Vandaag zijn we in ‘met afstand het vrolijkste museum van Nederland’, volgens het bord op de stoep. En inderdaad: als we naar de ingang lopen, horen we binnen al een paar dames gieren van de lach. Het blijken de vrijwilligsters Corry en Ria (‘Wij zijn buurvrouwen én heel goeie vriendinnen!’) die vandaag het museum onder hun hoede hebben. Corry geeft ons een rondleiding. Het Jan Kruis Museum werd geopend in mei 2019 en trekt sindsdien veel bezoekers, vertelt ze.
Divers
In dit kleine gebouw heeft een binnenhuisarchitect op even listige als esthetische wijze de ruimte optimaal uitgebuit.
Natuurlijk zijn er hoofdrollen weggelegd voor de personages uit de Libelle-strip ‘Jan, Jans & de kinderen’, met name voor de rode ‘je-weet-wel-kater’: zij maakten Kruis immers beroemd.
Maar verder is het werk op de subtiel gekleurde wandjes opvallend divers. Zo zijn de magistrale illustraties bij Multatuli’s Woutertje Pieterse (2010) van een totaal andere orde dan Kruis’ vroege reclametekeningen voor DAF, Chevron en Roxy.
Meest verrassend:
Het meer klassieke werk. Al was het maar om te snappen hoe hard Kruis heeft gestudeerd om tenslotte die luchtige, bedrieglijk eenvoudige strips te kunnen tekenen.
Aan de wand over zijn academietijd hangen zijn anatomische studies. In de portrettengalerij zien we verrassend naturalistische portretten van zijn dochters en van kleindochter Joséphine. Ook BN’ers als Willem Duys, Peter van Straaten en Marten Toonder heeft hij meesterlijk getroffen.
Frappant is Avondstemming (1998) in magisch-realistische stijl: Jan Kruis op zijn Harley, vergezeld van een naakte vrouw die niet zijn echtgenote is, noch een andere bekende van de familie. Dit klinkt pikanter dan het is. Vermoedelijk zien we een model dat louter als figurante poseert, zoals Kruis ook de stenen satyr links en de rivier-met-boogbrug rechts erbij verzon: even onwaarschijnlijk als de kleurige luchtballonnen aan het pauwblauwe zwerk.
Parkeerperikelen?
Het valt niet mee om een parkeerplaats te vinden. Hoewel: het hangt ervan af uit welke richting je komt. Wij komen Orvelte binnen bij P1. Maar die blijkt afgesloten, dus rijden we als ‘bestemmingsverkeer’ stapvoets het schattige autoluwe museumdorpje binnen. Omdat je daar nergens kunt parkeren, zetten we de auto van arren moede op de oprit van het museum zelf. Waren we echter nog even doorgereden, dan hadden we vanzelf P2 gevonden…
Tip: kijk vooraf goed op de website, want daar staat een routebeschrijving die je meteen bij P2 brengt!
We komen een aantal bovenaardse wezens tegen. Zoals de engel die aan de monniken verschijnt in De legende van Sint Pannekoek, of de engel die een oude man ten hemel draagt. Maar ook is er een cartoon van de hemelpoort, waar een strenge Petrus dieren de toegang ontzegt. Dit overigens tot verontwaardiging van hun baasje: ‘Ach vent, val dood! Nou, dan hoef ik ook niet hoor.’
Aangrijpend is de cartoon van een klein jongetje bij de doodskist waarin een oude man ligt: ‘Moet ik nog een verhaaltje vertellen, opa, of slaap je al?’
Museumwinkel
Zo gevarieerd als het werk van Jan Kruis is, zo gevarieerd is ook het assortiment in de museumwinkel. Van haakpatronen (om zelf de je-weet-wel-kater in 3D te maken) tot en met kerstballen (waarop de grijze zus van de je-weet-wel-kater staat afgebeeld). Voorts mondneusmaskers met daarop de gevleugelde woorden ‘Hoi-pipeloi’ of ‘Poep aan je schoen’, T-shirts, mokken, sleutelhangers, beeldjes, posters, boeken et cetera. Alles even overzichtelijk en aantrekkelijk uitgestald.
Conclusie
Je moet hier beslist heen als je wilt zien hoe veelzijdig Jan Kruis was. Maar ook als je van het Drentse landschap met monumentale boerderijen en aandoenlijke oude schuurtjes houdt.
Zelf hield Jan Kruis daar veel van. Geboren in Rotterdam anno 1933 voelde hij zich sinds de jaren zeventig wonderwel thuis in het Drentse dorp Mantinge. Hij bleef er tot zijn dood op 19 januari 2017.
Jan Kruis Museum
Melkwegje 5, 9441 PH Orvelte
Website: jankruismuseum.nl
