Laat ze daar toch verrotten! Dat is een veelgehoorde reactie op het bericht dat Nederland opnieuw vrouwen en kinderen terug heeft gehaald uit Syrië. Vrouwen die zich aansloten bij de terreurgroep ISIS, en de kinderen die ze meenamen of daar kregen van (verschillende) ISIS-strijders. En die in speciale kampen in Syrisch Koerdistan zaten opgesloten, sinds ISIS daar begin 2019 de laatste slag verloor.
Nederland doet dat om te voorkomen dat de rechtszaak die tegen de twaalf vrouwen loopt bij gebrek aan hun aanwezigheid wordt geseponeerd, waarna strafvervolging voor hetgeen ze in het kalifaat hebben gedaan niet meer mogelijk is. Omdat het belangrijk is om niet alleen de strijders maar ook hun vrouwen te berechten. Want ook zij waren betrokken bij een terreurgroep die in de naam van de islam oorlog voerde en een genocide uitvoerde op yezidi’s.
Als je dat niet bestraft, is de kans op herhaling groot. Maar voor de yezidi-slachtoffers is ook van groot belang is dat hun daders niet vrijuit gaan, vooral ook omdat nog meer dan 2700 van de ontvoerde vrouwen en kinderen vermist worden. Het is belangrijk dat de wereld het signaal afgeeft dat wat ISIS in Irak en Syrië heeft gedaan, aan verkrachten, moorden, plunderen en vernietigen, echt niet acceptabel is.
Het belang daarvan dringt steeds breder door. Onder regeringen althans. In juli besloot Frankrijk tot een beleidswijziging en haalde 16 vrouwen en 35 kinderen terug uit Syrië. Ze zijn inmiddels in staat van beschuldiging gesteld.
Mensenrechten
Vorige maand riep het Europese Hof voor Mensenrechten de Fransen op om de families van nog twee ISIS-strijders naar huis terug te brengen. Tot voor kort meende Parijs dat de ISIS-vrouwen berecht moesten worden daar waar zij hun misdaden hadden begaan. Australië maakte een soortgelijke ommekeer, en haalde vorige maand vier vrouwen en dertien kinderen uit Al Holkamp in Syrië.
Burgers in de verschillende landen zijn het echter niet met die draai eens. Veel critici op het terughalen van ISIS-families papagaaien nog de oude mening: laat ze ter plekke berechten. Dat regeringen hun beleid bijstellen, heeft echter alles te maken met de onmogelijkheid daarvan. De vrouwen zitten vast in kampen onder bewind van de autonome Koerdisch-Syrische regering, die geen formele status heeft en onder Turkse aanvallen ligt. En die na de zware en kostbare strijd tegen ISIS ook nog is opgescheept met de zorg voor de duizenden vrouwen en kinderen.
Alleen al in Al Holkamp, het grootste van de twee familiekampen, zitten zo’n 55.000 mensen, van wie de helft onder de twaalf jaar. Meest in tenten, onder slechte omstandigheden, bij hitte en kou, met slechte hygiëne en onder gevaarlijke omstandigheden. Dit jaar hebben er al 25 moorden plaatsgevonden. De situatie is er ’s nachts zo gevaarlijk dat ambulances er niet meer komen, vrouwen hun tent niet uit durven en daar zelfs zonder enige hulp hebben moeten bevallen.
Vastgeketend
De Koerden kunnen de situatie niet aan, waarbij ISIS bovendien steeds opnieuw in het kamp infiltreert. Bij regelmatige opschonings operaties worden wapens gevonden, en brengen ook aan het licht dat sommige ISIS-vrouwen nog steeds yezidi’s als slaaf houden. Bij de jongste operatie werden er drie gevonden, waarvan er twee zelfs vastgeketend zaten.
De grootste groepen in Al Hol zijn Irakezen en Syriërs, en met hun repatriëring is allang begonnen. Enkele duizenden Iraakse gezinnen zijn ondergebracht in een kamp in Irak, Syrische gezinnen zijn in overleg met hun stamhoofden teruggegaan naar huis. Maar de buitenlandse ISIS-vrouwen, waaronder zeer radicale die in Al Hol een klein kalifaat voeren en zelfs een rechtbank leiden, blijven achter. Zonder berechting, en zelfs nog met enige macht dus.
De Koerden berechten de vrouwen in de kampen niet, omdat ze daar simpelweg de mogelijkheden niet voor hebben. Toch is het belangrijk hen te straffen, en dat het kan blijkt uit de recente berechting in de VS van de 42-jarige Alison Fluke-Ekren. Ze leidde een vrouwenbrigade en had de bijnaam ‘de keizerin van ISIS’. Een Amerikaanse rechtbank veroordeelde haar tot 20 jaar cel.
Als deze vrouwen ontsnappen, zoals al meerdere keren is gebeurd, vormen ze een groot gevaar, omdat ze dan ook ongezien onder een vals paspoort naar Nederland kunnen terugkeren. Critici van repatriëring wijzen echter vooral op het gevaar dat vrouwen na terugkeer worden vrijgelaten en in eigen land een aanslag plegen.
Afgekickt
Als vrouwen worden opgehaald en in eigen land berecht is dat gevaar juist minimaal, vertelde ISIS-expert Anne Speckhard me. Sommige ontpoppen zich zelfs als activisten tegen ISIS en radicalisering. Vele ISIS-leden in de gevangenissen en kampen in Syrië zijn sinds de val van ISIS al zelfstandig afgekickt van ISIS, zei Speckhard op basis van gesprekken met honderden leden. Toen zij in gevangenschap met elkaar praatten, hoorden ze hoe vrijwel iedereen zich opgelicht en belogen voelde. In Al Hol proberen radicale vrouwen dat proces te voorkomen, maar toch is het er ook aan de gang, aldus de expert.
Critici zeggen ook wel: laat ze toch in dat kamp wegrotten, dat is de straf die ze verdiend hebben. Zelfs al geldt dat niet voor hun kinderen, dan nog is het beter er een rechter aan te pas te laten komen. Eerlijker, maar ook veiliger: zoveel mensen met verkeerde ideeën jarenlang bij elkaar laten zitten leidt tot verdere radicalisering. Als een volgende uitbraak lukt – en ISIS zal dat blijven proberen – dan verdwijnen ze uit het zicht.
Bovendien zullen de Koerden de kampen niet nog veel langer kunnen blijven beheren. Daar zijn ze duidelijk over. Ze hebben immers ook al duizenden ISIS-strijders achter slot en grendel en die hebben hun prioriteit. Hun berechting kost ook al veel tijd en moeite.
Een ander argument tegen repatriëring, dat ze in Nederland al snel weer vrij zullen zijn, blijkt bovendien niet meer te kloppen. Deze groep vrouwen is tot het eind van ISIS bij de groep gebleven, en dat wordt hen aangerekend. Ze hebben geaccepteerd dat hun man een yezidivrouw kocht, en moeten daarvoor boeten. Het OM roept (yezidi) slachtoffers dan ook op om te getuigen zodat de daders ook echt berecht kunnen worden voor wat ze op hun geweten hebben. En dus langere straffen krijgen.
Leeg
Met al deze maatregelen moet uiteindelijk, en hopelijk over niet al te lange tijd, Al Hol zijn leeggelopen. Want een kamp waar een groep radicale vrouwen een kalifaat in stand probeert te houden en daarbij duizenden gijzelt die dat niet willen, helpt niet om ISIS te bestrijden. De tijdbom die dat familiekamp vormt moet hoognodig worden ontmanteld. Al Hol moet leeg.
De enige manier om dat te doen, is door buitenlandse ISIS-vrouwen te repatriëren naar hun eigen land en hen te straffen. Steeds meer landen begrijpen dat. Nu hun onderdanen nog.
