Of een van genoemde vrouwen ook in Het Torentje terecht gaat komen is natuurlijk de grote vraag. Het was een lange, trage weg voor vrouwen in de politiek en het hoogste ambt werd in het Haagse nog niet bereikt.
Suze, Anna, Marga
In 1918 werd Suze Groeneweg van de SDAP het eerste vrouwelijke lid van de Tweede Kamer. De eerste vrouwelijke staatssecretaris was Anna de Waal van de PvdA in 1953 en de eerste vrouwelijke minister Marga Klompé van de KVP in 1956. Beide vrouwen waren ongehuwd en voor zover bekend ook niet samenwonend met een partner. In de jaren ’50 en ’60 werden getrouwde vrouwen immers geacht het gezin te runnen en ‘geen arbeidsplaatsen van mannen in beslag te nemen’. Het feminisme had nog een grote slag te maken.
Ria, Jeltje, Annemarie, Els
In 1977 kreeg Nederland voor het eerst een vrouwelijke lijsttrekker: die primeur was voor Ria Beckers van de PPR (deze partij ging later op in GroenLinks). Pas 2 decennia verder, in 1998, kwam er voor het eerst een vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer: namelijk Jeltje van Nieuwenhoven (PvdA). In dit tweede ‘paarse’ kabinet onder leiding van Wim Kok werden Annemarie Jorritsma (VVD) en Els Borst (D66) beëdigd als waarnemend premiers.
Nu nog maar krap eenderde
Ook in het onlangs ‘gevallen’ kabinet schopten vrouwen het niet verder dan de positie van ‘onderkoning’ onder Rutte. Namelijk Kajsa Ollongren (D66) en Carola Schouten (CU). Er waren wel aanzienlijk meer vrouwelijke ministers dan ooit in de geschiedenis, maar het aantal vrouwen in de volksvertegenwoordiging kwam tot nu toe niet verder dan een krappe eenderde. (47 van de 150). De partijen DENK, FvD en SGP hadden de afgelopen 4 jaar helemaal geen vrouwelijke leden in de Tweede Kamer.
Beter overzee
Opvallend genoeg kende de Nederlandse Antillen wel een vrouwelijke politiek leider. Maria Liberia-Peters kraakte overzee het glazen plafond. Van 1984 t/m 1986 en van 1988 t/m 1994 was zij premier van het Koninkrijk der Nederlanden vanuit Willemstad.
Devika Partiman
Tijdens een bezoek aan Suriname in 2016, stuitte Devika Partiman op een flyer van de vrouwenbeweging aldaar uit 1996 met de boodschap: stem op een vrouw! Een volksvertegenwoordiging doet zijn naam natuurlijk geen eer aan, zolang slechts een derde van die vertegenwoordigers vrouw zijn. Terug in Nederland kwam Devika erachter dat er veel Nederlanders waren die al consequent op een vrouw stemden, maar dan meestal op de bovenste vrouw van de lijst van de bewuste partij. Dit kan slimmer!
Stem slim!
Die eerste vrouw op de kiezerslijst komt er meestal wel. Maar juist als je op een vrouw lager op de lijst stemt, voorkeursstemmen dus, worden er in totaal meer gekozen. De eerste campagne van ‘Stem Op Een Vrouw’ zorgde er al voor dat er vrouwen extra werden verkozen in de Tweede Kamer. Ten opzichte van de verkiezingen in 2012 werden dubbel zoveel voorkeurstemmen uitgebracht op vrouwen buiten de peilingen. De stichting ging door en kreeg met hun kiestactiek meer bekendheid. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 werden alleen al in de 70 grootste gemeenten van Nederland 75 meer vrouwen gekozen.
Het werkt!
Bij de Provinciale Staten- & Waterschapsverkiezingen van 2019 werden op deze wijze 42 extra vrouwen verkozen en in datzelfde jaar bij de verkiezingen voor het Europees Parlement 3 extra. Dit zorgde ervoor dat voor het eerst ooit de Nederlandse delegatie in de EU voor de helft uit vrouwen bestaat. Dat de politieke partijen zelf ook wakker geschud werden door de correctie die de stemmers van Nederland middels het kiesadvies van ‘Stem Op Een Vrouw’ afdwongen is wel duidelijk. Zij hebben nu zelf meer vrouwen hoger op de lijst gezet. En zoals gezegd: ook met meer vrouwen op plek 1. Alleen de SGP houdt het nog op een mannenbroeders-bolwerk.
Uitgebreidere agenda
Een evenwichtiger gender- en bevolkings-verdeling in de politiek zorgt voor een bredere agenda. Natuurlijk kan ook een witte heteroman opkomen voor vrouwenrechten, homorechten en rechten van Nederlanders met een multiculturele achtergrond, maar de praktijk toont aan dat persoonlijke betrokkenheid van parlementsleden onontbeerlijk is. Een van de eerste voorbeelden daarvan was Boris Dittrich (D66). Behalve dat hij één van de eerste openlijk homoseksuele parlementsleden was aan het begin van deze eeuw, die zich toelegde op lhbti-rechten, zorgde hij voor een wetsverbetering ten aanzien van stalking. Een aantal jaren daarvoor was hij namelijk zelf slachtoffer geweest.
Persoonlijke betrokkenheid
Kirsten van de Hul (PvdA) diende, mede ingegeven door haar persoonlijke ervaringen in een gewelddadige relatie, in 2018 een initiatiefnota in om de veiligheid van slachtoffers van huiselijk geweld te vergroten. Als minister lanceerde Lilianne Ploumen in 2017, na de Trumpoverwinning in de VS, ‘SheDecides’: een internationale beweging die opkomt voor het recht van vrouwen om over hun eigen lijf en leven te beslissen.
Rolmodellen
Daarnaast is er het fenomeen ‘You can’t be what you can’t see’. Vrouwen in de politiek van nu fungeren als rolmodellen voor jonge vrouwen en meisjes die het straks weer over moeten nemen. Kamervoorzitter Khadija Arib vervult zo een belangrijke voorbeeldfunctie: voor vrouwen in het algemeen, maar specifiek voor migrantenvrouwen. En daarbij geldt dat meer vrouwen in de politiek op zich al meer diversiteit geeft, maar dat deze vrouwen op hun beurt ook meer dan mannen openstaan voor alle andere vormen van diversiteit. Kortom: meer vrouwen zorgen tevens voor meer kleur.
Geld in het laadje
Diversiteit in het politieke bestuur is dus belangrijk voor alle Nederlanders. Op de werkvloer stimuleert het de economie, leidt het tot meer creativiteit en innovatie en levert het tevredener werknemers op. Een rapport van UNWomen laat zien dat vrouwen in de politiek een positief effect hebben op de nationale industrie, betrekkingen met buurlanden, defensie, klimaatproblematiek, wetenschap en landbouw. In Nederland kan meer gendergelijkheid volgens adviesorganisatie McKinsey de economie zelfs 114 miljard euro extra opleveren, een groei van 17%.
2021 is jaar van verandering
Wat de uitslag van de verkiezingen over een maand ook wordt, één ding staat nu al vast: de Tweede Kamer komt er heel anders uit te zien. Het afgelopen (corona-)jaar was jaar voor iedereen al anders dan ooit en verwacht wordt dat de opkomst voor de verkiezingen hoger zal zijn dan in jaren het geval was. 2021 wordt de doorbraak van een parlement dat een betere afspiegeling is van de samenleving, met meer vrouwen en meer gekleurd politiek talent. Of dat een reële afspiegeling wordt van onze bevolking, kunnen we als Nederlandse parlementaire democraten alleen maar hopen.
Vanaf 10 februari staat de Stemhulp voor de Tweede Kamer-verkiezingen van SOEV online.
Beeld: Wikimedia Commons / Risastla
.jpg){kind=link}