‘Als marimbaspeler probeer ik te leren van andere instrumentalisten. Mijn streven is om niet alleen ‘als een drummer’ losse noten te spelen, maar ook lijnen in mijn spel aan te brengen. Ik zoek naar een vorm van legato; ik wil tonen verbinden, zoals een blazer dat in één adem kan en een strijker in één streek.’
Slagwerker Arjan Jongsma (Drachten, 1995) komt uit een muzikale familie. Vader is hoornist, oom Roel Jan Jongsma is slagwerker en tevens de docent die Arjan klaarstoomde voor het Conservatorium van Amsterdam. Sinds 2012 vormt Arjan Jongsma met zus Rianne Jongsma (fluit, piccolo, altfluit), zus Wilma Jongsma (hobo, althobo) en pianist Frans Douwe Slot het Colori Ensemble, dat een ondersteunende rol speelt op zijn solo-cd New Perspectives for Marimba.
Colori, kleuren, timbres: het lijkt een rode draad in Jongsma’s ontwikkeling als musicus. ‘Natuurlijk bespeel ik alle slaginstrumenten. Maar toch heb ik een voorliefde voor pauken en marimba. Pauken voor orkestspel, marimba voor kamermuziek. Het zijn allebei instrumenten waarin je veel kleur kunt laten horen.’
Klavecinist
De titel New Perspectives for Marimba dekt de lading volledig. Jongsma heeft zich namelijk toegelegd op een nieuwe benadering van barokmuziek voor marimba. Om meer inzicht te krijgen in het oorspronkelijke repertoire nam hij ook lessen bij een klavecinist. Tijdens zijn masteropleiding zocht hij naar de meest passende marimbavertolking van polyfone klavierwerken: ‘Het leuke daarvan is dat je zo geleidelijk een nieuwe speelstijl ontwikkelt en steeds meer instrumentale technieken ontdekt.’
Op zijn debuutalbum bevindt zich, tussen de Luitsuite in e BWV996 van Bach en enkele werken van Maurice Ravel, een gloednieuw stuk van Sipke Hoekstra: ‘Clio’s Patchwork, Fantasia for Marimba’. Speciaal voor dit project componeerde Hoekstra een elegante mengeling van contrapunt, expressionisme en minimal music, als brug tussen Bach en Ravel.
Van laatstgenoemde hoor je onder meer zijn beroemde ‘Pianoconcert voor de linkerhand’. Ondanks de kleine bezetting – het Colori Ensemble, waarbij ditmaal ook celliste Wytske Holtrop is aangeschoven – bevat het arrangement een verrassend kleurengamma, van warme diepte tot etherische hoogte. De piano maakt ditmaal onderdeel uit van ‘het orkest’; Jongsma neemt als marimbaspeler de pianistische solopartij voor zijn rekening. Het resultaat klinkt volkomen naturel, waarbij de marimbasolo het exotisme van Ravel zelfs nog explicieter tot zijn recht laat komen.
Lautenwerck
Bachs Luitsuite in e BWV996 op marimba mag ook een novum heten. Misschien moeten we trouwens geen ‘luitsuite’ meer zeggen maar ‘Lautenwercksuite’, naar het instrument waar Bach erg dol op was en waarvoor hij de suite vermoedelijk heeft geschreven. Het Lautenwerck is een Europees barokinstrument dat uiterlijk veel van een klavecimbel wegheeft, maar dan met darmsnaren in plaats van metalen snaren. Die maken de klank zachter, warmer, luitachtiger. Helaas heeft geen enkel authentiek exemplaar de eeuwen overleefd.
Nu heet e-klein toch al een aandoenlijke toonsoort te zijn. En het effect van deze Suite BWV996 op marimba laat je niet onberoerd. Feeëriek en weemoedig, intiem en toch ruimtelijk… Vind er maar eens de juiste adjectieven voor. De ultieme tederheid waarmee Jongsma de melancholische Sarabande op het hout neervlijt, bezorgt je een lichte huivering.
Hier hoor je bij uitstek terug wat hij bedoelt met zijn woorden: ‘Ik ben steeds op zoek naar meer verfijning in mijn spel. Dan denk ik ook aan toucher en articulatie, die bij veel andere instrumenten vanzelf spreken, maar bij marimba minder voor de hand liggen. En toch wil ik juist die aspecten naar voren halen.’
New Perspectives for Marimba
Arjan Jongsma (marimba) m.m.v. Colori Ensemble. Aliud Records
