Carpentersville, Illinois. Eén van de vele suburbs van Chicago. In de nacht van 3 op 4 oktober 2011 gaat bij ons de telefoon. Iedereen slaapt al, en we nemen niet op. Bij het afluisteren van het antwoordapparaat, de volgende ochtend, lijken we iets te horen wat met enige fantasie kan doorgaan voor een kort gilletje. We besteden er verder geen aandacht aan.
Ons huis staat praktisch op het terrein van Perry Elementary school. Daar weer naast staat Dundee Crown high school. En daar weer achter bevindt zich Foxview, de projects van Carpentersville. Een achterbuurt, zouden we in Nederland zeggen. En in Amerika zijn vele achterbuurten niet pluis. Daar kun je beter wegblijven. Dat geldt ook voor Foxview. Niet heengaan, als je er niks te zoeken hebt.
Er wonen enkele familieleden van ons in Foxview. Aunt Isabella, een jongere zus van m’n (toenmalige) schoonmoeder Elida, woont er bijvoobeeld. Elida, die bij ons inwoont, heeft die zondag met haar zus afgesproken. Isabella komt echter niet opdagen. Als Elida die avond met een andere zus polshoogte gaat nemen, wordt hun ergste vrees bewaarheid. Aunt Isabella ligt op bed in een plas met bloed. Een mes steekt nog in haar hals. Dood. Vermoord.
Achteraf blijkt het korte gilletje op ons antwoordapparaat wel eens de doodskreet van aunt Isabella kan zijn geweest.
De moord is een dag later een klein berichtje in de krant. Woman found stabbed to death in Carpentersville, kopt de Daily Herald. Niemand die er in Chicago(land) nog van op kijkt. Al sinds jaar en dag houdt Chicago de titel Moordhoofdstad van de VS met verve hoog. Vergelijkbare steden als New York en Los Angeles mogen nog niet in z’n schaduw staan.
De Chicago-Sun Times heeft namelijk zo’n beetje maandag een tragische update van het voorbije weekeinde in de krant staan. 38 shot – 9 fatally – in weekend gun violence across Chicago, zo luidt de meest recente update in de krant. Want iedere week is het raak.
•
Even een korte geschiedenisles, want de misdaad in Chicago is al bijna zo oud en legendarisch als de stad zelf. Wist u bijvoorbeeld dat de term onderwereld afkomstig is uit Chicago? Dat zit zo: Chicago is, net als Amsterdam, gebouwd op moerassen. In 1850 werd de stad daarom gestut door palen en stelten, om te voorkomen dat de straten zouden worden overstroomd door modder. Het gevolg was dat vele illegale (gok)zaken verdwenen in de talloze kelders en tunnels. Een letterlijke underworld was geboren. En het eerste crime syndicate was een feit.
De criminaliteit verdween vervolgens nooit meer uit de stad. Zo werd de democratische partij van Cook County, waar Chicago onder valt, opgericht met behulp van gokgelden. Wie wat in de Windy City gedaan wil krijgen, kan de kunst van het omkopen en zwarte betalingen maar beter verstaan.
Natuurlijk, af en toe stond er wel eens een dapper iemand op die beloofde wat aan al die criminaliteit te doen. Joseph Klenha, die nieuwe burgemeester van suburb Cicero, bijvoorbeeld. Hij zwoer in 1925 de strijd aan te gaan met The Outfit, zoals Chicago’s maffia werd genoemd. Dat heeft Kenha geweten. Outfit-baas Al Capone schopte hem hoogstpersoonlijk van de trappen van het gemeentehuis. Kenha verloor het bewustzijn bij dat pak rammel. De plaatselijke politie stond erbij en keek ernaar.
Capone, schuldig bevonden aan beslastingontduiking, belandde in 1931 dan weliswaar op gevangeniseiland Alcatraz, maar daarmee was The Outfit niet opgerold. Integendeel. Het ontvoeren, omkopen, afpersen en moorden ging op dezelfde voet verder.
Midden jaren zestig kregen de veelal op Italiaanse leest geschoeide maffiosi er echter een geduchte concurrent bij. Oorzaak: de massale zwarte migratie van zwarten vanuit het zuiden naar de steden in de rest van het land. Ook Chicago ontkwam niet aan de invasie. Burgemeester Richard M. Daley maakte vervolgens de klassieke denkfout: stop ze allemaal maar bij elkaar. Gevolg: ghettovorming, met slechte huizen, slecht onderwijs, werkeloosheid en crimininaliteit. Een ideale voedingsbodem voor bendevorming.
De Black Disciples en de High Supreme Gangsters zagen het levenslicht. Het bleken niet zo maar losgeslagen bendes, maar gangs die waren gemodelleerd naar Italiaans voorbeeld. Handel in drugs werd hun voornaamste en bijzonder lucratieve bron van inkomsten. Die ten koste van alles werd beschermd.
Met de jaren negentig als dieptepunt – wat betreft drugsepidemie en moorden – leek zich rond 2000 een verbetering af te tekenen. Maar waar Los Angeles en New York daadwerkelijk in rustiger vaarwater belandden, daar beleefde Chicago in 2004 opnieuw een kentering. Over de oorzaken blijft het gissen. Racistische en agressieve politie, zegt de één. De ontvolking van de stad, oppert de ander.
Deskundige John Roman van het Justice Police Center is een aanhanger van die laatste theorie: “Hoe gewelddadiger een plek, hoe meer mensen willen vertrekken. En als meer mensen dat ook daadwerkelijk doen, hoe groter de kans dat de achterblijvers óf slachtoffer zullen worden, óf anderen wat aandoen.”
Als Roman gelijk heeft, zien we een zichzelf waarmakende voorspelling: het geweld in Chicago zal niet stoppen tot het geweld stopt in Chicago. Die Cruyffiaanse zin wil zeggen: tot er iets fundamenteels verandert in de samenstelling van de stad. Misschien moeten de desegregatieplannen, die vijftig jaar geleden werden getorpedeerd door toenmalig burgemeester Daley maar weer ‘ns uit de kast worden gehaald.
De media, en niet alleen de lokale media, grijpen ieder positief sprankje hoop aan om licht aan het einde van de tunnel te zien. Zo constateerde USA Today dat er tijdens het voorbije Memorial Day weekeinde (het laatste weekeinde van mei, traditioneel één van de meest gewelddadige weekeinden van het jaar) in Chicago slechts 36 mensen werden neergeschoten, waarvan zeven met dodelijke afloop. De krant memoreert hoopvol dat dat er een jaar eerder nog 44 gewonden en zes doden vielen te betreuren, terwijl er in 2016 61 mensen met schotwonden vielen, terwijl er zes het leven moesten laten.
De stad Chicago zegt er alles aan te doen om het tijd te doen keren. De voorbije twee jaren vormden voor wat betreft moordslachtoffers namelijk het absolute dieptepunt in Chicago. De teller staat dit jaar op 191. Nog steeds belachelijk veel natuurlijk, maar niettemin een daling ten opzichte van het voorbije rampjaar 2017: toen waren er tijdens Memorial Weekend al 237 doden gevallen. Het aantal schietincidenten daalde van 1032 tot 821.
Maar hoewel 191 doden een lichte verbetering is, doet Chicago het nog altijd bijna twee keer zo slecht als New York (106) en Los Angeles (92) bij elkaar opgeteld. En dat terwijl de wapenwetgeving in Chicago en Illinois strenger is dan in menig andere staat. Een tripje over de staatsgrenzen met Indiana of Wisconsin is echter zo gemaakt.
Dat realiseert ook Rahm Emanuel, Chicago’s huidige eerste burger, zich. “Onze wapenwetten verschillen niet van de regels in New York of Los Angeles”, zegt hij. “Maar het verschil is dat New York naast Connecticut en New Jersey ligt, waar ze dezelfde regels kennen. Wij liggen tussen Indiana en Wisconsin, waar je kan krijgen wat je wilt.”
President Donald Trump zegt het allemaal met lede ogen aan te zien. Afgelopen oktober haalde hij voor de zoveelste keer de anekdote over zijn gesprekje met een politieagent uit Chicago aan. “Ik nam een foto, en ik vroeg aan een agent die mij begeleidde: Hoe stop je dit nou? ‘Als we willen, kunnen we het onmiddellijk stoppen’, antwoordde hij. Wat bedoel je?, vroeg ik. ‘Als ze ons ons werk zouden laten doen, zouden we het per direct kunnen stoppen’.” Vrij vertaald: geef ons de vrije hand, en wij zullen dit varkentje wel even wassen.
Wat is er in hemelsnaam aan de hand in Chicago?, vraagt Trump zich af. Hij noemt de stad een disaster, die helemaal out of control is. En koren op zijn molen en die van de National Rifle Association: “Chicago bewijst dat strengere wapenwetten geen zin hebben.”
Barack Obama, Trumps voorganger, nota bene afkomstig uit Chicago, kon daar ook niets aan veranderen. Aan Chicago’s South- en West Side was de hoop in 2008 groot dat hij ook voor hen voor de change kon zorgen die hij in zijn campagne had beloofd. Het is er nooit van gekomen. “We voelen ons genegeerd”, zegt jongerenwerker Ja’Mal Green. “En we voelen dat Obama meer had kunnen doen, en mogelijk wat levens had kunnen redden.”
Voor wie de schietbewegingen in Chicago top op de laatste kogel wil volgen, is er een prachtige website. Heyjackass.com houdt alles nauwgezet bij. Je kunt het zo gek niet bedenken. Niet alleen het aantal doden per dag, per week, of per maand zijn er terug te vinden. Ook de adressen waar alle schietpartijen plaatsvonden, en of ze een al dan niet dodelijke afloop kenden. Waar de kogels in het lichaam eindigden, en dan ook nog eens verdeeld naar dodelijk en gewond: in het hoofd, de borst, de rug, de buik, gezicht, nek, zij of heup.
Wat voor soort schietpartij het was? Het is er allemaal terug te vinden. Of het zelfverdediging betrof, of dat de politie meeschoot, of er meerdere slachtoffers vielen te betreuren, of dat een onhandig iemand zichzelf misschien verwondde dan wel doodde. Al dan niet met opzet.
Ook kunnen we er teruglezen (en kijken, de grafiekjes zijn fraai, duidelijk en legio) welke buurten het gevaarlijkst zijn. Zo leert een staatje ons dat we in 2018 maar beter weg kunnen blijven uit Austin (32 moorden, 121 gewond), gevolgd door Garfield Park (17 om 88) en Englewood (15 om 56).
•
De moord op Isabella komt in die statistieken overigens niet voor, omdat zij niet binnen de city limits van Chicago, maar in één van de vele suburbs aan haar einde kwam. De afloop van haar lafhartige moord komt overigens wél overeen met de ontelbare moorden in Chicago. Ze bleef onopgelost.
Image by gautherottiphaine from Pixabay
