7 december was het drie jaar geleden dat tijdens een totaal ontspoorde ‘studentendoop’ ofwel ontgroening bij de exclusieve studentenclub Reuzegom in Leuven de twintigjarige, derdejaars ingenieursstudent Sanda Dia overleed.
Doofpot
De Belgische journalist bij Het Nieuwsblad woonde de afscheidsdienst in de stampvolle Basiliek in Edegem bij, waarbij Sanda’s nieuwe Reuzegom ‘vrienden’ ontbraken, en kreeg de indruk dat de zaak stonk. Hij begon een diepgravend onderzoek naar wat er tijdens die fatale doop op 4 en 5 december 2018 gebeurde en bracht het schokkende verhaal naar buiten dat bijna in de doofpot was beland.
Waarom wilde Sanda bij deze Antwerpse studentenclub? Een club van ‘haantjes’ die de slogan voeren van ‘100 procent terechte Antwerpse arrogantie’, berucht om hun excessieve alcoholgebruik, baldadigheid en waar een zweem van geheimzinnigheid omheen hing. Niemand kwam ooit te weten wat er tijdens een ‘doop’ het hoogtepunt van het Reuzegom jaar, gebeurde. Strikt geheim was het.
Zijn beste vrienden snapten er niks van. Hij vond die alfamannetjes nooit iets. En hij had zijn moeder beloofd nooit aan een studentendoop deel te nemen.
Een ticket naar succes
Vrienden had hij genoeg, dus dat was het niet. Nee, Sanda geloofde dat lidmaatschap van Reuzegom hem een handje zou helpen op de maatschappelijke ladder. Hij was vastbesloten het helemaal te gaan maken en zou met zo’n netwerk van Reuzegommers makkelijker aan een baan komen na zijn afstuderen als ingenieur aan de KU Leuven. Een ticket naar succes, rijkdom en verre reizen, waar hij als kind uit een arbeidersgezin van droomde.
De achttien Reuzegommers, jonge twintigers, die tijdens de doop aanwezig waren, zijn allen afkomstig uit welgestelde families, waarvan vader of moeder rechter, advocaat, bankier, politicus of ondernemer is. De jongens rijden in BMWs en denken dat de wereld van hen is.
Geen standaard Reuzegommer
Sanda is geen typische Reuzegom-kandidaat, met een moslim vader die werkt als lasser en destijds vanuit Senegal op een boot naar Europa is gestapt om een beter leven te beginnen en vervolgens in België in een asielzoekerscentrum kwam te wonen. De club telt enkel witte leden, op één lid na. Sanda zou de tweede gekleurde Reuzegommer worden in de hele geschiedenis sinds de oprichting van Reuzegom in 1946.
Wat er in dat ontgroeningsweekend volgt, is een lange reeks van extreme vernederingen. Sanda kreeg de opdracht, samen met de twee andere ‘schachten’ (kandidaatleden), om ieder een fles gin leeg te drinken en vragen te beantwoorden. Daar kwamen nog ettelijke ad fundums bovenop en kregen ze allerlei ranzigheid te eten, zoals papjes van melk met vissaus en een vetbol voor vogels. De andere twee verklaarden later dat Sanda nog meer moest drinken en viezigheid moest eten dan zij.
Er werd voortdurend hard tegen ze geschreeuwd, zittend op de knieën en hoofd naar beneden. Ze duwden Sanda in een plas en er werd op de drie jongens geürineerd en bier over hen heen gegooid. Na de cantus zijn alle drie bijna comateus van het drinken, wat ook de bedoeling van de hele avond is. Ze zijn er slecht aan toe, kletsnat van de pis en het bier en vooral Sanda ligt bewegingloos in een hoek van de zaal, nadat hij constant moest braken.
IJskoude put
Niemand maakt zich zorgen over de medische toestand van het drietal. ‘Dit is nu eenmaal traditie’. De nacht brengen de drie jongens door in de studentenkamer van Sanda, waar de kranen opzettelijk zijn afgeplakt waardoor er geen druppel water te drinken is om de hevige dorst te lessen en de kamer op slot gaat, nadat enkelen voor een laatste keer die avond op de slapende jongens urineren.
De vernederingen worden alleen maar erger als ze de volgende dag naar een blokhut in Vorselaar worden meegenomen en een put moeten graven gevuld met ijskoud water en daar de hele dag in moeten blijven, levende vissen moeten eten en weer uitbraken, een papje van geblendeerde muis met visolie moeten eten, een levende paling in de put moeten vangen – “bijt de kop eraf!”- en andere smerige brouwsels en garnalenbrij moeten eten. Ook hondenvoer staat op het menu.
Naast de put is een beek waar ze alledrie kopje onder moeten. Het is 6 graden. Zeiknat en ijskoud worden ze weer in de put verder gedrild. Urenlang. Sommigen gooien nog meer ijskoud water over de jongens. Ondertussen gaat het steeds slechter met Sanda en ook met één van de andere twee jongens. Het lijkt geen reden tot ingrijpen. Sterker nog, een clublid poept op een jongen die helemaal voor pampus ligt, zo blijkt later uit een wazig filmpje. Het lijkt er sterk op dat die uitgetelde jongen Sanda is.
Bewusteloos
De andere twee zien dat hij op een gegeven moment nergens meer op reageert. Dit gaat nog een tijd lang zo door. Er wordt niet ingegrepen, ook na verschillende overlegjes tussen de clubleden niet. Ook niet na geroep van de twee jongens in de put. “Het zou allemaal wel meevallen, het hoort erbij,” wordt er steeds gezegd. Enkele jongere jaars blijken twijfels te hebben, maar worden al gauw gerust gesteld door de oudere garde. Onder de oudere jaars bevindt zich een geneeskunde student en als hij uiteindelijk, veel en veel te laat, aan de bel trekt en zegt dat de ontgroening voor Sanda onmiddellijk moet stoppen, ontstaat er lichte paniek onder de clubleden. Sanda is dan al een tijd zonder bewustzijn.
Een groepje brengt hem naar het ziekenhuis, waar hij in uiterst kritieke toestand aankomt. Zwaar onderkoeld en een hartstilstand. In een ambulance wordt hij overgebracht naar het UZA. Hij beland in coma en vecht voor zijn leven. Het is te laat. Twee dagen later komt Sanda te overlijden als gevolg van onomkeerbare hersenschade, veroorzaakt door een overdosis zout uit de visolie en vissaus. Ook de twee andere kandidaten komen in het ziekenhuis te liggen, waarvan één jongen in ernstige toestand, maar hij overleeft het.
Grote schoonmaak
Ondertussen wordt in allerijl een grote coverup operatie uitgevoerd onder de Reuzegommers om alle sporen van wat er gebeurd is te wissen. Chatgeschiedenissen en filmpjes worden verwijderd, social media opgeheven, de Reuzegom website gaat offline en de club wordt zelfs gelijk ontbonden. Ouders van de Reuzegommers stonden erop dat er gesproken moest worden van een ‘ongeval’. Ze moesten vooral niet teveel zeggen. Al gauw verscholen ze zich – ook op aanraden van de ouders – achter hun advocaten.
Dat is eigenlijk nog het meest schokkende van het verhaal. Geen van de achttien reuzegommers leek zich verantwoordelijk te voelen voor de dood van Sanda, vooral op aandringen van de ouders niet. Later wilden enkele Reuzegommers een brief sturen naar de familie om hun spijt te betuigen, maar dat werd tegengehouden door hun ouders en advocaten.
De advocaten zullen hun pleidooien houden op 22 april 2022, na lange procesvertragingen van hun zijde. Of er dan enig verantwoordelijkheidsbesef is voor wat Sanda Dia is overkomen die fatale 4 en 5 december 2018, moet blijken. Na een voor de nabestaanden slopende drie jaar, staan dan eindelijk de aanvankelijk weinig berouwvolle Reuzegommers voor de rechter. Verdacht van onopzettelijke doding, schuldig verzuim, het bewust toedienen van schadelijke stoffen en mensonterende behandeling.
Uit de eerste zitting van afgelopen oktober volgt dat tijdens de autopsie op Sanda’s lichaam meerdere kneuzingen zijn ontdekt. Dit duidt op het toebrengen van geweld.
Klassenjustitie
Het werk van Pieter Huyberechts door het ware verhaal van Sanda Dia neer te pennen, na vele interviews met vrienden, familie, later ook een aantal Reuzegommers, die zich eerder in lang stilzwijgen hulden, is van groot maatschappelijk belang.
Na een eerdere reconstructie van zijn hand – in Het Nieuwsblad van voorjaar 2020 – barstte de verontwaardiging los en ontstond een hevig debat over ontgroeningen en klassenjustitie. El Pais, The New York Times, de hele internationale pers schreef erover. De aanvankelijk lichte tuchtrechtelijke straf die de KU Leuven de Reuzegommers oplegde, werd ineens een zwaardere en sommigen werden voor jaren geschorst. Misschien wel doordat de misdaadjournalist zich als een terriër had vastgebeten in het dossier?
Het boek laat een wereldje van anarchie zien van de Reuzegommers. Schijt aan alles. F**k al het gezag. Hun handtekening onder het doopcharter van KU Leuven weigeren ze voortdurend. Ze hadden er lak aan, waren toch niet geïnteresseerd in subsidies van de universiteit, en niemand leek controle te kunnen uitoefenen op ze, waardoor de club totaal ontspoorde.
Een giftige combinatie van onbegrensde agressie, anarchie, sadisme, alcoholmisbruik, verhevenheid, straffeloosheid en groepsdruk van de Reuzegommers heeft de ambitieuze student de dood ingejaagd.
Racisme
Was er ook sprake van racisme? Volgens het strafrechtelijk onderzoek is hier geen bewijs van gevonden tijdens de tweedaagse ontgroening. Duidelijk is wel dat er racistische incidenten zijn voorgevallen de maanden voor de fatale gebeurtenis. Sanda werd uitgescholden voor neger en het was maar de vraag of hij wel “‘n toffe” zou zijn om toegelaten te worden tot het witte Reuzegom.
Bewust of onbewust racisme, Sanda’s vader en broer denken dat de Reuzegommers het bij een witte kandidaat niet zo extreem ver hadden laten komen.
Ik spreek diversiteits- en inclusie expert, Gloria Keukens-Khan, en zij ziet in het verhaal van Sanda Dia een typisch voorbeeld van ‘invechten’. “Een jongen van Senegalees-Belgische afkomst die zijn lagere sociale klasse wilde ontstijgen door met zijn lidmaatschap van de studentenclub meer kansen voor zichzelf te creëren. Een voorbeeld in het groot hoe moeilijk het is om als buitenstaander met alle beste wil van de wereld niet toegelaten te worden tot een hogere klasse. Het is uitsluiting en racisme pur sang”, concludeert ze.
Dierenmishandeling
De Reuzegommers maakten zich verder ook schuldig aan ernstige dierenmishandeling (de scène in het boek over het biggetje is er één uit een horrorfilm), grof seksisme, en idealiseerden Hitler en het nazisme.
En deze jonge, brute mannen worden de toekomstige politici, zakenmannen, rechters en advocaten van België. De elite van de toekomst.
Helaas staat dit verschrikkelijke verhaal niet op zichzelf. Ook Nederland en Engeland kent voorbeelden van studentenverenigingen waar zware vernederingen gewoon zijn tijdens ontgroeningen, er lak is aan de buitenwereld en gewelddadig gedrag en seksisme de standaard zijn. Pieter Huyberechts dook verder in deze materie en komt met een schokkend overzicht.
Sanda Dia is meer dan dit horrorverhaal. Het boek laat een levenslustige, relaxte, hoffelijke, zelfbewuste, vrolijke, lieve jongeman zien met hechte vrienden en warme familiebanden, een danser, een voetballer, die helemaal zin had in de toekomst. Een zondagskind.
Justice for Sanda.
Het boek ‘Sanda Dia, de doop die leidde tot de dood’ is hier te bestellen:
https://dasmag.nl/shop/pieter-huyberechts-sanda-dia
Beeld: Instagram/ sanda.dia
