De ranglijstjes zijn gebaseerd op de effectiviteit die tijdens de klinische trials wordt berekend. Dat werkt als volgt: proefpersonen die aan de klinische trials meedoen worden willekeurig in een groep ingedeeld. Je krijgt óf het vaccin, óf een placebo. Vervolgens leef je gewoon je leven, en wordt er na verloop van tijd gekeken hoeveel mensen er besmet zijn geraakt.
Zijn er bijvoorbeeld 100 mensen besmet geraakt, maar zijn ze alle honderd in de controlegroep (met placebo), dan mag de fabrikant prijken met 100% bescherming. Er is dan immers niemand van de mensen die het vaccin hebben gekregen ziek geworden. Zijn er 5 mensen besmet in de vaccingroep, en dus 95 in de controlegroep, dan wordt de bescherming vastgesteld op 95%. En ga zo maar door.
Op die manier komt Pfizer/BioNTech uit op 95% bescherming, Moderna op 94%, AstraZeneca op 67% en Janssen op 66%. De vaccins Sputnik V en NovaVax, die momenteel nog niet door het Europese Medicijnagentschap EMA zijn goedgekeurd, maar wel veel aandacht krijgen, komen uit op respectievelijk 92% en 89%.
Omstandigheden
Al deze vaccins komen op dezelfde wijze aan deze percentages, dus het lijkt een logische manier om vaccins met elkaar te vergelijken. Dan lijkt het alsof je met AstraZeneca en Janssen alsnog een derde kans hebt om ziek te worden, waarbij je bij Pfizer slechts een twintigste kans hebt.
Echter is het niet zo simpel. De vaccins worden namelijk onder heel verschillende omstandigheden getest. Neem bijvoorbeeld alleen al de data waarop de klinische trials plaatsvonden.
In de zomer waren er minder mensen besmettelijk dan in de winter. Als de trials in de winter plaatsvonden, dan is de kans dat iemand in de vaccingroep in aanraking komt met een besmettelijk persoon en dus covid oploopt groter, dan wanneer de trials in hartje zomer plaatsvonden.
Locatie
En misschien nog wel belangrijker dan wanneer het onderzoek plaatsvond: waar vond het onderzoek plaats? Vond dit plaats in Europa of de VS, waar het virus nog enigszins onder controle was, dan wel onder controle gehouden werd middels lockdowns, waardoor je als deelnemer ook minder kans hebt om in aanraking te komen met het virus? Of misschien mede in landen als Brazilië, Zuid-Afrika en India, waar nieuwe varianten de kop opsteken die niet alleen besmettelijker zijn, maar ook nog eens aan de immuunreactie weet te ontsnappen en momenteel met name in Brazilië mensen voor een tweede keer ernstig ziek weet te maken?
Het Janssen-vaccin (66%) is getest in onder andere Brazilië, Zuid-Afrika en de VS. AstraZeneca (67%) is getest in onder andere het VK, Brazilië, Zuid-Afrika en India. Pfizer/BioNTech (95%) is vrijwel alleen in Duitsland en de VS getest, Moderna (94%) in de VS.
Kijkend naar de varianten die in de landen waar getest is dominant zijn, vind ik het niet zo vreemd dat er bij Janssen en AstraZeneca meer mensen in de vaccingroep besmet zijn geraakt.
Verloop
Waar het echt om gaat: hoe ziek worden de mensen precies? In de placebogroep is het duidelijk: net zo ziek als je normaal zou worden. Je bent immers niet beschermd. Er moesten dan ook mensen uit de placebogroep worden opgenomen in het ziekenhuis, en er zijn mensen overleden uit die groep.
In de groep met mensen die het echte vaccin hebben gekregen ligt dat heel anders. Daarvan is bijna niemand ernstig ziek geworden, bijna alle vaccins kunnen prijken met 100% bescherming tegen ziekenhuisopname en langdurige covid (long covid). Dit lijkt ook het geval te zijn bij de varianten die momenteel in omloop zijn, al zijn er inmiddels ook varianten waar de vaccins niet goed tegen lijken te beschermen. Het blijft dus belangrijk om die varianten buiten de deur te houden.
Beste vaccin
Welk vaccin is dus het beste? Dat is eigenlijk heel simpel: het beste vaccin is het vaccin dat jou wordt aangeboden. Ieder vaccin biedt bescherming tegen een ernstig ziekteverloop en is dus een uitweg uit deze crisis en persoonlijke bescherming voor jou en mij: zelfs een vaccin met een “lage” beschermingsgraad.
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
