Mijn man en ik zijn al bijna een jaar verwikkeld in een ingewikkelde kwestie. Hoewel ingewikkeld? Ik weet precies wat er moet gebeuren, hij denkt daar anders over. We zijn beiden de veertig gepasseerd, hebben twee kinderen en onlangs hardop tegen elkaar uitgesproken dat we geen derde meer willen. Ons gezin is compleet, de kinderen zijn godzijdank zelfstandig, een baby verpest alleen maar die zaligmakende herwonnen vrijheid die we nu hebben. Klaar dus. B. draaide zich nog eens om in bed – dit gesprek kwam ter sprake op een lome zondagochtend terwijl die nu zo heerlijk zelfstandige kinderen zich beneden prima vermaakten en nadat we hard hadden geroepen om koffie dat als vanzelfsprekend op bed kwamen brengen.
Gehannes down under
De volgende dag zwengelde ik het gesprek nog even aan, want geen baby betekende ook dat mijn hormoonspiraal er uit kon. Dit lichaam zou niet meer baren, we moesten dus iets anders verzinnen om dat te voorkomen. Iets zonder hormonen. Nou zijn de opties niet heel uitgebreid, wij kwamen in ieder geval niet verder dan: condooms, periodieke onthouding, voor het zingen de kerk uit of steriliseren. We namen alles democratisch door, dat waar wij beiden een goed gevoel over hadden zou het worden. We kwamen er niet uit. Condooms vond B. niks, ‘gedoe met plastic’, periodieke onthouding en voor het zingen de kerk uit zag ik niet zitten, dan was de kans groot dat die derde er alsnog zou komen. Bleef steriliseren over. Ik vond dat B. dat moest doen. Ik had gedragen, gebaard, gezoogd en dat verdomde spiraal in me gehad, nu was hij aan de beurt. Maar zo makkelijk liet hij zich niet naar de behandeltafel van de dokter dirigeren. Wist ik dan niet hoe gevoelig alles daar beneden was? Dat geen enkele man zich voor zijn plezier in zijn kroonjuwelen liet prikken? En hoe zag ik dat voor me, dat hij op tafel met zijn benen in de lucht lag opdat de arts goed zicht had op het balgebied alwaar hij eerst met een naald en later met een mes in zou gaan prikken en snijden? Bij het uitspreken van deze woorden alleen al werd B. bleek om de neus. Onder geen enkele voorwaarde zou hij dat gaan doen.
Natuurlijk had ik deze reactie verwacht. Ik ken mijn man. Bovendien vind ik het ook niet leuk om halfnaakt wijdbeens voor een dokter te liggen, dat had ik al genoeg meegemaakt. Deze keer was B. aan de beurt. Ik liet het idee sudderen, kwam er een paar weken later op terug, kreeg dezelfde reactie naar mijn hoofd geslingerd, liet het weer een paar weken rusten en bracht het onderwerp op een avond nog maar eens terloops ter tafel, maar B. hield voet bij stuk. Geen gehannes down under.
Mikpunt
Vriendin S. had hetzelfde probleem thuis, een gezin dat af was en een bange man die bij het woord steriliseren zwetend de kamer uitliep. Ook A. had een angsthaas thuis zitten die claimde liever te scheiden dan te snijden. Hij meende het. Zijn vader was nooit meer de oude geworden nadat zijn moeder hem had gedwongen de boel op slot te gooien en had zoonlief de wijze raad meegegeven dat als het bij hem zo ver zou komen hij beter bij zijn vrouw weg kon gaan. Niet dat er met de vader in kwestie lichamelijk van alles loos was, maar hij was jarenlang mikpunt op menig verjaardagsfeest geweest. Lachend hadden ze hem na zijn sterilisatie steevast tante genoemd omdat van enige manlijkheid geen sprake meer kon zijn. Dat liet een diepe wond na op de man die vlak na de tweede emancipatiegolf dacht juist heel vooruitstrevend te zijn. En collega T. had een haantje in huis die zei dat alles beneden zijn navel niet bespreekbaar was. Elke keer als T. er over begon sprak hij een dag niet met haar. Slappelingen.
Pochen met vasectomie verhalen
Gelukkig waren er ook mannen in onze directe omgeving die zich wel hadden laten helpen. Een vriend stond een dag na zijn knip in onze badkamer te klussen, memoreerde ik B. Maar B. wist zich alleen nog maar te herinneren dat die vriend halverwege de ochtend met een pijnlijk gezicht om een zak ijs had gevraagd die hij de rest van de middag stevig tussen zijn benen klemde. Ik gooide mijn broer in de strijd die zich onlangs had laten helpen. Mijn broer, die bij de geboorte van zijn twee kinderen half bewusteloos tegen het ziekenhuisbed waarin zijn vrouw lag te bevallen leunde omdat hij slecht tegen ziekenhuizen en alle aanverwante zaken (bloed, prikken) kan, had zonder flauw te vallen de hele sterilisatieprocedure meegemaakt. En laten we wel wezen, die procedure duurt welgeteld een kwartier. De ingreep bij een man is vele malen makkelijker dan bij een vrouw, gaat ook sneller en is een stuk veiliger. Complicaties zijn er bijna niet en je voelt amper wat. Een dag of twee lichte spanning op de ballen, las ik op een forum waar mannen pochten met hun heldhaftige vasectomie verhalen. B. was niet onder de indruk. Op datzelfde forum vond hij immers de horrorverhalen. Iemand had een ruige dokter getroffen die zo hard aan alles had lopen trekken dat de beste man drie weken lang met een bal zo groot als een grapefruit tussen zijn benen had gelopen, een ander had tijdens de behandeling een infectie opgelopen waardoor niet alleen zijn ballen waren opgezwollen, maar ook zijn voorhuid. Een hele centimeter maar liefst waardoor plassen dagenlang onmogelijk was met alle gevolgen van dien. Een uniek geval vond ik, maar B. wist zeker dat dit geen op zichzelf staand incident was. En zo ruzieden we nog een paar uur verder.
Híj moet het doen!
Wat is het toch dat mannen zo bang zijn als het op steriliseren aankomt? Het is toch slechts een kwestie van je verantwoordelijkheid nemen? Helemaal als je partner er al die jaren voor heeft gezorgd dat je je om de ongewenste uitbreiding van je gezin niet druk hoeft te maken. In Nederland is het doorgaans de vrouw die in de relatie de anticonceptie op zich neemt. Zij slikt de pil of draagt het spiraal. Niet gek dat ze naar haar man wijst zodra het woord steriliseren valt. Peter Leusink, huisarts en seksuoloog kent de verhalen uit zijn praktijk. Stellen komen nog net niet kibbelend bij hem binnenvallen. “Vrouwen zijn vaak resoluut: hij moet het doen. Ze hebben na vaak meer dan twintig jaar een pil- of spiraalmoeheid en vinden dat hij aan de beurt is, maar mannen durven eigenlijk niet. De vraag is waarom. Je zou het een en ander kunnen terugbrengen op de evolutie. Als mannen gesteriliseerd zijn verliezen ze hun jachtgebied. Jagen op vrouwen is niet meer nodig. Anders gezegd: als een man zich niet meer kan voortplanten voelt hij zich minder nodig en minder interessant. Mannen dragen daardoor een sociaal wenselijk patroon uit: als je onvruchtbaar bent dan ben je geen man meer, maar een mietje. En dus moet je je vooral niet laten steriliseren.”
Toch hebben mannen die zo denken de feiten tegen. Jaarlijks laten zo’n 43.000 Nederlanders zich steriliseren, 35.000 mannen en 8.000 vrouwen. Vijftien procent van de Nederlandse mannen is gesteriliseerd. En daarmee zijn we wereldwijd koploper in deze manier van gezinsplanning. Blijft over een handjevol die bang zijn dat ze zich, nadat ze in hun ballen zijn gesneden, geen man meer voelen. Leusink: “Je geen man meer voelen is een sociale constructie. Op basis van wat, vraag ik altijd aan een man. Dertig jaar geleden zag je nooit mannen achter de kinderwagen of met een baby in een draagdoek, nu vinden vrouwen dat woest aantrekkelijk. We hebben er dus met z’n allen een nieuwe constructie van gemaakt. Dat kan met steriliseren ook, we kunnen dat ook sexy maken. Waarom niet?”
Spijt
We zijn maanden verder. B. moest hard lachen om het feit dat sterilisatie ook sexy kan zijn. ‘Onzin’, zei hij. ‘Daar is niks sexy aan.’Hij had zich overigens nog wat meer ingelezen in de materie en wist me te vertellen dat veel mannen problemen in bed hadden gekregen nadat ze zich hadden laten steriliseren. En los van alle impotentie- en voortijdige ejaculatie-ellende kreeg ook nog eens tien procent van de gesteriliseerde mannen spijt van de ingreep. Dat laatste had hij beter niet kunnen zeggen. Hoezo spijt? Verwachtte hij binnenkort een relatiebreuk? Dacht hij bij voorbaat al aan een eventuele tweede leg? Want als de zaken er zo voor stonden kon hij beter meteen zijn spullen pakken.
Leusink: “Er zijn geen exacte cijfers, maar waarschijnlijk krijgt 6 tot 10 procent van de mannen spijt van hun vasectomie. Meestal na een scheiding en het aangaan van een nieuwe relatie. Ongedaan maken is lastig, bij de helft van alle mannen die dit wil mislukt de hersteloperatie. Wat betreft die seksproblemen, dat zit echt tussen de oren van mannen. Van sterilisatie krijg je geen erectieproblemen, heb je gewoon nog een zaadlozing en kom je er niet minder van klaar. Een irreële angst dus. Bij mannen is het zelfs een relatief veilige ingreep, er zijn weinig tot geen complicaties terwijl als vrouwen zich laten steriliseren daar meer kans op is. ”
Uit de running
En die kans is bij vrouwen bijna twintig keer groter dan bij mannen. Klassieke sterilisatie bij vrouwen is een heuse operatie die onder narcose – ook al geen pretje – gebeurt. Niet alleen kunnen bloeding ontstaan, er is ook kans op beschadigingen aan darm, ureter of blaas. En dan ben je er nog niet, jaren later kunnen er nog menstruatieproblemen ontstaan. Ook de nieuwe ingreep, de hysteroscopische methode, die poliklinisch en zonder verdoving gebeurt, waarbij in de eileider een veertje of vloeibare siliconenpasta wordt geplaatst om de boel af te sluiten is niet geheel zonder risico. Na de ingreep ben je nog minstens drie maanden vruchtbaar en als is gebleken dat het niet is gelukt, via onderzoek wordt gekeken of de siliconen of veertjes nog op hun plek zitten, moet je nog een keer. En het is allemaal niet geheel pijnloos. Ook is bij 3 tot 5 procent van de vrouwen deze ingreep niet mogelijk omdat ze een afwijkende vorm van hun baarmoeder hebben, wat pas tijdens de ingreep, als je daar dus al open en bloot ligt, is te zien.
Hoewel onder de indruk van al deze trivia gaf B. zich nog niet gewonnen. Had ik gedacht aan zijn werk? Hij is sporttrainer, door de vasectomie zou hij weken, zo niet langer, uit de running zijn. Hij kende mannen, hij had een boel medestanders verzameld op diverse sterilisatiefora, die na maanden nog gevoelige ballen hadden. Ze waren weken uit de roulatie geweest vanwege pijn en andere ongemakken die direct terug te voeren waren naar De Ingreep. Onmogelijk dus. Ondertussen dachten vrouwen om me heen: dan doe ik het wel. Vriendinnen S. en A. hadden de strijd opgegeven en zich laten steriliseren. Collega T. had tegen haar man gezegd dat zo lang hij niet naar de dokter ging hij seks kon vergeten. Ze dacht dat de klus binnen een week geklaard zou zijn, maar toen hij na een half jaar nog niet was gegaan ging ze zelf maar naar het ziekenhuis. Thuis dreigde ik op mijn beurt dat als het echt zo ver zou komen dat ik de ingreep moest laten doen ik mezelf zou trakteren op een week New York. Of Barcelona. En misschien wel Sint Maarten. Uiteraard zonder hem. Het werd er niet gezelliger op.
Weg met het spiraaltje
Een paar weken geleden heb ik, om de druk wat op te voeren, mijn spiraal laten verwijderen. En dat tussen neus en lippen door, terwijl B. handenwrijvend naast me in bed kroop, aan hem verteld. Betere anticonceptie is er niet. Die avond gebeurde er niets. En de avond erna ook niet. Die hele week bleef het rustig tussen de lakens. Weken later laaide de discussie nog minimaal twee keer per dag op. B. vond dat ik hem onder druk zette, ik vond dat hij zich aanstelde. B. zei dat ik hem pushte, ik antwoordde dat hij dit aan zichzelf te danken had. De discussie eindigde soms in ruzie, soms in seks – maar dan krampachtig, want stel je voor dat ik zwanger zou raken. Leusink: “Vaak geef ik vrouwen het advies om het niet meteen op het bord van hun man te gooien, die zet dan meteen zijn hakken in het zand. Een man moet het gevoel hebben dat hij mee kan beslissen. Of beter: dat hij beslist. Zeg tegen hem dat je graag tot je zeventigste seks met hem wilt hebben en hoe jullie dat de aankomende dertig jaar zullen gaan doen. Dan geef je hem de ruimte om daar over na te denken.”
Die ruimte hadden B. en ik niet meer, het spiraal was er uit, ik was weer zo vruchtbaar als die eerste weken van onze verliefdheid. We moesten wel iets doen. We probeerden een condoom. Ooit kon ik daar goed mee omgaan, maar nu schoof ik op het hoogtepunt dat hoesje er een stuk minder behendig om heen. Bovendien klaagde B. dat het te strak zat. We probeerden voor het zingen de kerk uit, maar dan hield ik me alleen maar bezig met de vraag ‘of het wel goed ging’. En die vraag dan ook nog hardop stelde. Laten we het zo zeggen: erg lustopwekkend was dat niet. Aan periodieke onthouding zijn we maar niet eens meer begonnen. Wel herontdekten we een heel scala aan hand en span diensten en hoe fijn en geil dat allemaal was. Maar ja, ook daar kwam op een gegeven moment de klad in, het gemis aan de coïtale climax werd simpelweg te groot. Uiteindelijk wilden we gewoon weer onbezorgd kunnen vrijen.
Friemelen aan je edele delen
Even leek er hoop te gloren toen een buurman meedeelde onder het mes te gaan. En daar geen enkel probleem mee had. Kwiek was hij naar de huisarts gegaan – in het dorp waar wij wonen gebeurt het steriliseren van de man gewoon in zijn praktijk. Hoewel de ingreep een fluitje van een cent was geweest had hij toch zijn bedenkingen. De assistent van de huisarts was tevens voorleesmoeder op school. Toen ze elkaar een paar dagen later op het schoolplein troffen en zij vroeg hoe het met hem ging vond onze buurman dat uiterst gênant. Het bracht B. weer terug bij af, want als het niet anoniem kon dan hoefde het niet van hem. Het bleef weer weken onrustig bij ons in huis.
Toch leek B. langzamerhand eieren voor zijn geld te kiezen. Een goed potje seks was nog altijd belangrijker dan in volle glorie voor de huisarts en zijn assistent te liggen. Hij ging daarom, geheel vrijblijvend zei hij nadrukkelijk, op bezoek bij de huisarts. De dokter legde onomwonden uit wat er zou gebeuren, B. kwam grauw en grijs thuis. Hij wist zeker dat hij dit niet kon. En had bovendien bij het idee dat de dokter aan zijn edele delen zou komen agressieve neigingen gehad. Toch herpakte hij zich na een paar dagen en zei dat hij wist wanneer een man zijn verantwoordelijkheid moest nemen. Deze zomer moet het dan eindelijk gaan gebeuren. Ik ben benieuwd.
Dit artikel verscheen eerder in LINDA.
