Na het beluisteren van de eerste twee afleveringen van ‘Het Apparaat’, de nieuwste podcastserie van Frans Pollux, moet ik bekennen dat ik me ongemakkelijk voelde. Plaatsvervangende schaamte. Het gebrek aan beta-wetenschappelijke kennis, mogen we deze artiest niet euvel duiden. Maar hier leek hij wel behoorlijk de mist in te gaan.
Pollux heeft bewezen een groots podcastmaker te zijn. In De Laatste Dans nam hij de luisteraar mee op een zoektocht naar een spoorloos verdwenen stamgast van een Roermonds café; met Bloody Sunday in Roermond wist hij de IRA-aanslagen van 1990 dichtbij te halen.
Maar met zijn nieuwste podcastserie leek hij aanvankelijk vreselijk de mist in te gaan. Het Apparaat gaat over een verhaal dat hij hoorde op het schoolplein. Met veel suspense en bombarie rond een geheim apparaat bij hem in de buurt in Venlo, met omfloerste uitweidingen over zijn vriendengroep, carnaval en levensenergie.
Na twee afleveringen had ik er voor mijn gevoel anderhalf teveel gehoord. Want wat ik op dat moment wist was: alles lijkt te draaien om een perpetuum mobile. Je weet wel: Zo’n machine die eeuwig in beweging kan blijven, zonder dat er energie in gaat. En dit was er een van het soort die tijdens die eeuwige beweging ook nog eens energie oplevert.
Hoorn des Overvloeds
Wat de hele podcast zo gênant maakte, was het feit dat Pollux de schijn ophield nog nooit van dit fenomeen te hebben gehoord. Alsof er niet al sinds de dertiende eeuw aan deze mythische machine gewerkt wordt. Uit de oudheid dateren pogingen en zelfs tekeningen van watermolens die water oppompen om zichzelf aan te drijven en elektromotors die stroom opwekken waarmee ze zichzelf draaiende houden.
Tot op de dag van vandaag wordt hiernaar gezocht, als was het een heilige graal. Zoals de Hoorn des Overvloeds uit de Keltische mythologie of dichterbij, de tabakszak van de kabouter die nooit leeg raakte, uit de volksverhalen hier, uit de Peelregio.
Hoe kan het, dacht ik, dat Pollux nog nooit van zo’n perpetuum mobile heeft gehoord? Iedereen begrijpt toch de belofte van zo’n apparaat volgens de natuurwetten onmogelijk is? Hoe kan het zijn dat hij zo’n oud verhaal, dat ligt te verstoffen, juist omdat iedereen de onmogelijkheid inziet, weet op te poetsen en te presenteren als de allernieuwste uitvinding? Hij voert nota bene een hele vriendengroep op in de podcast. Er is een eindredacteur. Was er dan niemand die hem waarschuwde dat hij zichzelf belachelijk zou maken met deze onuitputtelijke bron van naïviteit?
Het Niks
Pas na het luisteren van de derde aflevering valt alles op zijn plaats. Het Apparaat waarover de uitvinder op het schoolplein zo geheimzinnig tegen hem doet omdat hij bedreigd wordt, maakt energie uit Het Niks.
Maar dat niks, zo laat Pollux doorschemeren, is feitelijk niet helemaal niks. Het zijn juist die zweverige krachten. De levensenergie die carnaval hem geeft, juist vanwege de energie die hij erin stopt; de energie die hij wegneemt bij zijn vrouw en haar uitput. De energie die de alternatieve genezer uit de kosmos haalt en omzet in levensenergie.
Is het die vage energie die wordt omgezet in harde voltages? Die de wereld ‘as we know it’ op zijn kop gaat zetten? Ik heb pas drie afleveringen gehoord. Nog tien te gaan. Ik kan niet wachten.
