Jarenlang lag de nadruk bij de fabrikanten op het verbeteren van het rendement van de zonnepanelen. Aan het esthetische aspect werd nauwelijks aandacht besteed. Dat gaat veranderen, want met dalende prijzen worden zonnepanelen steeds aantrekkelijker voor de consument.
Omdat zonnepanelen op platte daken vanaf de openbare weg minder in het zicht liggen, speelt esthetiek hier een minder belangrijke rol. Platte daken zijn van bovenaf gezien toch al niet zo fraai. Maar voor schuine daken vormt het uiterlijk wel degelijk een bezwaar, zeker als dakpannen volledig bedekt worden door blauwe of zwarte panelen.
Kristallijn silicium-panelen zijn het meest verkochte type panelen en vormen momenteel negentig procent van de markt, volgens een rapport van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De kleurstelling is vrijwel altijd blauw (multikristallijn) of zwart (monokristallijn). Het frame niet zelden metaalkleurig of zwart aluminium.
Bij zogenoemde dunne filmpanelen is het vooraanzicht bijna altijd uniform zwart of bruinachtig. Van dichtbij zijn bij dit type paneel weliswaar smalle stroken zichtbaar van de individuele cellen, maar op enige afstand is dit niet meer te zien zodat een uniform zwart uiterlijk resulteert.
Naast de gebruikelijke panelen in rechthoekige vorm op basis van een laminaat met glasafdekking, zijn er ook zonnecellen uitgevoerd in dakpanvorm. In Nederland heeft dit type panelen nog weinig toepassing gevonden, omdat ze vaak duurder zijn. Daar komt nog bij dat panelen met vrij kleine afmetingen ook een groter aantal elektrische aansluitingen vereist. Dit verhoogt niet alleen de installatiekosten, maar ook de kwetsbaarheid. Krommingen in folies zijn sowieso een uitdaging, op sommige delen valt in dat geval meer licht dan op andere en er treedt sneller schaduwwerking op.
Onlangs is op een energievakbeurs een nieuwe vinding Dutch Solar Design gelanceerd, zonnepanelen met kleuren- en baksteenpatroon. Deze door het Energieonderzoek Centrum Nederland en partners ontwikkelde panelen zijn bedrukt met allerlei kleurenvormen. En die leveren niet meer dan 20 procent aan rendement in ten opzichte van niet bedrukte panelen.
Optimum
Voor het geïntegreerde ontwerp moest een aantal uitdagingen worden overwonnen. Zo moest een optimum worden gevonden tussen de opbrengst van de zonnecellen en een aantrekkelijk uiterlijk. Ook moest de kleurechtheid van de print gedurende de levensduur van de zonnecellen gegarandeerd zijn. De eerste testresultaten zijn in elk geval bemoedigend.
Er wordt niet met overliggende folies gewerkt. De onderzoekers integreren een designprint in het binnenste van de zonnepanelen. Het grootste deel van het oppervlak heeft dus geen bedekking. En het bedekte deel is deels transparant, zodat ook daar nog een deel van het licht de zonnecellen bereikt.
Er is een grote verscheidenheid aan technieken om het uiterlijk van zonnepanelen aan te passen, zegt John van Roosmalen, senior onderzoeker van ECN. “Sommige oplossingen hebben nauwelijks invloed op het rendement en vaak ook niet zo’n grote impact op het uiterlijk. Bij andere oplossingen is het visuele effect enorm en blijft er nauwelijks rendement over. De afwijkingen kunnen variëren tussen 10 en 80 procent minder opbrengst afhankelijk van de gekozen oplossing.”
ECN gebruikt hoofdzakelijk de basiskleuren geel, magenta, cyaan en wit en mengt die om de gewenste kleur en helderheid te krijgen in hoge resolutie. Die kleuren reageren allemaal iets anders op het licht, cyaan houdt het meeste licht tegen.
Het project Dutch Solar Design is een samenwerking tussen allerlei instanties. Naast printbedrijf TS Visuals (bekend van de bedrukking van de Markthal Rotterdam) en gevelbekleder Aldowa is onder meer het HvA-onderzoeksprogramma Urban Technology bij het onderzoek betrokken. De studenten van de Hogeschool van Amsterdam gaan onderzoeken hoe de panelen in gevels van gebouwen verwerkt kunnen worden.
Dit soort toepassingen is belangrijk omdat alleen het dakoppervlak niet genoeg ruimte biedt om alle inwoners en voorzieningen van voldoende groene energie te voorzien. Het biedt daarom uitkomst als zonnepanelen ook in gevels kunnen worden opgenomen, bijvoorbeeld in nieuwbouwwijken en bij renovatieprojecten.
“Het beeld voor de toekomst dat ik voor me zie is dat ieder oppervlak energie opwekt,” zegt Van Roosmalen van ECN. “We gaan zonne-energie zien in de gebouwde omgeving, en langs of in het landschap. De gebouwde omgeving wordt efficiënt en vriendelijk, high-tech en aantrekkelijk.”
