Voor de luchthaven Borispol in Kiev vraag ik taxichauffeur Vladimir of hij me naar het centrum kan brengen en hoeveel dat kost. Als ik zeg dat ik de prijs wel erg hoog vind, werpt hij tegen: ,,Maar het is oorlog in de stad." Ik stem toe en stap in. Op de radio luisteren we onderweg naar de Russischtalige zender Stem van de stem die alarmerende berichten uitzendt. ,,Er is geschoten en er zijn al vijftig doden gevallen", zegt Vladimir zenuwachtig. Hij vertelt dat dezelfde ochtend de brug over de rivier Dnjepr was afgesloten. ,,Kilometers lange files, alles en iedereen werd tegengehouden."
Er is geschoten en er zijn al vijftig doden gevallen
Langs de hele route staan lange files bij de tankstations. De toevoer van levensmiddelen naar Kiev is gestokt en mensen zijn bang dat dat binnenkort ook voor benzine gaat gelden, verklaart Vladimir. Ik check mijn e-mails en krijg en bericht van een collega uit Nederland: ,,CNN meldt tientallen doden, doe je voorzichtig", schrijft hij. Ik hoef alleen maar een stukje te leveren met wat sfeer vermengd met nieuws. ,,Al is het maar een paar alinea's", meldt de collega bezorgd. Peinzend kijk ik voor me uit. In wat voor situatie ben ik nu toch terechtgekomen? Ervaring met oorlogsjournalistiek heb ik niet. Eens moet dan maar de eerste keer zijn, verman ik me. Doe maar gewoon voorzichtig, zoals iedereen je zegt.
In de buurt rond het centrum lijkt er echter niets aan de hand. En als ik vanuit mijn appartement aan de Sjevtsjenkostraat, de hoek om loop via de sjieke Kresjtsjatik-allee naar het Onafhankelijkheidsplein, lijkt de rust ook daar te zijn weergekeerd. Pas 's avonds op televisie krijg ik de eerste beelden te zien van het bleodvergieten die dag.
Autodeuren
Langs de barricaden slenter ik naar de Majdan, zoals het plein in de volksmond heet. Overal staan autodeuren open en radio's keihard aan zodat omstanders de beraadslagingen van het parlement kunnen volgen. Dat praat over het akkoord dat de volgende dag met president Janoekovitsj gesloten moet gaan worden. Onder meer vervroegde verkiezingen (in december) en terugkeer naar de grondwet van 2004, die de president slechts beperkte bevoegdheden geeft ten gunste van het parlement, staan op de rol. Betogers trekken stenen uit de straat en stapelen op tot keurige carrés. Minutie tegen de gevreesde oproerpolitie Berkoet moet er wel netjes bij liggen. Discipline is de belangrijkste voorwaarde om een oorlog te winnen.
Voorbij de Majdan, met zijn door houtvuren en rommel Middeleeuws aandoende tentenkamp, loop ik via het Europaplein richting het Dynamo-stadion. Voor de poort zijn betogers stenen muren aan het bouwen. Achter de muur loopt de Institoetka-straat omhoog. Het besef dat daar diezelfde dag zoveel mensen zijn gedood en de ijzige kalmte die de allee nu ademt, geven haar iets griezeligs. Komt Berkoet vannacht weer daar vandaan om een nieuwe aanval te openen? Niemand die het weet, maar de defensie wordt uit voorzorg versterkt. En iedereen helpt mee stenen sjouwen, jong en oud, man en vrouw.
Aan een flink verbrand pand aan de zijkant van de straat hangt uit het raam van een appartement op grote hoogte een spandoek: 'Hier wonen mensen', staat erop geschreven. Je zou er maar wonen, en ze zetten beneden je portiek in lichterlaaie. Onderaan het huis staat Viktor Novak, een veertiger die me een boterham en thee aanbiedt. Hij vertelt dat hij al weken lang 's nachts op straat is om te helpen het protest tegen Janoekovitsj overeind te houden. Hij is getrouwd en heeft een kind. Is hij niet bang? ,,Natuurlijk, maar vrijheid krijg je niet cadeau", zegt hij vastbesloten.
Akkoord
De volgende dag maken de Oekraïense media bekend dat Janoekovitsj het akkoord inderdaad heeft getekend. Op de Majdan houden de meningen het midden tussen opluchting en scepsis. Niemand gelooft de president nog, hij heeft zijn volk al te vaak bedrogen. En als 's avonds de oppositieleiders de overeenkomst tegenover het volgestroomde plein proberen te verdedigen, wordt het onrustig. Een deel van de menigte fluit hen zelfs uit.
Dan staat er ineens een jonge vent in camouflagepak met de microfoon in handen. Het is Vladimir Parasjtjsoek, een van de verzetsleiders die voorop gingen in de strijd tegen Berkoet. Hij houdt een vurig betoog tegen het akkoord. Hiervoor zijn geen mensen doodgeschoten, zodat er pas eind van het jaar pas verkiezingen komen en Janoekovitsj en zijn kliek er in de tussentijd wellicht toch weer in slagen de macht in handen te houden. Parasjtsjoek stelt zelfs een ultimatum: Janoekovitsj voor tien uur de volgende morgen weg of anders bestormen we het parlement. Oppositieleider en oud-bokser Vitaly Klitsjko staat er ongemakkelijk bij te kijken. Als Parasjtsjoek is uitgeraasd geeft hij de microfoon af en beent hij weg, Klitsjko geen blik waardig gunnend.
