Kun je een boekrecensie van een auteur die wereldberoemd werd met romans over de (fictieve) geschiedenis van zijn land ophangen aan een achtergrondartikel dat hij schreef over 9/11? Nee, want daarmee zou je zijn oeuvre en wereldfaam veel te kort doen. Maar ‘Apocalyps in 2 minuten’, de toegift in Carlos Ruiz Zafóns postuum verschenen verhalenbundel, is te bijzonder om onopgemerkt te laten –en 20 jaar na de aanslagen die de Westerse wereld blijvend veranderden even pijnlijk als monumentaal.
Bitterzoet heimwee
Op 19 juni 2020 stierf Zafón na een ziekbed van ruim 2 jaar aan darmkanker. Oud werd de Spaanse auteur, geboren in Barcelona, niet, maar zijn literaire loopbaan was er een vol hoogtepunten. Met ‘La sombra del viento’ (in Nederland vertaald als ‘De schaduw van de wind’) beleefde hij een ongekende internationale doorbraak, die de basis legde voor zijn latere successen. Veel romans schreef hij nadien niet meer, maar stuk voor stuk konden ze rekenen op een miljoenenpubliek. Hun geheim: een mysterieuze wereld in een romantisch verleden, geschreven in een stijl en met een fantasie die het onmogelijke mogelijk konden maken. Zafóns romans konden een bitterzoet heimwee opleveren naar een tijdperk dat lezers bij nader inzien misschien helemaal niet zouden willen beleven maar dat vanuit het comfort van de 21e eeuw toch intrigeerde.
Met Zafóns verscheiden leken zijn gepubliceerde romans –naast evenveel jeugdboeken en een scala aan krantenartikelen– zijn enige nalatenschap. Tot bleek dat hij werkte aan een verhalenbundel. Het verschijnen daarvan moest echter wachten tot dit jaar. Net voor de zomer verscheen postuum ‘Stad der Nevelen’ –met daarin een reeks gepubliceerde en ongepubliceerde verhalen.
Toegift
De Nederlandse uitgave kreeg een toegift: ‘Apocalyps in twee minuten’ –de vertaling van het artikel dat Zafón een jaar na de aanslagen in de Verenigde Staten voor de Spaanse krant El País schreef. Het leest in niets als het Kerkhof der Vergeten Boeken –de mysterieuze wereld in Zafóns volwassenenromans. Hier geen mysterieuze wereld die zich ontspint in een labyrint in Barcelona, maar een rauwe wereld die net is getroffen door een aanval die zijn weerga niet kent; geen romantisch geschetste personen waarmee je je juist wel of niet identificeert, maar verweesde medeburgers, verdwaasd door een ongelooflijke gebeurtenis die zojuist heeft plaatsgevonden; geen schrandere armoedige hoofdpersoon in een achterafstraatje, zoals in de verhalenbundel maar al te vaak voorkomt, maar een serie verdoofde Westerlingen in het getroffen hart van het kapitalisme. Dolende slachtoffers, likkende vlammen, ontsnappende gassen, wankelende constructies: Zafón schetste ze in 2002 met een rauwheid die de lezer nog lang zal heugen. En tegelijkertijd besluit het achterafrelaas sporen van moed en hoop die een toeschouwer in Manhattan op het moment van de aanslagen nooit voor mogelijk zou hebben gehouden.
Alleen al om de unieke vertaling van Zafóns artikel in El País is ‘Stad der Nevelen’ de moeite van het bezitten waard. Het past niet in de serie rondom het Kerkhof der Vergeten Boeken, en evenmin in het literaire oeuvre dat de Spaanse auteur naliet. Maar in de bundel, die naast enkele kortere verhalen nog enkele andere meesterlijke vertellingen bevat, is het een onmisbare aanvulling.
Boekgegevens
Stad der Nevelen – Verhalen bij Het Kerkhof der Vergeten Boeken
Carlos Ruiz Zafón
Uitgever Signatuur, Amsterdam
ISBN 978 90 5672 689 8
Prijs: € 20
