Op 28 juni 1991 werd ik in Columbus, Ohio geboren. Mijn (Nederlandse) vader werkte daar een jaar aan de universiteit als microbioloog. Mijn (Nederlandse) moeder woonde daar met hem, ook toen ze zwanger was van mij. En dus ook toen ik geboren werd. Hoe lang ik er uiteindelijk gewoond heb, weet ik niet precies. Mijn vader zegt zes weken, mijn moeder zeven. Maar een ding is duidelijk: ik ben een Amerikaans staatsburger omdat ik er toevallig geboren werd. Ook al woon ik al vrijwel mijn gehele leven in Nederland.
Twee dagen na mijn 24ste verjaardag in 2015 hoorde ik dat ik opeens belastingaangifte moest gaan doen in Amerika. En niet alleen van dat jaar. Nee, van ieder jaar sinds ik achttien ben. Vrij snel daarna kwam ik er bovendien achter dat ik niet mee kon doen aan het pensioenplan van mijn toenmalige baan. Zij belegden hier namelijk voor, en dat mag van Amerika niet buiten de Verenigde Staten als je staatsburger bent. Probleem is echter dat vrijwel alle pensioensvoorzieningen in Nederland gebruikmaken van beleggen. Een pensioen opbouwen wordt op die manier dus behoorlijk ingewikkeld.
Het waren allemaal maatregelen die horen bij een verdrag dat Nederland in 2009 met de Verenigde Staten sloot. Amerika hoopt op deze manier namelijk zwartspaarders op te sporen. En ze gelden voor iedereen met een Amerikaans staatsburgerschap, waaronder ikzelf. Maar er zijn veel meer gedupeerden: in Nederland wonen volgens het CBS 38.494 mensen die een Amerikaans staatsburgerschap hebben.
Social security number
Een van die mensen is de 34-jarige Nicole Heijdra. Zij is staatsburger omdat haar vader Amerikaans is. Ze verhuisde met haar Nederlandse moeder naar Nederland toen haar ouders gingen scheiden toen ze twee jaar oud was. En daar woont ze nu nog steeds.
“Voor mij begonnen de problemen driekwart jaar geleden. Ik kon geen en-/of-rekening openen bij de bank. Ik had eerder wel een brief gekregen van de bank, maar daar stond niet duidelijk in wat er aan de hand was en wat de gevolgen zouden zijn. Ik besloot toen om actie te ondernemen”, vertelt Nicole. Dat bleek echter nog niet zo eenvoudig. Aangezien ze haar staatsburgerschap wil behouden, heeft ze een social security number (SSN) nodig.
De gevolgen zijn flink: “Ik kan niet verhuizen, want ik kan nu geen hypotheek krijgen. Daarnaast kan ik mijn huis ook niet verkopen, omdat de Verenigde Staten er mogelijk nog aanspraak op kan doen.” En daar houden de problemen niet mee op. Sinds 1 januari kunnen Nederlanders met een Amerikaanse nationaliteit namelijk ook nog eens bankenloos worden. Om dit te voorkomen heb je een SSN nodig, waar Nicole nu dus achteraan zit. De andere optie is je staatsburgerschap opgeven, zodat je alleen nog een Nederlandse nationaliteit hebt. Houdt een bank zich niet aan deze regels, dan krijgen ze een boete of mogen ze in de Verenigde Staten geen zaken meer doen. Probleem voor veel Nederlandse Amerikanen is dat als ze buiten de deur worden gezet, geen andere Europese bank hen nog zal accepteren.
Bewijs van residentie
“Deze zomer heb tijdens een vakantie in de Verenigde Staten geprobeerd een SSN te krijgen”, vertelt Nicole over haar weg naar een oplossing. “Ik moest een formulier invullen en naar een kantoor komen. Maar daar bleek dat ze ook van elk levensjaar een bewijs van residentie moesten hebben. Die moest ik via de originele instantie krijgen, dus een gemeente, maar dan wel in het Engels.”
Dat bleek zo gemakkelijk nog niet: “Terug in Nederland heb ik dit op het lijstje gezet van wat ik moest regelen. Van 1983 tot 1985 en 1993 tot nu heb ik die formulieren geregeld, maar de periode daar tussenin is wat moeilijk. Mijn oude school bestaat bijvoorbeeld niet meer, waardoor ik een deel van de bewijzen niet kan krijgen. Daarnaast heb ik in die tijd mijn naam veranderd. Op mijn paspoort staat mijn huidige naam, maar niet mijn geboortenaam. Die documenten moet ik dus ook nog bemachtigen, en ook nog in het Engels. Naast veel verzamelwerk moet ik alles dus ook nog vertalen.”
Nicole behoudt haar staatsburgerschap omdat afstand doen voor haar weinig zin heeft. “Het kan zijn dat ik achteraf alsnog een SSN nodig heb, mocht ik nog iets aan Amerika verschuldigd zijn.”
Staatsburgerschap
Ik besloot in 2015 wel om afstand te doen van mijn Amerikaanse staatsburgerschap. De nadelen wogen niet langer op tegen de voordelen, namelijk de mogelijkheid om er zonder problemen te gaan wonen en werken, en om president te worden. Beide ambities had en heb ik niet, dus de keuze was snel gemaakt.
Ondertussen is het 2017 en ga ik eindelijk naar de ambassade om het af te maken. Reden dat het zo lang duurde is omdat mijn geboortecertificaat bijvoorbeeld nooit in Nederland was ingeleverd, waardoor ik dat nog moest doen. Daarnaast moest ik zeven jaar aan belastingaangiftes inhalen, voor ik afstand mocht doen van mijn staatsburgerschap. Mocht je ooit een televisieprogramma gezien hebben waarin de Amerikaanse belasting genoemd wordt, dan heb je een idee hoe ingewikkeld dit kan zijn. “Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker” gaat daar dus niet op.
Aan het einde van 2016 was het voor mij eindelijk tijd om de laatste formulieren in te vullen en een afspraak te maken bij de ambassade. Daarnaast moet je 2350 dollar (ongeveer 2191 euro) ophoesten om van het staatsburgerschap af te komen. Maar het is nu eindelijk zo ver. Straks ben ik geen Amerikaans staatsburger meer, alleen nog een Nederlandse. Dat betekent dat Amerika niets meer van mij kan vragen en me geen restricties meer op kan leggen. En dat is wel zo gemakkelijk.
