Dit artikel uit augustus 2013 is nog altijd actueel, nu Justitie ook adviseert om je webcam af te plakken.
Een beetje twijfel ging er wel door me heen. Ben ik nu een paranoïde gek aan het worden? Is de volgende stap dat ik alleen nog maar aluminium hoedjes ga dragen, of een natte handdoek om mijn hoofd gooi zoals Arnold Schwarzenegger in de film Total Recall?
Maar zo raar is het niet en ik durf er voor uit te komen: Mijn naam is Peter en ik heb vandaag mijn ingebouwde webcam afgeplakt.
Het is al enige tijd bekend dat webcams van computers die op internet zijn aangesloten, van buitenaf gecontroleerd kunnen worden. Hackers kunnen zonder dat je het merkt de webcam aan doen en opnames maken. Het is niet bekend hoe vaak hackers dat doen, maar het kán gebeuren. Ook de politie adviseert: “Uit voorzorg kun je de webcam beter loskoppelen of afschermen als je hem niet gebruikt.”
“Uit voorzorg kun je de webcam beter loskoppelen of afschermen als je hem niet gebruikt.” Advies van de politie
Opmerkelijk trouwens, dit advies van de politie. Zelf zegt de Nederlandse politie het niet te doen maar van Duitse collega's is twee jaar geleden bekend geworden dat zij ingebouwde webcams en microfoons als opsporingsmiddel hadden gebruikt.
Rapper Typhoon
Hoe dan ook, het lezen van die berichten was destijds geen reden voor mij om de ingebouwde webcam, die standaard op mijn hoofd staat gericht terwijl ik een stukje als dit schrijf, af te plakken. Onlangs sprak ik echter met rapper Typhoon, die veel nadenkt over privacy. Zo was Typhoon vorig jaar een van de initiatiefnemers van het collectief Das Pri-V, dat een nummer uitbracht over privacy:
We hadden het onder meer over wat je als individu nog kan doen tegen wat alsmaar oprukkende afluisterpraktijken lijken te zijn. Hij vertelde als vanzelfsprekend dat hij de webcam op zijn Mac had afgeplakt. Dat was voor hem net zo normaal als het gebruik van een anonieme OV-chipkaart en locatievoorzieningen op je telefoon uitschakelen.
Goed voorbeeld doet goed volgen, want als een gezonde jonge artiest als Typhoon dat doet, dan voelt het minder paranoïde. Ik besloot dus een stukje papier uit te knippen en met plakband over mijn webcam te plakken, als een pleister op een mogelijk privacylek.
Waarom was er dan toch dat beetje twijfel?
De kracht van default
De 'instelling' die door de ontwerpers is gekozen als standaard – een ingebouwde webcam die altijd onafgedekt op de gebruiker staat gericht – wekt de indruk normaal te zijn.
De keuze voor wat de standaard is – in computertermen meestal de default optie genoemd – lijkt een neutrale te zijn. Maar dat is hij niet. Zelfs al beseft de ontwerper het niet, ook de default bevat waarden. Maar als gebruiker is het cruciaal dat wél te beseffen, want de kracht van default is groot.
Dat de default optie wordt gezien als de normale keuze, beschrijft ook Daniel Kahneman in het boek Thinking, Fast and Slow. En het is lastig af te wijken van wat normaal lijkt. Afwijken van de default is een daad die meer beraadslaging en moeite vereist, dan alles bij het oude laten.
Hoe meer apparaten en diensten we gebruiken, hoe meer tijd het kost om al die instellingen aan te passen naar je eigen voorkeuren (en hoe groter de kans dat we er niet meer over nadenken). Maar we zullen er toch echt elke keer even over moeten nadenken.
Want laten we het eens omdraaien. Stel dat het plakbandje de vanzelfsprekende situatie zou zijn, of dat de ingebouwde webcam een klein luikje of gordijntje had gehad. Zou u er dan voor kiezen om het gordijntje altijd open te laten staan, ook wanneer u de webcam niet gebruikt?
