Zo blijkt uit onderzoek van Carla Aimé en collega’s van het ‘Institute of Evolutionary Sciences’ in Montpellier, dat in PLOS Computational Biology is gepubliceerd. Het is evolutionair voordelig als grootmoeders hun energie steken in de ondersteuning van hun kinderen en kleinkinderen in plaats van hun eigen verdere voortplanting en de balz die daar altijd bijhoort. De wetenschappers verklaren de jaren na de menopauze daarom niet als een bonus, maar als een evolutionaire strategie.
Oma hoeft niet meer achter de kerels aan
Reeds eind jaren ’70 poneerde Kristen Hawkes, hoogleraar antropologie aan de universiteit van Utah deze grootmoederhypothese. Daartoe bestudeerde ze de Hadza, een volk van jagers-verzamelaars in Tanzania, Dit volk leeft in grote gezinnen of kleine groepen bij elkaar, op de wijze van onze voorouders. Elke vrouw met jonge kinderen had hulp van een oudere vrouw, ontdekte Hawkes. Die waren vooral heel goed in het in huis halen van voedsel. En door goed te zorgen voor haar kleinkinderen zorgde de menopauzale vrouw er toch voor dat haar DNA werd doorgegeven. En dat sloot aan bij de cijfers: kinderen met grootouders deden het qua gewicht en welzijn beter dan kinderen zonder.
Bedank (groot)moeder voor je hersens
Maar er zit nog meer voordeel aan. Kinderen leren verschillende dingen van verschillende generaties: ouders brengen vooral praktische vaardigheden bij, grootouders brengen door hun levenswijsheid een beter begrip van de wereld. Ook dat was en is van evolutionair belang. Immers: daarmee werd de mens intelligenter. Onderzoeken wijzen uit dat slimme hersenen vooral via het het X-chromosoom worden doorgegeven. Dat wil dus zeggen via je moeder en haar ‘voormoeders’.
Oude vaders geven (soms) goede genen
Recente inzichten wijzen tevens in de richting van een onbedoeld bijeffect van oudere vaders. Mannen blijven in principe tot hun dood vruchtbaar en hoe ouder ze worden, hoe meer nakomelingen ze natuurlijk kunnen produceren. Echter: gedurende hun leven wordt hun sperma trager en over het algemeen ook minder sterk. Als zo’n man, maar ook de eventuele oudere moeder, dan nog verblijd wordt met een spontane zwangerschap (dankzij de sterkste zwemmertjes van papa), krijgen deze kinderen goede genen mee. Nakomertjes, vooral de niet geplande, worden vaak bijzondere en behendige types. Denk aan Mark Rutte, Floortje Dessing, Geert Mak, Gordon en DJ Tiësto. Maar, ik ben verplicht dit erbij te zetten: het risico op afwijkingen bij een kind van oudere ouders is er, zoals bekend ook.
Gezelliger families
Voorts ontdekte VU-socioloog Teun Geurts een aantal jaren geleden tijdens zijn promotiestudie dat het zorgen voor kleinkinderen ook een effect de andere kant uit heeft. Door de zorg krijgen ouders en kinderen een betere band en is de ‘oude dag’ tevens beter gegarandeerd. Zorgende oma’s en opa’s worden als ze broos worden, zelf ook weer beter in de gaten gehouden en verzorgd door hun kinderen en kleinkinderen. Goed voorbeeld doet goed volgen.
Oma doet het beter
Het straatbeeld wordt er de laatste jaren door beheerst: grootouders met kleinkinderen. De papa’s en de mama’s zijn centjes verdienen immers. Oma let ook beter op dan moeder zelf. Kinderen die door grootmoeder in de gaten worden gehouden, lopen de helft minder verwondingen op dan onder moeders toeziend oog, blijkt uit onderzoek onder 5000 kinderen tot 2,5 jaar, gepubliceerd in het vakblad The Journal of Pediatrics.
Werkt beide kanten uit
De researchers bekennen dat ze eigenlijk het tegenovergestelde hadden verwacht: oma is minder vlot, eerder moe, kent de nieuwste, eventueel gevaarlijke snufjes in huis niet en denkt ouderwets. Maar grootmoeders behoeden hun kleinkinderen juist beter voor verwondingen of andere narigheid dan de moeders zelf. Vaders brengen het er nog minder goed van af. Onderzoek door Ann Buchanan van de Universiteit van Oxford toont tevens aan dat het twee kanten op werkt. Grootouders die een actief aandeel hebben in de zorg voor hun kleinkinderen blijven zelf langer fit en worden ouder.
Oma’s geheim?
Grootmoeders zorg was ooit bittere noodzaak. Zonder haar hulp zouden moeders van jager-verzamelaarvolken amper twee kinderen groot hebben kunnen brengen. ’Mensenoma’s’ leven daarom langer na hun vruchtbare periode dan andere zoogdierenoma’s. Als zorgspecialisten. Maar misschien, opperen de onderzoekers, vragen ouders van nu ook gewoon de meest oplettende (groot-)ouders als oppas. In elke geval: wees zuinig op het zogenaamde ‘dor hout’ in je familie; het is aannemelijk dat je door hun langere aanwezigheid zelf ook langer en gezonder leeft!
Beeld: Pixnio
