Six Seasons is een uniek muzikaal project dat de ontoegankelijke onderwaterwereld van de Arctische Oceaan verkent. Het combineert wetenschappelijke data met artistieke expressie, waarbij geluidsopnames van 300 meter onder het zeeoppervlak worden getransformeerd tot een fascinerende muzikale ervaring.
De Kazachstaans-Britse componiste en violiste Galya Bisengalieva creëerde in 2022 de soundtrack Hold Your Breath: The Ice Dive voor de gelijknamige Netflix-documentaire over freediver Johanna Nordblad. De film volgt Nordblads poging om haar wereldrecord langeafstandzwemmen onder ijs te verbeteren, terwijl ze aandacht vraagt voor klimaatverandering en de COVID-19-pandemie. Bisengalieva’s ambient-achtige score, opgebouwd uit vervormde vioolklanken, elektronisch gemanipuleerde strijkers en onderwater veldopnamen, creëert meeslepende klankschappen die de spanning van de film weerspiegelen en de luisteraar onderdompelen in een stromende watermassa onder ijs.
Twee jaar na Galya Bisengalieva’s Hold Your Breath: The Ice Dive brengt de in China geboren Amerikaanse componist Lei Liang (1972) een serie soundscapes met ijzige oorsprong uit vanuit het noordpoolgebied: Six Seasons (2022) for violin and viola d’amore. In tegenstelling tot Bisengalieva’s project startte Liang met ter plaatse gemaakte veldopnamen, waaraan later instrumentatie werd toegevoegd.
Boodschappen uit de zee
De Tsjoektsjenzee, tussen Tsjoekotka en Alaska, is een van de meest ontoegankelijke plekken op aarde. De zes seizoenen in het noordpoolgebied worden volgens de Inuit afgebakend door wat hoorbaar is in de veranderende omgeving.
Oceanograaf Joshua Jones en Lei Liang begonnen in 2018 met het exploreren van Arctische soundscapes.
Hydrofoons op 300 meter diepte, 160 kilometer ten noorden van Point Barrow (Alaska), legden een jaar lang het geluid vast van zeeijs, zeezoogdieren en de onderwateromgeving in een gebied dat negen maanden per jaar door zee-ijs is bedekt. Deze technologie fungeert als een remote sensing station, waardoor wetenschappers en kunstenaars toegang krijgen tot een anders fysiek onbereikbare omgeving. De expeditie begon op 29 oktober 2015, drie dagen na de vorming van nieuw ijs.
Six Seasons werd voltooid in 2022 en in eerste instantie uitgebracht in een opname met het Mivos Quartet. Marco Fusi (viool en viola d’amore) meldde zich in 2024 bij de componist om een nieuwe en ambitieuze soloversie van het werk te maken. Naast Lei Liang als verantwoordelijke voor live DSP (audiotechnieken die in real-time worden toegepast om geluid te manipuleren en een ruimtelijk effect te creëren), werkte Charles Deluga (live DSP / spatialization) mee aan het project. Deluga is een Amerikaanse componist en multidisciplinair kunstenaar, die zich richt op het combineren van eco-akoestiek, ruimtelijke audio en systeemontwerpen om ervaringen te creëren op het snijvlak van natuur en technologie.
De Six Seasons dragen de toepasselijke titels New Ice, Darkness, Sunrise, Migration, Cacophony en Bloom, gevolgd door een Coda.
De samenwerking tussen wetenschappers en kunstenaars stelt hen in staat om de oceaan vanuit een breder, onderling verbonden perspectief te benaderen.Voor de uitvoerenden vormt dit een bijzondere uitdaging: zij moeten navigeren tussen de fysieke ruimte van het theater en de gesimuleerde onderwaterwereld. De performance omvat momenten die de seizoensgebonden veranderingen in het Arctische ecosysteem symboliseren, zoals het moment waarop de uitvoerder op het podium van plaats verandert, gevolgd door geluiden van migrerende zeezoogdieren.
Six Seasons nodigt luisteraars uit om zich onder te dompelen in een onbekende wereld, ver verwijderd van menselijke aanwezigheid. Het biedt een nieuwe manier om de complexe relatie tussen ruimte, tijd en geluid in de Arctische wateren te ervaren en te begrijpen.
Op het eerste gehoor klinkt Six Seasons als een album van field recordings, variërend van zacht onderwatergezoem tot een ware kakofonie van geluiden. De oceanen zijn allesbehalve stil. Vissen ‘zingen’ en ‘kwaken’, ‘drummen’ en ‘trompetteren’ – voor communicatie, balts en foerageren. Zeezoogdieren zoals walvissen produceren laagfrequente geluiden die honderden tot duizenden kilometers ver reiken.
In de onderwaterwereld van Six Seasons is er een rijke veelzijdigheid van knarsen, schuren, klikgeluiden, sireneachtige roepen, gefluit en diepe klankgolven te horen. Soms zijn deze geluiden herkenbaar, maar vaker lijken ze boodschappen uit een verre, onbekende ruimte. Marco Fusi voegt zijn viool toe, laat zijn instrument subtiel opgaan in het zeeleven en weeft lange lijnen als natuurlijke draden door de steeds wisselende klankstructuren. Hij (her)schept zo een wereld die ondanks haar ijzige oorsprong een warme verbondenheid uitstraalt.
Deze unieke wereld wordt echter steeds meer bedreigd in haar voortbestaan – door ons, planetaire burgers, die diezelfde wereld tegelijkertijd hard nodig hebben voor ons eigen overleven. Six Seasons is daarmee niet alleen een fascinerende luisterervaring, maar ook een oproep tot zorg voor deze bijzondere wereld en haar bewoners – voor hen én voor onszelf.
Lei Liang – Six Seasons (2022) for violin and viola d’amor
