De Deldense expo ‘#metoo, Naakt in de Kunsten’ is het soort guerillatentoonstelling waar een klein museum groot in kan zijn. Directrice Gemma Boon bedacht de tentoonstelling begin oktober, toen er in de buurt, Almelo om precies te zijn, een kleine rel was rond een schilderij van de Overijsselse kunstenaar Joep Gierveld. Dat schilderij, met daarop een naakte vrouw tussen twee geklede hoogwaardigheidsbekleders, hing al sinds 1992 in de hal van het gerechtsgebouw, maar moest nu verwijderd worden, omdat een vrouwelijke bezoeker er aanstoot aan nam. Het deed haar te veel denken aan het geweld dat haar was aangedaan. Het schilderij is nu verplaatst naar een niet-openbaar gedeelte van het gebouw. Ondertussen laaide er een discussie op over censuur, artistieke vrijheid en het recht om geschokt te worden of te schokken.
Vijf eeuwen naakt
Gemma Boon ging vervolgens zoeken in de collectie van No Hero om een tentoonstelling samen te stellen die juist zou moeten gaan over die grenzen: wat vínden we eigenlijk van die werken, en de daarop afgebeelde vrouwelijke naaktheid. De tentoonstelling bevat een overzicht van vrouwelijke naakten uit vijf eeuwen kunst. Via de audiotour krijg je uitleg. Die uitleg gaat steeds over de vraag die je liever niet stelt wanneer je je esthetische museumbril hebt opgezet: wat zit er eigenlijk achter dat naakt? Wat is de boodschap die de schilder ermee overbrengt, waarom is er eigenlijk naaktheid te zien?
Zo legt het museum een soms ongemakkelijke verbinding oud romantisch werk en het aan pornografie ontleende werk van Bas Meerman. Zijn werk Mowgli (genoemd naar de jeugdige hoofdpersoon van Jungle Book) vormt het meest lastige focuspunt van de tentoonstelling. Is het een kind dat hier in een duidelijk seksuele pose is afgebeeld? Heeft de schilder ‘naar het leven’ gewerkt of ‘uit het hoofd’? (Dat laatste, blijkt)
In your face
Na een bezoek aan deze tentoonstelling in dit uiterst sympathieke, kleine museum ga je toch weer even anders over sommige vanzelfsprekendheden nadenken, en dat is eigenlijk best prettig. Zeker omdat de expositie in het Bergense museum Kranenburg al die lastige vragen een beetje laat liggen. Samensteller Thomas Widdershoven put voor dit overzicht van blootheid in de kunst en reclame deels uit zijn eigen oeuvre als reclamemaker. Omdat veel van het getoonde werk ook mediawerk is, is de sfeer meer ‘in your face’. Het ongemak ontbreekt. Hoogstens misschien over de SP-verkiezingsspot van Thomas Widdershoven waarin een hoogbejaarde dame een striptease uitvoert om een punt te maken over privacy in de zorg. De spot is vaak op tv geweest en was omstreden. Nu figureert hij prominent in de kelder van met museum. Hij is vooral mooi en esthetisch, bij nader inzien.
De blootheid die Widdershoven in Kranenburg verzamelt is eigenlijk onerotisch. Feitelijk gaat de samensteller de discussie uit de weg of naaktheid in de kunst ook erotiserend kan werken. Bloot is bloot. Gemma Boon problematiseert in No Hero die erotiserende werking van de (vooral vrouwelijke) naaktheid juist, zonder er zelf een moraliserende vinger bij te heffen.
Eigenlijk zou je ze gewoon allebei moeten gaan zien.
Goed om te weten
Bloot – het kwetsbare lichaam is nog te zien t/m 3 februari in Museum Kranenburg (Bergen).
#metoo, naakt in de kunst is t/m 17 februari te zien in Museum No Hero (Delden)
