In de VS staat de schoonmoeder bovenaan het lijstje met oorzaken voor een echtscheiding. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat 25% al stress krijgt als hun schoonmoeder mee aan tafel zit en dat 60% een kerstfeest zonder verplichtingen met de schoonfamilie best wel fijn vindt.
‘Schoonmoeder en schoondochter kun je samen koken, maar lekker wordt het nooit’, zeggen ze in Frankrijk. Het is één van de spreekwoorden die Mineke Schipper samenbracht in haar boek ‘Trouw nooit een vrouw met grote voeten’. De professor interculturele literatuurwetenschap vond over de hele wereld verhalen, uitdrukkingen en moppen waarin schoonmoeders en schoondochters als vijanden tegenover elkaar staan. ‘De schoondochter zal van haar schoonmoeder houden op de dag dat steenkool wit wordt’, aldus de Arabieren.
Meisjes eerder zelfstandig
Familietherapeut Marion Eikelenboom: “In de puberteit trekken jongens veel meer naar hun moeder toe, terwijl meisjes, die sneller volwassen zijn, zich juist tegen haar afzetten. Verschijnt er een andere vrouw op het toneel, dan wordt dat een concurrente. Schoondochters raken daardoor geïrriteerd en beginnen te twijfelen aan zichzelf.”
De warme en de koude kant
Wetenschappers noemen het verwantschapsselectie. Dat houdt in dat je je eigen genetische lijn wilt beschermen door de voorkeur te geven aan je bloedverwanten. In Nederland spreken we soms over ‘de warme kant’ van de familie en ‘de koude kant’. We zijn het aardigst voor mensen met wie we een bloedband hebben en juist achterdochtig naar degenen die niet genetisch aan ons verwant zijn, maar wel invloed hebben op onze kinderen en kleinkinderen. Met als gevolg dat moeders en schoondochters al honderdduizenden jaren langzaam uit elkaar worden geduwd. Ze houden immers van dezelfde man en dat geeft gauw gekissebis.
Loslaten zoon is moeilijker
Volgens Schipper heeft dat alles te maken met de beschermingsdrang van moeders. “De hechte band die zij al voor de geboorte opbouwen met hun kinderen, zorgt ervoor dat ze nogal eens moeite hebben met loslaten. Een onvermijdelijk loslaatmoment in haar leven is de komst van een schoondochter of schoonzoon. En het loslaten van een zoon lijkt haar moeilijker te vallen dan van een dochter, waardoor ze de schoondochter als ‘indringer’ ziet.”
Liefdesconcurrente
Het stereotype beeld van schoonmoeder en schoondochter is er eentje van een moeizame en soms zelfs competitieve relatie, waarbij de vrouwen elkaar om het minste of geringste in de haren vliegen. Volgens stress-management expert Debbie Mandel, is dit heel logisch. Het gaat hier om twee vrouwen die van dezelfde man houden, ook al is hun liefde voor de man totaal verschillend. Volgens haar kan de relatie tussen schoonmoeder en schoondochter ook juist heel erg goed zijn, alhoewel dit vaak tijd, heel veel geduld en wederzijds respect nodig heeft.
Ongevraagd opvoedadvies
Ze legde drie belangrijke punten van kritiek van vrouwen op hun schoonmoeder aan hun deskundige voor en gevraagd hoe hiermee het beste om te gaan. Vaak gaan conflicten over de opvoeding van de kinderen. Schoonma voelt zich verantwoordelijk om haar kennis en ervaringen te delen, omdat zij het al eens hebben meegemaakt. Schoondochter voelt zich bekritiseerd en op de vingers gekeken. De schoonmoeder heeft op haar beurt het gevoel dat de schoondochter niet luistert om haar dwars te zitten. Probeer er echter niet er tegenin te gaan, maar neutraal te reageren. Een schoonmoeder daarentegen moet ook haar plek weten en het uitsluitend bij advies laten als daarom gevraagd wordt.
Ding-dong, daar is ze weer
Ook onaangekondigd op visite komen terwijl de schoondochter heel andere plannen had of even alleen wilde zijn met haar man. Volgens Debbie Mandell is het essentieel dat zoon c.q. echtgenoot in deze het voortouw neemt. Als de schoondochter hier iets van zegt is zij snel de kattige vrouw die zich agressief en onaangenaam gedraagt tegenover zijn moeder. Mannen, bescherm je vrouw en vertel jullie moeders dat het beter is als ze voortaan even telefoneren of appen om te checken of het wel uitkomt. Hierbij kan hij als excuus gebruiken dat de zaterdagochtend bijvoorbeeld spitsuur is of juist het enige moment dat je even alleen kunt zijn met je vrouw.
Eens een moeder, altijd een moeder
Schoonmoeders hebben vaak de neiging hun zoon nog steeds te behandelen als die kleine jongen die zij ooit op schoot hadden. Van hun favoriete recepten tot in hun wangen knijpen. Schoondochters, accepteer het. Ondanks dat hun zonen groot zijn en vrouw en kinderen hebben, blijven de jongens de oogappels van hun mama. Dit is de vrouw die jouw geliefde heeft grootgebracht én die hem heeft gemaakt tot waar je als een blok voor viel. Dus ook al is het verschrikkelijk moeilijk om aan te zien, ontzeg je schoonmoeder niet de mogelijkheid om nog steeds te moederen. En dan: je echtgenoot is ook in staat voor zichzelf op te komen. Dus als je man het vervelend vindt, zal hij dit zeker duidelijk maken aan zijn eigen moeder.
Hoed u voor de mammoni
Maar het kan altijd nog erger. Extreem bemoeizuchtige schoonmoeders en totaal aan hun moeder klittende mannen. Moederskindjes: Italië staat er bol van. Mannen verhuizen daar ook vaak vanaf hun moeders adres direct naar hun geliefde en hebben nauwelijks op eigen benen leren staan. Dat werd zo erg dat het sinds een aantal jaren een officiële reden tot ontbinding van een huwelijk is. Wanneer de man een te hechte emotionele band met zijn moeder blijft houden, of de schoonmoeder bemoeit zich onredelijk veel met het huwelijk, dan staat de wet aan de kant van de vrouw bij een echtscheiding. De ‘mammoni’, mannen die ook op volwassen leeftijd een pathologische afhankelijkheid van de ’mamma’ houden, vormen een bekend Italiaans fenomeen in Italië.
Beeld: filmposter ‘Monster in law’
