In een van de bekendste Griekse mythen wordt Prometheus – omdat hij het vuur van de goden stal om het aan de mensen te geven – door Zeus aan een berg in de Kaukasus vastgeketend. Daar komt een adelaar elke dag zijn lever (die 's nachts weer aangroeit) uit zijn lichaam pikken. De berg die tot Prometheus' kerker werd zou, zo verteld de overlevering, Mount Kazbek zijn; een meer dan 5.000 meter hoge berg die precies op de grens tussen het huidige Rusland en Georgië gelegen is.
Saakasjvili’s drama op Mount Kazbek
Die berg was twee maanden geleden nog decor voor een ander – zij het minder grotesk – drama. Micheil Saakasjvili, toen nog de president van Georgië, deed een poging haar met tien professionele gidsen te beklimmen. Hij kwam uiteindelijk boven – maar leed eigenlijk een beschamende nederlaag die symbool lijkt te staan voor de neerwaartse spiraal waarin zijn gehele presidentschap is beland.
In eerste instantie slaagde Saakasjvili er nog in de beklimming als een succes de wereld in te helpen. 'Wie zei dat we het niet zouden redden?' schreef hij trots op zijn Facebook-pagina nadat hij de top had bereikt. En: 'de toekomst van Georgië is net zo helder als Mount Kazbek (…) we zullen alle toppen bedwingen.' In een officieel persbericht van de Georgische regering stond dat de beklimming zo lang had geduurd (vier dagen) omdat de groep van de president in slecht weer was beland, en drie dagen in het basiskamp op opklaring had moeten wachten.
Eén van Saakasjvili’s persoonlijke gidsen is, als wij twee maanden later een poging wagen de mythische berg te beklimmen, echter ook onze gids. Van hem horen we een heel ander verhaal, een verhaal dat inmiddels iedereen in de regio (zij het in verschillende varianten) lijkt te kennen. Drie dagen lang zou Saakasjvili dronken in het basiskamp hebben rondgedwaald (Prometheus' adelaar zou, als we alle verhalen moeten geloven, nog een flinke kluif aan zijn lever hebben gehad), tot een helikopter hem uiteindelijk tot vlak onder de top bracht. Slechts een klein deel van de tocht hoefde hij op eigen kracht te volbrengen. Dit alles om publiekelijk gezichtsverlies te voorkomen.
Het einde van een held van het volk
Saakasjvili, eens de held van het volk, vertrekt zo met de staart tussen de benen als Georgisch president. Het was zo hoopvol begonnen met de vreedzame rozenrevolutie in 2003: een dictator werd ten val gebracht zonder een druppel bloed te verspillen en Saakasjvili zelf werd, met meer dan 96% van de stemmen, verkozen tot nieuwe president. Een periode begon waarin Georgië nadrukkelijk toenadering zocht met het Westen en aan wilde sluiten bij de EU en de NAVO. Ook de corruptie werd aan banden gelegd, en de economie klom in rap tempo uit het dal.
Maar al spoedig kwam zijn presidentschap in een neerwaartse spiraal: Georgië belandde in een oorlog met Rusland om Zuid-Ossetië en Abchazië. Saakasjvili zélf werd als de agressor gezien, en steeds nadrukkelijker werd ook zijn presidentschap omgeven met corruptieschandalen en nepotisme. Als hij over twee weken niet langer de presidentiële onschendbaarheid geniet, moet hij zelfs vrezen voor gevangenschap – nu enkele rechtszaken tegen hem eindelijk doorgang kunnen vinden. Saakasjvili leed enkele dagen geleden namelijk een smadelijke nederlaag bij de Georgische verkiezingen en dus komt zijn presidentschap tot een eind.
Politieke ommekeer
Overtuigende winnaar van de verkiezingen was de Georgische Droom – een coalitie van partijen (onder leiding van de schatrijke premier Bidzina Ivanisjvili) die de ondergang van Saakasjvili als voornaamste doel hadden. De nieuwe president wordt Giorgi Margvelasjvili; een gepromoveerd filosoof en – ironisch genoeg – ervaren berggids in de Kaukasus. Een van de speerpunten van de Georgische Droom is het herstel van de goede contacten met Rusland; na het prowesterse beleid van Saakasjvili een voorname politieke ommekeer, zo lijkt het.
Ook wij hebben onderweg naar de top vaak naar een helikopter verlangd – maar hebben het met dank aan onze weergaloze gids Nodari uiteindelijk zonder gered. Vanaf de top keken we ver Rusland in: de voormalige overheerser van Georgië, en op korte termijn wellicht haar voornaamste bondgenoot.
Tekst: Jozef Waanders
