Honderden landlozen bouwen schamele hutjes op de drooggevallen bodem van een drinkwaterbekken. In de nabijgelegen megastad komt bij miljoenen gezinnen slechts een miezerig straaltje water uit de kraan; striktere rantsoenering dreigt. Doordat de stuwmeren van de waterkrachtcentrales ook bijna leeg zijn valt in grote delen van de regio om de haverklap het licht uit en moeten metropassagiers zich door donkere tunnels te voet een weg naar het licht banen.
Doembeelden uit een postapocalyptische toekomstfilm?
Welnee, dit is gewoon het nieuws van de dag in São Paulo.
Crisis breidt zich uit
De grootste stad van Brazilië wordt al een jaar door watertekort geteisterd. De crisis breidt zich echter uit: oostwaarts in de richting van de deelstaten Rio de Janeiro en Espírito Santo en noordoostwaarts naar de plantages in de deelstaten São Paulo en Minas Gerais waar bijna een derde van alle koffiebonen ter wereld verbouwd wordt.
Wat dat voor effect op de koffieprijs gaat hebben laat zich raden.
Dweilen met de kraan open
Aanhoudende droogte is de hoofdoorzaak van het watertekort, maar gebrekkige infrastructuur en verspilling spelen ook een belangrijke rol.
De pijpleidingen in de agglomeratie São Paulo verkeren in dermate slechte staat dat maar liefst 37 procent van al het drinkwater verloren gaat voor het de klant bereikt. En de klant springt, ondanks herhaald aandringen van de autoriteiten om zuinig te zijn, nog altijd kwistig met het water om. Auto’s worden gewassen, zwembaden gevuld.
Kop komt langzamerhand uit het zand
Maar niet alleen de bevolking heeft lang met de kop in het zand gezeten. De autoriteiten erkennen pas nu, een paar maanden na de verkiezingen, dat er sprake van een crisis is.
Pas twee weken geleden gaf de gouverneur van de deelstaat São Paulo, Geraldo Alckmin, toe dat het drinkwater in de agglomeratie São Paulo al maanden op rantsoen is.
Pas vorige week bevestigde de Braziliaanse regering dat het land elektriciteit uit Argentinië moet importeren omdat het waterpeil in de stuwmeren van de waterkrachtcentrales die normaalgesproken in driekwart van de Braziliaanse energiebehoefte voorzien te laag staat. Daarnaast zijn elektriciteitscentrales die op fossiele brandstoffen draaien en voor dit soort situaties achter de hand gehouden worden ingeschakeld.
Portemonnee
Beide noodgrepen zullen de consument in de portemonnee raken: de Braziliaanse Centrale Bank verwacht dat de elektriciteitsrekening dit jaar met maar liefst 27,6 procent zal stijgen.
De prijs van gefilterd water – ook al heet het water dat uit de kraan komt officieel drinkwater, de meeste Brazilianen drinken voor de veiligheid liever gebotteld water – is ook gestegen. Een fles van twintig liter, die vorig jaar omgerekend €2,90 kostte, kost nu €3,40. Allemaal slecht nieuws voor de toch al afkoelende economie.
Miljardenmaatregelen
Dat ingrijpen hard nodig is lijdt geen twijfel. Vorige week zaten in São Paulo en omgeving achthonderdduizend mensen urenlang zonder stroom; metropassagiers zagen zich gedwongen zich te voet door donkere tunnels een weg naar buiten te banen toen de treinstellen waarin zij reisden door stroomuitval tot stilstand kwamen. Grote delen van het zuiden van Brazilië zaten een paar dagen eerder ook al enkele uren zonder elektriciteit.
Inmiddels is er een begin gemaakt met broodnodige infrastructurele aanpassingen in de watertoevoer, maar het zal jaren duren eer de water- en energiecrisis verleden tijd is. Om maar een voorbeeld te noemen: de totale lengte van het waterleidingnetwerk van de agglomeratie São Paulo – waaruit dus meer dan een derde van het drinkwater wegsijpelt – bedraagt 64.000 kilometer.
Volgens de gouverneur van de deelstaat São Paulo, Geraldo Alckmin, is er omgerekend 1,2 miljard euro nodig om de crisis het hoofd te bieden.
Klimaatsverandering
Ondertussen kan de situatie verergeren. Het kwik haalde in São Paulo de afgelopen weken enkele malen 37 graden; begrijpelijkerwijs is de link met de opwarming van de Aarde snel gelegd. Volgens wetenschappers spelen ook de houtkap in het Amazoneregenwoud en de ongebreidelde groei van de grote steden een rol in de klimaatsveranderingen die in Brazilië waargenomen worden.
Het fenomeen klimaatsverandering wordt in Brazilië echter niet door iedereen serieus genomen. Minister van Wetenschap Aldo Rebelo van de Braziliaanse Communistische Partij (PCdoB) trok het bestaan van klimaatsverandering onlangs in twijfel en noemde de internationale milieubeweging ‘het bruggenhoofd van het imperialisme’.
Het geloof dat het buitenland onder het mom van milieubescherming de Braziliaanse soevereiniteit in het Amazonegebied wil aantasten is aan beide uiteinden van het politieke spectrum wijdverbreid.
