Amsterdam, 10 november
Waarom pikken we dit?
Ricky en Abby voeren sinds de financiële crash van 2008 een zware strijd tegen schulden. Een gelegenheid om wat onafhankelijkheid terug te winnen ziet Ricky in de kans om een franchise te runnen als een zelfstandige bezorger. De hoop is dat het de investering, die ze eigenlijk niet aan kunnen, waard zal zijn. Ook al zal Ricky op zo’n dag niet eten en in een fles moeten plassen, want er is niet genoeg tijd voor de luxe van naar de wc gaan of lunchpauze houden. Het idee dat het hun eigen handel is binnen de franchise blijkt een sprookje te zijn. Abby’s werk als verzorgster is al niet eenvoudiger, en zij verdient het minimumloon. Of eigenlijk de helft van het minimum loon want zij reist van huis naar huis om ouderen of gehandicapten te helpen, en de reistijd tussen die huizen wordt niet betaald. In het begin is de familieband thuis sterk. De kinderen hebben hun ouders nodig, maar zij lijken het te kunnen redden. Echter, wanneer beide ouders in verschillende richtingen worden getrokken, komt alles tot een breekpunt. De zoon stopt met school en begint met kleine criminele zaken, de dochter kan de spanningen thuis emotioneel niet meer aan … en de ouders zijn nog dieper in de schulden.
Herkent u dit? Kent u iemand die zoiets overkomt?
Ricky en Abby zijn de hoofdcharacters van “Sorry we missed you”, de nieuwste film van Ken Loach. De bekroonde onafhankelijke filmmaker, bekend om zijn kritiek op de Britse maatschappij, was vorige week in Amsterdam om zijn film te promoten. De hoofdthema’s van Loach z’n films zijn armoede, dakloosheid en arbeidsomstandigheden. Het lijkt er op dat hij met zijn kritiek steeds dieper raakt in de Britse (en blijkbaar steeds meer in de ‘Eerste Werelds Landen’) problematiek.
Precies tien jaar geleden kwam uit de documentaire film “Last Train Home”, van de Chinees-Canadese filmmaker Lixin Fan. Over het stel Chen en Zhang, twee van 130 miljoen Chinese fabriekarbeiders, die werken in een stad duizenden kilometers verwijderd van het dorp waar ze vandaan komen en een keer per jaar vier dagen vrij hebben om terug naar hun familie te gaan. De enige motivatie voor de ouders om jaren lang zo te blijven werken is dat hun kinderen, die in het dorp met hun oma wonen, een beter leven zullen hebben dan zij zelf. Als Chen en Zheng er achterkomen dat hun dochter besloten heeft te stoppen met school en dat zij nu ook in de fabriek aan het werk is, beginnen zij zich af te vragen of de prijs van hun offer niet te hoog was.
Maar ja, dat waren Chinezen en ‘..daar is alles anders. Europa is andere koek’ riep men steeds.
Vorige week vertelde Ken Loach aan het publiek in Eye dat zijn film de verzachte versie toonde van de realiteit die zij tijdens het onderzoek in Engeland hadden leren kennen. Want als ze het echte verhaal verteld hadden over de werkomstandigheden waar de targets belangrijker dan mensen zijn dan zou men te geschrokken zijn en zou het onverteerbaar worden. Bijvoorbeeld, een verhaal van een diabetespatiënt die geen tijd had om naar zijn arts te gaan en die op zijn 50ste gestorven is tijdens zijn dienstrit. De makers van “Sorry we missed you” hebben besloten dat hun hoofdkarakters blijven leven, hoewel het leven hier niet de winnende optie lijkt.
‘Waarom pikken we dit?’ vroeg deze 83 jaar jonge regisseur aan de Eye publiek. ‘Hoe kan het dat anno 2019 in Europa twee mensen met een baan het financieel niet rond krijgen?’ Iemand uit het publiek vroeg ‘Is dit het verhaal hoe het kapitalisme gefaald heeft?’ Loach: ‘Sorry, man, kapitalisme faalt hier niet. Dit is het kapitalisme op zijn best!’
Hoewel ik de film heel heftig vond en nog even voor de zaal moest bijkomen, nog veel zorgwekkender vond ik het algemene commentaar van de bioscoopbezoeker in de gangen van ons prachtige moderne filmmuseum: ‘Wat is het erg in Engeland, hier is het toch veel beter.’ Ik kon het niet helpen om te vragen waarom ze dat vonden. ‘Vergeleken met Engeland zijn wij véél beter georganiseerd .’ vertelde een dame rond vijftig in het moderne paarse kostuum en haar gezelschap knikte tevreden toe.
Hebben wij in Nederland echt reden om tevreden te zijn? Waarom zijn wij, daar in plaats van, niet heel erg boos? Is onze maatschappij ook niet zo georganiseerd dat de meest kwetsbaren, die het het minst aan kunnen, het meest te lijden hebben?
De foyer van het filmmuseum was mooi verlicht en warm. Iedereen probeerde even Ken Loach te feliciteren. En na een paar gezellige wijntjes werd het thema Waarom pikken we dit? in Eye niet meer besproken. Ach voila… morgen weer een drukke dag. China verhalen waren ver weg, maar nu is Engeland ook ver weg. Amsterdam Bijlmer en Nieuw West is niet zo ver, maar ja Nederlandse Ricky’s en Abbie’s komen niet naar de bioscoop, dus hun verhalen blijven ver genoeg…
Maar wie ben ik om iets te zeggen, ik ben maar een Bosnische vluchteling die te lang op visite is gebleven en mijn woord telt alleen als ik iets over Bosnië zeg. Vooruit, ik zal ook niet teleurstellen: Het zal ons niet overkomen, wij zijn niet gek, riepen wij toen de oorlog in Slovenië begon. Ook toen het in Kroatië gebeurde begon het niet te dagen. Zelfs niet voor ons Sarajevanen toen de oorlog elders in Bosnië al losbrandde herhaalden wij: Nee, in Sarajevo gaat het nooit gebeuren….
Want men leert pas als ie zelf aan de beurt is.
