Zuurstof wordt heel veel gebruikt in de medische wereld. Tijdens vervoer, tijdens operaties en ook op de Intensive Care. In veel potentieel gevaarlijke situaties, krijgen patiënten extra zuurstof. In het ziekenhuis kunnen we die hoeveelheid zuurstof goed sturen. Maar vaak staat de kraan toch voluit open. Dat heeft uw auteur vaak meegemaakt in de overtuiging dat het een positieve bijdrage vormde.
Waarom eigenlijk zuurstof toedienen
Eigenlijk omdat we weten dat te weinig zuurstof niet goed is in bepaalde situaties. Misschien is meer wel beter? Daarnaast geeft het een gevoel van veiligheid. De patiënt en omstanders krijgen die indruk in ieder geval. Als de longen minder goed functioneren is extra zuurstof nodig om de hoeveelheid zuurstof in het bloed op peil te houden. We spreken dan van een streven naar normoxie. Een normale hoeveelheid zuurstof. Als er echter veel meer wordt gegeven dan strikt noodzakelijk, dan wordt de hoeveelheid zuurstof in het bloed hoger dan normaal. We spreken dan van hyperoxie. Hyperoxie is precies het onderwerp van dit proefschrift, zo vertelt Bob Smit, die op 21 september 2018 met succes zijn proefschrift verdedigt aan de Vrije Universiteir en als gepromoveerd klinisch chemicus nu doctor in de Geneeskunde is.
Is meer zuurstof eigenlijk wel beter
Retrospectieve studies die – achteraf dus- kijken naar de relatie tussen de hoeveelheid zuurstof (horizontale as) in het bloed en de kans op sterven ( verticale as) laten dit soort grafieken zien. Als er te weinig zuurstof (links, blauwe gebied) in het bloed is, is er meer kans op sterven. Dat weet iedereen wel. Maar een teveel (rode gebied) bij patiënten die opgenomen zijn op de intensive care toont een oplopen van de sterftekans. Laten we ervan uitgaan dat deze grafiek klopt. Hoe dat kan is niet goed bekend. We weten niet precies wat de optimale concentratie zuurstof in het bloed is. Er worden momenteel studies gedaan naar een optimale concentratie zuurstof in het bloed.
Bypass operatie
Patiënten die werden geopereerd aan de kransslagader (coronair bypass) en nadien opgenomen waren op de intensive care, werden onderverdeeld in twee groepen. De ene groep kreeg zoals gebruikelijk veel zuurstof. De andere groep minder. De uitkomst was praktisch identiek. Het is dus veilig om deze patienten minder zuurstof te geven dan gebruikelijk.
Tong uitsteken
Gezonde vrijwilligers werd verschillende hoeveelheden zuurstof toegediend. De doorbloeding van de tong werd door onderzoekers in de gaten gehouden. De tong is een gemakkelijke plek om metingen te doen en kan representatief zijn voor de toestand van organen. Vanaf een bepaalde grens leidt toediening van veel zuurstof tot een sterk verminderde doorbloeding van de tong. Ook het hart gaat minder hard gaan pompen. Terwijl er dus wel meer zuurstof wordt toegediend, komt er niet meer zuurstof bij de organen. Conclusie: meer zuurstof geven betekent niet per se meer zuurstof in de organen.
Maatwerk
Het effect van te veel zuurstof in het lichaam is niet voor iedereen gelijk. Patiënten met hartfalen reageren met een veel sterkere afname in de hartslag dan bijvoorbeeld gezonde vrijwilligers of patiënten met de slagaderverkalking. Patiënten met een bloedvergiftiging reageren nauwelijks. Ook is er geen enkel bewijs dat meer zuurstof een toename in zuurstofaanbod in het lichaam veroorzaakt. Kortom, wees bedacht op verschillende effecten in verschillende typen patiënten.
Vaatvernauwing
Kleine bloedvaten ongeveer zo groot als een haar, zijn uit een muis gehaald en blootgesteld aan verschillende hoeveelheden zuurstof. Vervolgens is gekeken welk mechanisme eventueel in een bloedvat anders ging werken. Maar dat gebeurde niet, dus misschien zit het mechanisme wel ergens anders. Daarover ontstond een interessante discussie van de promotoren en de promovendus. Wat is de rol van de venen (aderen)? Welke organen zouden het liefst ontzien moeten worden (darmen of skeletspieren) en veel bloed (zuurstof) verdienen. Ruimte voor verder onderzoek.
Take home message
Omdat er geen voordelen worden gezien van hyperoxie: wees terughoudend in het toedienen van zuurstof
Dit artikel lees je gratis. Vind je het artikel en mijn inzet de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten blijken door een bijdrage. Ik maak graag van lezers mijn fans en volgers. Suggestie voor een onderwerp, maar ook commentaar is altijd welkom.
