander interview zegt hij: “Ik kon er gewoon niet tegen dat de kunstscene zo conservatief was, ondanks dat ze deden alsof ze juist liberaal en progressief was. Ik probeerde ze boos te maken en te confronteren.”
Zijn portretten van veelal schaarse geklede vrouwen die eruitzien als je buurmeisje, duiken inmiddels op in toonaangevende kunst- en modebladen en internationale galeries.
website Richard Kern
Richard Kern Studio instagram
Richard Kern – The Hardcore Collection (dvd)
