Elk coalitie akkoord van gemeenten in Nederland kent het begrip duurzaamheid, onder meer verwijzend naar de actuele energietransitie die inmiddels haken en ogen heeft aangetoond, omdat niet elke wijk of straat in een handomdraai van het gas af kan geraken naar 0-op-de-meter-woningen. Het Planbureau voor de Leefomgeving spreekt nog steeds van een grote uitdaging. Niet alleen de energietransitie in dorpen en steden is een issue van deze tijd. Ook het stijgende percentage winkelleegstand geeft kopzorgen bij winkeliers, bestuurders en vastgoedondernemers die de ‘gouden driehoek’ worden genoemd in het land van retail. De moeilijkheden bij verduurzaming en de leegloop heeft te maken met het krampachtig in stand houden van een oude economie die reeds decennia terug ingehaald had moeten zijn, volgens het eerste rapport van de Club van Rome, en die uitgelegd kan worden.
Dinosaurus van deze tijd
“Deze externe economische disruptie is uniek met deze COVID-19 situatie. We zullen nog meer voor de kiezen gaan krijgen. De huidige wereldhandel is de dinosaurus van deze tijd die op uitsterven staat. Het is belangrijk om politiek Den Haag hierin wakker te schudden. Je ziet de verarming in de binnensteden waar het niet meer gaat om winkeliers, maar om grote internationale vestigingen. Het gewoon door blijven gaan, kan niet meer”, zegt lector Kees Klomp van Rotterdam University of Applied Science.
Betekenisvolle marketing
Een collega lector aan Avans Hogeschool Breda legt het uit vanuit de betekeniseconomie. Lector Kaj Morel: “Het huidige economische systeem is bedacht halverwege 20e eeuw, na WOII. Het legt de nadruk op financiële waarde, eigenbelang en concurrentie, precies zaken die een structurele oplossing voor winkelleegstand in de weg staan. Als je de huidige patstelling wilt doorbreken, heb je andere, bij deze tijd passende economische waarde nodig die ik de betekeniseconomie noem. In de betekeniseconomie staan welzijn en welbevinden centraler en is welvaart niet langer zaligmakend. De betekeniseconomie leidt automatisch tot een ander type marketing dat positieve kracht voor de samenleving is. Deze betekenisvolle marketing zijn we met het lectoraat New Marketing aan het ontwikkelen voor de marketeers voor morgen.”
Schaduwkant onder ogen zien
Voor Klaas van Egmond, hoogleraar aan Universiteit Utrecht, is de maakbaarheid van de wereld één van de problemen die als schaduwkant gezien moet worden. Van Egmond: “Men probeert mee te gaan in de modegrillen van de tijd. Het hedonisme gaat hierbij voorop, als genotzucht in onze samenleving. Uiteindelijk gaat het erom, zijn wij bereid de echte prijs te betalen voor de producten? Dit is bepalend. Als oude belangen blijven overheersen, leidt dit tot steeds meer problemen. De mens is een karikatuur van zichzelf geworden. Het is een schaduwkant die onder ogen gezien moet worden, zoals Carl Gustav Jung dat stelde. Als deze schaduwkant te groot wordt, gaan we eronderdoor. De winkelstand dient hierbij anders te worden. Er dienen menselijke waarden meegewogen te worden.”
Ver van hun bed
Bij verduurzaming van de economie zal eerst moeten worden vastgesteld waar een mogelijke blinde vlek zich bevindt. Ondernemer Perry Willemse, als subsidie consultant in het MKB-veld, ziet waar de schoen steeds wringt. Hij zegt: “Duurzaam ondernemen heeft nog veel te maken met wat levert het op, welke belangen gaan ermee gepaard en hoeveel tijd kost het om te implementeren. De bewustwording zal in mijn visie vanuit onszelf moeten komen. De meeste bedrijven weten dat het klimaat wordt aangetast, maar welke duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties erbij horen, dat wordt niet gezien of ze weten het niet. Ik denk dat ze zich niet bewust zijn van wat er speelt op dit gebied. Voor winkeliers kan ik me voorstellen dat het nog verder van hun bed afstaat.”
Oplossing met duurzame ontwikkelingsdoelen
Maar voor Sandra Pellegrom, als SDG coördinator Nederland voor de Agenda 2030 van de Verenigde Naties zijn de Sustainable Development Goals als duurzame ontwikkelingsdoelen een oplossing. Eerst moet de planeet gezond gemaakt worden en dat heeft wel degelijk met het gedrag van mensen te maken inclusief de samenhang van de duurzame ontwikkelingsdoelen uit voornoemde agenda. Pellegrom: “De duurzame ontwikkelingsdoelen vormen een concreet plan voor een toekomstbestendige wereld. Een wereld waarin ieder mens een waardig bestaan kan hebben en kan meedoen. De kracht van dit plan is dat we erkennen dat die doelen met elkaar samenhangen. Op lange termijn kun je bijvoorbeeld geen welvaart en welzijn voor de mensen scheppen als we niet de planeet gezond maken. De SDGs moedigen ons aan om oplossingen te zoeken die niet alleen maar één doel dichterbij brengen, maar zoveel mogelijk met een positief effect op andere doelen. Deze SDGs geven eigenlijk een overzicht van alle belangrijke uitdagingen in de maatschappij en wat daaraan zou moeten gebeuren.”
Coronapandemie als accelerator
De eerder genoemde gouden driehoek zou zich met deze duurzame oplossing kunnen gaan bezighouden om winkelleegstand de kop in te drukken. Uit alle antwoorden van lector tot hoogleraar en van ondernemer tot expert op het gebied van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN blijkt dat een andere mindset en uitvoering van het winkelbestand niet meer tegen te houden is. Het is een kwestie van tijd. Volgens lector Kees Klomp zal de huidige en komende generatie(s) hun stempel gaan drukken op de economische aarde: “Deze huidige generaties, de millennials en centennials, zullen radicaler en realistischer zijn. Zij zitten nu nog niet in de boardrooms, maar het is een onderstroom die zo meteen gaat besturen na de babyboomers. Het zijn de Greta Thunbergs die aan het roer gaan zitten. Dit gaat over het bewustzijn van de mensheid dat het voortbestaan bepaalt met positive economics, een economie met een maatschappelijke sluitpost. We zijn als enige soort in staat om deze rol te spelen. We kunnen het kapot maken, maar ook herstellen. Het is het gedrag dat fundamenteel gaat veranderen. Dat zie je nu al gebeuren en de coronapandemie is een accelerator hierbij die niet meer te stuiten is.”
Dit artikel komt voort uit het journalistiek onderzoekswerk met uitgave ‘Hoop voor nieuwe winkelcentra – Integratie van Global Goals tegen winkelleegstand’, december 2020, dat mede mogelijk is gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten. Dit werk met uitgave gaat mee voor De Loep 2020 van de VVOJ en Brusseprijs 2021 via de FBJP.
Bron Planbureau voor de Leefomgeving: https://themasites.pbl.nl/o/energietransitie/
Bron gouden driehoek: Retailland.nl en Avans Hogeschool Breda
