De 10 verhalen vallen op door de wisselende illustratiestijlen – van graphic novel-achtige korte verhalen tot strips – die de zwarte bladzijden in de geschiedenis krachtig in beeld brengen. Er zijn beeldverhalen over een mobiele gaskamer, de Puttense razzia en een muzikant die Auschwitz overleefde doordat hij in een kamporkest speelde.
De verhalen zijn stuk voor stuk indrukwekkend. De auteurs wisten in hun kenmerkende stijlen – soms zwart-wit en bijna macaber, soms kleurrijk en minimalistisch – de indringende boodschap van verzet en vernietiging in beeld te brengen.
De boodschap dat onbarmhartigheid ten opzichte van een bevolkingsgroep klein kan beginnen, maar grote gevolgen kan hebben, maakt het boek tijdlozer.
De boodschap van ‘Het onvoorstelbare verbeeld’ beperkt zich niet tot de oorlogsjaren, zo wordt duidelijk in de bijdrage van de Joodse stripmaker B. Carrot. In ‘Niet in mijn achtertuin’ verbindt Carrot de geschiedenis van Kamp Westerbork met de huidige vluchtelingenopvang in Ter Apel. Kamp Westerbork zou in eerste instantie in de buurt van Elspeet worden gebouwd, maar werd na bezwaren vanuit het koninklijk huis verplaatst naar Drenthe: de Oranjes zouden de vluchtelingen niet dichtbij paleis ’t Loo gehad willen hebben.
Haar boodschap – dat onbarmhartigheid ten opzichte van een bevolkingsgroep klein kan beginnen, maar grote gevolgen kan hebben – maakt het boek tijdlozer, al blijft het altijd spannend om rechtstreekse verbanden te leggen tussen de Tweede Wereldoorlog en onze tijd.
Interessante extra’s
De historische verantwoording na elke bijdrage, inclusief verwijzingen naar geraadpleegde bronnen, geeft de verhalen in ‘Het onvoorstelbare verbeeld’ extra gewicht en benadrukt nog eens hoeveel pijn er geleden is tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Achter in het boek is een lezenswaardig hoofdstuk opgenomen over de ontwikkeling en rol van visualisatie en verbeelding rondom dit zwarte hoofdstuk in de menselijke geschiedenis. Die toevoeging heeft meerwaarde – niet in het minst omdat hij laat zien hoe illustraties het beeld dat we van onze geschiedenis hebben bepalen.
Boekgegevens
Boektitel: Het onvoorstelbare verbeeld
Auteur: Diverse auteurs
Uitgeverij: Scratch Books
Jaar van uitgave: 2024
Aantal pagina’s: 128
Prijs: € 27,50
(Deze recensie verscheen in het Reformatorisch Dagblad van 13 september 2024.)
