Op werkvakantie in Kenia kan uitmonden in een hachelijk avontuur en nijpende situaties. De witte man wordt nu eenmaal gezien als een kangoeroe die door het land hopt met een buidel vol geld. Het kan dan ook niet missen dat de witte man het doel is om zijn buidel leeg te trekken.
Als een jonge Masai, die let op het hotelterras aan het witte Diani strand aan de Indische oceaan, dertig kilometer ten zuiden van Mombasa, wordt gevraagd of een foto kan worden gemaakt van zijn traditionele kleding aarzelt hij even en antwoordt dat hij voor prikkellimonade zijn mooiste kant zal laten zien.
De witte man is het toonbeeld van welvaart en welzijn die woont in een land waar de kippen gouden eieren leggen. Dat beeld hoeft niet misplaatst te zijn als de realiteit voor Kenianen lang werken tegen een laag loon is en overheidspersoneel op fluweel kan zitten.
Een aantal Kenianen laat weten graag naar Nederland te willen komen om een nieuwe toekomst op te bouwen. Ze weten zeker dat die beter is dan in eigen land. Maar dat het land er een streng beleid op nahoudt, ontgaat hen. Ook niet dat Nederland zo haar eigen (armoede) problematiek kent.
Als buitenlander in Kenia word je gewaarschuwd voor dieven, oplichting en corruptie. Daar kan uit eigen ervaring over meegepraat worden. De politie kan je het leven behoorlijk zuur maken. De Kenianen zelf hebben er ook geen goed woord voor over. Vertrouwen in de politie is er niet. Door en door corrupt, zo wordt opgemerkt. Mocht je de politie nodig hebben voor bijvoorbeeld een aanrijding is het beter het onderling op te lossen, omdat de politie geld vraagt om te komen.
Tijdens een politiecontrole word ik voor de keuze gesteld, een bekeuring of naar de rechter. Maar je kunt ook een koe voor me kopen, zegt de agent die in het raam van het portier leunt. Een koe kopen? Hoe ziet hij dat voor zich? De prijs ligt tussen de 90.000 en 150.000 KES, omgerekend tussen de € 582,20 en € 970,34. Dan maar naar de rechter, meneer, is het antwoord. De agent laat het erbij zitten.
Het voorval doet zich voor op Mombasa Road, tussen Nairobi en Mombasa. Het is vooral opletten op deze weg. Kenianen houden ervan op het laatste moment te passeren en voor de ogen van de tegenligger weer in te schuiven. Dit leidt tot hachelijke en gevaarlijke situaties. Dat het mis kan gaan, laat een vrachtwagen zien die geplet is door twee andere vrachtwagens. Ramptoerisme blijkt de Kenianen ook niet vreemd te zijn met als gevolg dat de weg wordt versperd en leidt tot een lange file. Omstanders zetten zich in om de menigte te gebaren de weg weer vrij te maken voor het verkeer.
Een ander fenomeen zijn de vele dorpen langs die aan de weg grenzen. Inwoners trekken erop uit om vooral bij de drempels die in de weg liggen allerlei producten aan te bieden. Sinaasappels, mais, kippen, druiven, het komt allemaal voorbij.
Op een gegeven moment hangen er een stuk of tien handen met maiskolven in de auto en moet het gaspedaal even worden ingedrukt om de handen weer te laten verdwijnen.
Op de tweebaansweg heeft de politie er een specialiteit van gemaakt op vaste plekken te controleren op doorgetrokken en onderbroken strepen. Doorgetrokken betekent niet inhalen en onderbroken betekent inhalen. Wie zich daar niet aan houdt, tuint in een politieval. Na de waarschuwing van de koe kan de verleiding toch met enige voorzichtigheid en het nemen van het risico opnieuw te worden aangehouden in het achterhoofd niet worden weerstaan vrachtwagens die met een slakkengang een heuvel opgaan voorbij te rijden.
Ook je voertuig parkeren in Nairobi kan tot een waar incident leiden. Een man in burger zegt voor 200 KES, omgerekend € 1,28, op de auto te zullen passen zodat die niet wordt gestolen of beschadigd raakt. Als wordt gevraagd wie hij is en of hij een identiteitskaart heeft dat bewijst dat hij een soort van parkeerwachter is, reageert hij niet bepaald overtuigend.
Als twee politieagenten zichtbaar worden en worden aangesproken over het voorval kijkt de politieagente in haar mobiel en zegt dat er nog een parkeerovertreding open staat. Eerst vraagt zij 4000 KES (€25,88) en later weer 4600 KES (€29,76).
Als je van je de wijs wilt worden gebracht, moet je in dit soort merkwaardige situaties worden gebracht. De parkeerovertreding kan niet zijn begaan, omdat de huurauto op het moment van de overtreding op Mombasa Road reed en dus niet in Nairobi kon zijn geweest.
De politie maakt het niet uit en roept versterking in. Meer wezens in uniformen komen zich ermee bemoeien. Een wielklem wordt tevoorschijn gehaald en de auto gevangengezet. Koortsachtig overleg met de autoverhuurder volgt.
De politieagente zegt dat haar dienst erop zit en als er niet wordt betaald de auto niet meer kan worden gebruikt. Zij stuurt aan om de bekeuring contant te betalen. Dit werd overigens ten stelligste afgeraden, omdat het bedrag dan in de zakken van de politie zou verdwijnen.
De eigenaar heeft hemel en aarde moeten bewegen om de auto weer vrij te krijgen. Overleg met de autoverhuurder leert dat de overtreding moet zijn begaan door iemand anders. Uiteindelijk blijkt dat er geen bekeuring open staat, maar men bezig is geweest om de witte man wat geld uit zijn zak te willen kloppen.
De auto wordt gelukkig weer vrijgegeven en kan worden teruggebracht. De schade die is ontstaan doordat bij het achteruit rijden een boom is geraakt moet zelf worden betaald. Kenia kent geen systeem om schade aan een huurauto te verzekeren. Dan mag je nog van geluk spreken dat de schade gering is, want als de auto zou zijn geplet tijdens een inhaalmanoeuvre of was geraakt in het drukke stadsverkeer waren de druiven nog zuurder geweest.
Ook is het niet aan te raden met een personenauto Tsavo East Nationaal Park in te rijden, want de uitgedroogde wegen lenen zich daar doodeenvoudig niet voor. Een ‘Four-wheel drive’ met een chauffeur is het meest geschikt. De ‘driver’ weet doorgaans wel de beste plekken om de wilde dieren te spotten, maar als je toch op eigen gelegenheid hoef je niet te klagen want er is altijd wel wat te zien. Dan gaat het niet altijd om de ‘big five’.
Behalve de slechte wegen in het park die een aanslag pleegden op de schokdempers is en het nog een wonder geweest dat de huurauto niet door zijn chassis door de vele drempels die in de wegen zijn gelegd om het razende verkeer af te remmen of Mombasa Road met zijn vele kuilen en gaten.
Wilde dieren zijn ook opgenomen in het schouwspel op de autoweg. Apen zijn gewend aan het verkeer en positioneren zich op diverse plekken langs de kant van de weg om met nieuwsgierige ogen het verkeer voorbij te zien rijden.
Die belangstelling heeft ook een doel want waarschijnlijk uit ervaring weten ze dat er een banaan uit het raam kan vliegen. Of zelfs kan worden gezwaaid zonder dat er wordt teruggezwaaid. Vreedzame dieren die een nieuwe vorm van afleiding hebben gevonden. Een zebra had minder geluk, want die blijkt dood langs de kant van de weg te liggen.
Het gevoel van vrijheid en het directe contact met de Kenianen compenseren aan de andere kant weer de onaangename voorvallen. Zoals een Visacard die door een geldautomaat wordt ingeslikt, omdat die er niet snel genoeg is uitgehaald. Als dat na sluitingstijd van de bank gebeurt, is het in de auto wachten tot de volgende morgen dat de bank weer opengaat en de Visacard op het bureau van de medewerker ligt te wachten op de rechtmatige eigenaar.
Maar een witte man te zijn in donker Kenia die de armoede zou kunnen oplossen is een minder prettig aspect van het reizen door het land op weg naar hoogtepunten als een wit strand en blauwe zee. Het is allemaal wel te begrijpen als je de hele dag twaalf uur moet werken en je een president hebt die zich weinig aantrekt van het leed onder zijn landgenoten die in krotten moeten wonen en de jeugd geen toekomstperspectief kan bieden.
Je moet dan ook niet verbaasd opkijken als een jonge vrouw zich aanbiedt dat zij voor twee miljoen KES (€ 12.829,85) kan worden afgekocht van haar moeder om zich aan de zijde van de koper te voegen. ‘Dan ben ik van jou en zal ik alles doen wat je wilt’, wordt eraan toegevoegd. De betaling hoeft niet ineens. Er kan ook wel een regeling worden getroffen, eerst de helft en daarna in termijnen.
Kenia is buiten de gebaande toeristische paden een kleurrijk land met contrasten. Weer eens iets anders.
