Met de boeiende familiekroniek Niki, twee jaar geleden bekroond met de Prix du Livre Européen, vertelt de Griekse schrijver Christos Chomenidis (1966) twee geschiedenissen: die van zijn moeder Niki en haar ouders en die van drie roerige decennia in Griekenland, van de jaren twintig tot en met vijftig van de vorige eeuw.
Hoewel gebaseerd op autobiografisch materiaal bood juist de romanvorm Chomenidis de vrijheid dit epos te vertellen vanuit een ongebruikelijk perspectief: dat van een dode. Want het is Niki die als vertelster optreedt, vlak na haar dood. Liggend in haar kist keert ze terug naar de oorsprong van haar bestaan.
Niki’s vader, Andonis Armaou, wordt als jongeman gegrepen door het communisme. Al snel klimt hij op tot de top van de Partij en schopt het tot parlementslid. Maar tegelijkertijd wint het nationaalsocialisme – en nazisme – aan kracht.
De breuklijn die zich aftekent in de Griekse politiek en samenleving, doet zich ook voor binnen de familie Armaou: terwijl Andonis en twee van zijn broers hun politieke ideeën en daden ernstig moeten bezuren, trouwen hun zussen Faní en Markella met topmannen die het regime van de Duitse bezetters steunen. Mooi is het hoe Chomenidis toont hoe de familieleden met die verscheurdheid omgaan en hun best doen genegenheid en familiebanden te laten prevaleren boven politiek.
Hoop op betere tijden
De prijs die Andonis, zijn vrouw Anna betalen voor hun opvattingen is groot, en daarmee zijn ze dat ook voor hun dochtertje Niki. Andonis wordt om onheldere redenen geroyeerd uit de Partij, en daarmee zijn hij en zijn gezin vogelvrij. De jacht die er tijdens en na de Tweede Wereldoorlog wordt gemaakt op communisten en partizanen, dwingt hen tot jarenlang ondergedoken leven. Terwijl buiten de Griekse burgeroorlog woedt en bijna 160.000 slachtoffers maakt, klampen zij zich vast aan de hoop op betere tijden.
De Griekse schrijver Christos Chomenidis ©Nikos Kokkalis
Pas halverwege het boek wordt Niki daadwerkelijk een hoofdpersoon, wanneer ze uitgroeit van een tiener die gevangenzit in een leven ten gevolge van keuzes die niet de hare zijn, tot een knappe jonge vrouw die, net zoals haar ouders ooit, een belangrijke levenskeuze durft te maken. Een visioen – dat de jonge Niki op bijzondere wijze verbindt met de gestorven bejaarde Niki – geeft haar de moed haar hart te volgen.
Eigenlijk eindigt de roman als het leven van Niki écht begint, en je je als lezer net met haar verbonden begint te voelen. Dat maakt Niki tot een interessante, maar ook enigszins onevenwichtige roman.
Christos Chomenidis, Niki (416 p.)
Uit het Grieks vertaald door Hero Holwerda
Prometheus, € 25,00
