De hotelschoonmaak is al jaren een issue. Televisieprogramma Rambam legde vorig jaar misstanden bloot. Kamervragen volgden. Boetes voor hotelketen Bastion waren er eerder al. Dit jaar legde de Inspectie Sociale Zaken en Arbeid een boete op aan een Amstelveens schoonmaakbedrijf van 230.000 euro. Maar veranderd is er niets en Bastion is geen incident, zegt het CNV.
Illegale onderbetaling, te hoge werkdruk, en het doorwerken in eigen tijd, waarmee kamermeisjes te maken hebben, komen inderdaad massaler voor dan tot dusver bericht in de media. Dat zegt de Inspectie Sociale Zaken en Arbeid in een reactie. Controles leiden tot gemiddeld tien zaken jaar, maar dat is slechts het topje van de ijsberg, zegt de Inspectie. ‘Het komt breed voor, ook bij gerespecteerde hotels en schoonmaakbedrijven, ook bij bedrijven die juist zeggen er tegen op te treden.’
Hoe groot het aantal bedrijven is, dat in de fout gaat, kan de Inspectie, die een speciaal team voor de hotelschoonmaak en de glazenwassers – waar dezelfde misstanden gelden –, niet zeggen, omdat er moeilijk zicht op te krijgen is. Het is schimmig zegt ook CNV-Vakmensenbestuurder Jan Kampherbeek: ‘Ze spreken bijvoorbeeld een uurloon af, maar in de praktijk wordt dat een stukloon, ook waar dat niet mag. Op papier klopt alles, maar in de praktijk niet’, zegt het CNV.
Ook de Inspectie treft de schimmigheid aan. ‘Om juridisch vast te stellen dat er onderbetaald wordt, kost veel tijd. Niet alleen van belang is het horen van de werknemers, maar ook het uitzoeken van de loonadministratie, het doorgronden van de werkwijze van het schoonmaken van de kamers en nog een aantal andere onderzoeken. We kunnen dan ook niet bij elk hotel gaan controleren. Daarom werken we met risico analyses en bepalen waar de kans groot is dat de wet wordt overtreden.’ In 2016 vond de Inspectie 9 overtredingen, vooral op het gebied van de arbeidstijdenwet en wet arbeid vreemdelingen.
Ook voorlichtend is de inspectie actief met onder anderen een website hoe je bonafide schoonmaakbedrijven herkent. ‘We laten de sector ook weten: werk mee of we pakken je vroeg of laat. We hebben een lange adem en zware middelen.’ Niet alleen kunnen de boetes fors oplopen, maar als meermalen dezelfde overtreding wordt geconstateerd, heeft de Inspectie de mogelijkheid om schoonmaakwerkzaamheden voor bijvoorbeeld een maand stil te leggen. ‘Tot op heden is dit nog niet voorgekomen. Maar de sanctie is wel mogelijk.’
Rommelen met pensioenen
CNV vakbondsbestuurder Jan Kampherbeek zegt dat de bond wekelijks misstanden ziet. Hij noemt het ene voorbeeld na het andere. ‘Wij horen van kamermeisjes bij Doubletree by Hilton dat ze 25 kamers per dag moeten boenen, dat lijkt ons heel veel. Maar we mogen niet met de medewerkers praten inde pauze zoals met de werkgevers afgesproken. Dat kan alleen als medewerkers er zelf omvragen,zegt Doubletree. Maar dat mochten we dus niet live zelf aan de werknemers gaan vragen. De directie vond dat we zelf maar ergens een zaaltje moesten gaan huren om met onze leden in gesprek te gaan. Pas constateerden we bij een hotel aan de Stadhouderskade in Amsterdam dat de schoonmakers niet volgens de schoonmaak-cao werden betaald. Ook met het pensioen was gerommeld. Die waren bij het verkeerde pensioenfonds ondergebracht. Daar hebben we een stokje voor gestoken en het schoonmaakbedrijf heeft na een telefoontje van ons aan het pensioenfonds een naheffing van een paar ton gekregen. Ze dachten kennelijk zo te kunnen zorgen dat je mensen zo nog minder kon betalen en dat er meer overblijft voor hotels en schoonmaakbedrijven. Het gaat allemaal om winsten en bonussen.’
Doorwerken in eigen tijd
De werkdruk is vaak veel te hoog, zegt Kampherbeek, wat bevestigd wordt door de Inspectie. Kampherbeek: ‘Stukloon is verboden in de schoonmaak-cao. Maar als ze hun workload niet afkrijgen, moeten ze vaak doorwerken in eigen tijd. Of de werktijd begint pas op de eerste kamer, terwijl ze eerst de linnenkar moeten halen en ander voorbereidend werk moeten doen. Dan zakken ze illegaal onder het cao-loon en bouwen ze ook minder vakantiegeld op. Hoe hoog een reële norm is, hangt af van de kamer, maar 16 tot 20 minuten per kamer waarbij je soms ook van verdieping moet wisselen, is veel te weinig. Te vaak moeten ze te veel kamers doen in te weinig tijd. Wekelijks zitten we ergens waar het niet goed zit. Ik denk dat het in de helft van de 3500 hotels mis is. Hotels en schoonmaakbedrijven willen de schoonmaakprijs per kamer zo laag mogelijk houden. Tegelijk toonde de Consumentenbond in juni 2016 aan dat veel kamers vies zijn. Van de dertig kamers waren er achttien niet goed schoon, vier waren ronduit vies en bij drie hotels werden bacteriën gevonden. Dat komt juist door die werkdruk. Intussen rennen kamermeisjes bij bosjes weg.’
Hotels wijzen naar schoonmaakbedrijven.
Koninklijke Horeca Nederland (KHN) legt de verantwoordelijkheid volledig bij de schoonmaakbedrijven en eist een informatieplicht waarin bedrijven aantonen dat ze volgens de regels werken.
De Inspectie SZW zegt daarentegen dat hotels de verantwoordelijkheid niet alleen bij de schoonmaakbedrijven kunnen leggen. De Inspectie is van mening dat er sprake moet zijn van een eerlijk speelveld. ‘Onderbetaling, te lang werken, leiden tot oneerlijke concurrentie. Iets wat niet wenselijk is. De hotels en de schoonmaakbedrijven zijn samen verantwoordelijk en aansprakelijk in de keten.’
Net zoals veel hotels weigert Doubletree by Hilton commentaar over de werklast. ‘Dat is vertrouwelijk’, mailt general manager Caroline Receveur, zonder dat verder toe te lichten. Eind vorig jaar kwam het Hilton in Rotterdam in het nieuws: eind vorig jaar gaf schoonmaakbedrijf CSU een opdracht terug wegens de arbeidsomstandigheden, berichtte het AD toen.
Receveur wijst er op dat het welzijn van de medewerkers belangrijk is. ‘Recentelijk zijn we genoemd als topwerkgever door ‘A Great Place to work’, laat ze weten.
Een belronde en mailronde langs een aantal hotels en schoonmaakbedrijven naar die werkdruk, levert weinig inzicht in de werklast op. Als mail of telefoon al wordt beantwoord, wil geen hotel vertellen hoeveel kamers de meisjes moeten boenen. Benaderde hotels en schoonmaakbedrijven ontkennen de massaliteit van de toestanden die Inspectie en bond signaleren. NH reageert helemaal niet op vragen. De hotels verwijzen naar het hoofdkantoor, dat keurig meldt dat de afdeling communicatie niet bereikbaar is. Gevraagd wordt te mailen, maar mails worden niet beantwoord.
De kamermeisjes zelf nemen geen blad voor de mond. Twee kamermeisjes van het IBIS Amsterdam, zeggen onafhankelijk van elkaar dat ze 27 hotelkamers in 7,5 uur moeten doen, per persoon, zeggen ze. ‘Maar je moet het gewoon halen’, zeggen ze. ‘Het is zo zwaar, het is bijna niet te doen’, zegt er een. ‘Maar je hebt geen keus’, zegt de ander.
Een woordvoerder van Accor waaronder IBIS valt, zegt dat er wordt gewerkt volgens een ethische standaard waaraan schoonmaakbedrijven zich moeten houden. ‘Als blijkt dat schoonmaakbedrijven zich niet aan onze standaarden houden, nemen we dat zeer hoog op.’
Code Verantwoordelijk Marktgedrag
KHN zegt dat ze haar leden adviseert om zaken te doen met schoonmaakbedrijven die aangesloten zijn bij Platform OSB. Dat heeft een keurmerk en hanteert een Code Verantwoordelijk Marktgedrag hanteren, om dit soort misstanden tegen te gaan. Voorzitter Piet Adema, wil dat KHN en hotels die code overnemen. Maar daar wil KHN niet aan. Overigens gaan leden van het Platform OSB ook wel eens in de fout, geeft Adema toe. ‘We hebben een lid dat te maken had met valse buitenlandse paspoorten. Dat is moeilijk te herkennen. Ook hebben we een lid geroyeerd dat onze spelregels voor verantwoordelijk marktgedrag met voeten trad.’. OSB vertegenwoordigt een kleine 400 van de 10.000 schoonmaakbedrijven maar wil dat iedereen volgens haar code gaat werken. Eerder schreef OSB een whitepaper over de hotelschoonmaak.
Oplossing ver weg
Berichten over misstanden zijn er al jaren. Bastion kreeg een hoge boete. De vakbond laat weten dat ze zich niet kunnen voorstellen dat het daar op orde is. ‘Het is enorm moeilijk binnenkomen daar’, zegt Kampherbeek. Adema van Platform OSB: ‘De oplossing moet vanuit de markt komen.’ Tegelijk geeft hij toe dat de oplossing ver weg is.
Fotografie: CNV / Ton Kastermans Fotografie
