In het noorden van India is een deel van een gletsjer in de Himalaya afgebroken. De gletsjer ligt in de noordelijke deelstaat Uttarakhand, langs de grens met China. Het ijs kwam terecht in de rivier Alaknanda. Het waterpeil in deze rivier en in de zijrivieren stroomafwaarts is sterk gestegen. 150 Mensen zijn vermist en er is aanzienlijke schade door overstromingen. Het afbreken van de gletsjers gebeurt vaker in deze regio. Maar de mate waarin het gebeurt en de hoeveelheden ijs nemen toe.
Volgens dr. Flip Wester programmamanager van Hindu Kush Himalayan Monitoring and Assessment Programme (HIMAP) ondergaat het klimaat van de Hindu Kush Himalaya-regio (HKH) aanzienlijke veranderingen. ´Zelfs als we alle klimaatdoelen halen, zullen we door klimaatverandering een derde van de gletsjers verliezen,´ aldus dr. Flip Wester. De HKH regio omvat een berggebied dat zich uitstrekt over 3.500 kilometer en acht landen: Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, China, India, Myanmar, Nepal en Pakistan. Ook de Mount Everest maakt deel uit van deze bergketen.
Volgens wetenschappers van het Indiase Wadia Institute of Himalayan Geology (WIHG) is Uttarakhand met meer dan 800 bovengletsjermeren extra gevoelig voor de gevolgen van klimaatveranderingen. Bovengletsjermeren worden gevormd op het oppervlak van gletsjers door smeltende sneeuw. Hoog gelegen gletsjers ontvangen meer zonnestralen, waardoor meer sneeuw smelt en de meren sneller groter worden en overlopen. Door de opwarming van de aarde, worden de processen versneld.
Wetenschappers verwachten dat klimaatverandering de komende decennia ernstige gevolgen gaat hebben in de bergen van de HKH. Verwacht wordt dat de bergtemperaturen in de hele regio in de komende dertig jaar gemiddeld 2 ° C zullen stijgen. Dit zal niet alleen gevolgen hebben voor de bergbewoners, maar voor de hele regio.
In de regio ontspringen een aantal van de grootste rivieren van Azië, zoals de Ganges en de Yangtze. Ruim 250 miljoen mensen zijn voor hun drinkwater direct afhankelijk van de gletsjerrivieren. In een groter gebied zijn bijna twee miljard mensen op een of andere manier afhankelijk van het gletsjerwater uit de HKH regio door bijvoorbeeld waterkrachtcentrales die de regio van elektriciteit voorzien.
Niet alleen in de Himalaya smelt het ijs. Studies tonen aan dat door klimaatverandering de wereldwijde smeltsnelheid van het ijs in de afgelopen 18 jaar jaarlijks met gemiddeld 36 gigaton (36.000.000.000 kilo) is toegenomen. Het smeltende ijs komt overeen met een wereldwijde stijging van het zeewater van 1,4 millimeter per jaar.
Antarctica – het continent rond de zuidpool van de Aarde – omvat ongeveer 95 procent van al het ijs op aarde. Hier blijft, behalve op het Antarctisch schiereiland, de temperatuur onder nul en smelt het ijs nauwelijks. Wel breken langs de randen grote stukken ijs af. Deze ijsbergen drijven vervolgens naar het noorden, waar ze ontdooien. Vooral de west Antarctische ijskap verliest op het moment aanzienlijke hoeveelheden ijs.
Wetenschappers hebben twee mogelijke scenario’s opgesteld voor de gevolgen van het Arctische ijsverlies voor de zeespiegelstijging. Een redelijk positief scenario is gebaseerd op voortzetting van situatie zoals hij nu is. In dit scenario zorgt het smelten van de Antarctische ijskap in het jaar 2100 voor een zeespiegelstijging van maximaal 7 centimeter.
Een minder positief scenario gaat uit van toenemende klimaatverandering: meer opwarming van de aarde en dus ook meer verlies van ijsmassa. In dit scenario zorgt het smelten van de Antarctische ijskap in het jaar 2100 voor bijna 50 centimeter zeespiegelstijging. Dit zou leiden tot enorme overstromingen en totaal veranderende kustlijnen.
Groenland bevat ongeveer 10 procent van het ijs op aarde en is gevoeliger voor temperatuurverandering dan Antarctica. Vorig jaar is op Groenland meer ijs gesmolten dan sinds het begin van de satellietmetingen in de jaren zeventig. Het ijs smelt onder invloed van smeltende sneeuw door de toegenomen zonnestraling en door steeds sneller stromend ijs. Volgens een extreme schatting draagt het smelten van de Groenlandse ijskap in 2100 tussen de 13 en 22 centimeter bij aan de zeespiegelstijging.
Voor Nederland heeft het smelten van de ijskap van Antarctica grotere gevolgen dan het smelten van de Groenlandse ijskap. Dit komt omdat de stijging van de zee ver van de ijskap gemiddeld groter is dan dichtbij. Het ijs heeft namelijk een aanzuigende werken op water. Als een deel van het ijs verdwijnt, verdwijnt ook een deel van die aantrekkende werking op het zeewater. Hierdoor zie je dichtbij de ijskap een zeespiegeldaling.
De zeespiegel is naast het smelten van de ijspakken, afhankelijk van onder meer zwaartekrachtsvelden en oceaanstromingen. Als Antarctica zoveel ijs verliest dat de zeespiegel gemiddeld een meter stijgt, levert dat naar schatting voor onze kust een stijging van 120 centimeter op. Als de ijskap van Groenland evenveel ijs verliest, dan stijgt het oppervlak van de Noordzee met 40 centimeter.
Een ander, minstens zo alarmerend gevolg van smeltend ijs, zien we in het noorden van Rusland. In dit gebied ontdooien enorme lagen permafrost – bevroren grond – waardoor eeuwenoude overblijfselen van Siberische megafauna vrij komt. Met het ontdooien van deze dierenresten, komen ook eeuwenoude virussen vrij met alle mogelijke gevolgen van dien… Daarnaast ontstaan in dit gebied methaangaskraters: gaten in de vrijgekomen grond waaruit methaangas spuit, een gas met een 80 keer sterker broeikaseffect dan koolstofdioxide.
Klimaatwetenschappers waarschuwen al jaren voor desastreuze gevolgen van de opwarming van de aarde. Toch worden de klimaatdoelen wereldwijd maar mondjesmaat gehaald. Ondertussen zien we overal extremer en onvoorspelbaar weer. Het smeltende ijs is slechts één aspect van klimaatverandering. Het is een kwestie van tijd, voordat wij allemaal de gevolgen gaan ervaren van klimaatverandering…
De documentaire On Thin Ice brengt de situatie rondom het smeltende ijs in Noord Rusland prachtig in beeld. De film won vorig jaar Best Film op het Wildlife Film Festival Rotterdam.
Bronnen: www.icimod.org, Hindu Times, www.klimaatplein.com
Foto van Danting Zhu via Unsplash
