De Duitse minister van buitenlandse zaken, Annalena Baerbock, kreeg geen hand toen ze door de nieuwe de facto Syrische leider Ahmed al-Sharaa in Damascus werd begroet. En de wereld was te klein. Zie je nu wel, de jihadisten zijn aan de macht in Syrië, was de meest gehoorde conclusie.
Schande om haar bij zo’n diplomatiek gesprek een hand te weigeren; discriminerend! Vernederend! Ze behandelen vrouwen anders omdat ze hen zien als uitschot, zoals een Belgische Europarlementariërs het zelfs verwoordde. En dat de EU zich daarbij neerlegt! Kortom: verontwaardiging alom.
Maar ook de conclusie: het is een indicatie van wat Syrië nog te wachten staat. Want dat nette kostuum van Al-Sharaa kan niet verhullen dat hij ooit lid was van Al-Qaida. Jihadisten veranderen niet, dat zie je maar weer.
Baerbock zelf gaf te kennen dat ze wist dat ‘er geen normale handdruk zou zijn’. Toen ze op Al-Sharaa afliep in het presidentieel paleis in Damascus maakte ze een gebaar alsof ze haar eigen hand schudde, terwijl hij een kleine buiging voor haar maakte met zijn hand op het hart.
Onbegrip
Dat er zoveel ophef wordt gemaakt over een begroeting is typerend voor de tijd waarin we leven, waarin details vaak belangrijker zijn dan het totaal. Het toont ook het onbegrip van een deel van de wereld voor andere culturen; en misschien zelfs wel het gebrek aan interesse daarvoor.
Het is in het Midden-Oosten bepaald niet ongebruikelijk dat mannen en vrouwen elkaar niet de hand schudden. Er is een vriendelijk en respectvol alternatief: beiden plaatsen hun rechterhand op hun hart. Ik heb me die begroeting aangeleerd en merk dat ik er onbedoeld ook buiten het Midden-Oosten mee doorga. Je voorkomt er in ieder geval het ongemak mee voor beide zijden dat je met een uitgestrekte hand staat die de ander vanwege zijn of haar overtuigingen niet mag schudden.
Want het lijstje van mensen die dat niet mogen is langer dan jihadisten. Heel veel conservatieve moslims doen er niet aan. Baerbock had er bij de Turkse president Erdogan ook niet op hoeven te rekenen. In 2016 weigerde de Israëlische minister van Gezondheid de hand te schudden van zijn vrouwelijke Franse ambtgenoot. En X/Twitter herinnert ons eraan dat een Joodse zangeres datzelfde weigerde bij president Biden.
Bedekken
Wat de opschudding nogal onzinnig maakt is het feit dat de Duitse minister en haar Franse collega vervolgens plaatsnemen naast Al-Sharaa. En dat niemand haar heeft gezegd dat haar kleding totaal niet past bij de gelegenheid, noch erop heeft aangedrongen dat ze haar haar zou bedekken.
Ik herinner me een bezoek aan een sjiitische ayatollah in Irak, waarbij de vrouwelijke Koerdische minister en haar gevolg tevoren te kennen was gegeven dat ze alleen ontvangen zouden worden als ze een abaya en hoofddoek zouden dragen. En buitenlandse vrouwelijke diplomaten weten dat in Iran precies hetzelfde geldt. Ayatollah Khomeini eiste zelfs in Frankrijk dat vrouwen in zijn buurt een hoofddoek droegen.
Door al die ophef raakt bijna ondergesneeuwd hoe historisch dit bezoek is: het eerste van Europese ministers aan Syrië sinds de val van het Assad-regime op 8 december. En dat ze met een paar duidelijke boodschappen kwamen. De Europese sancties tegen Syrië worden pas opgeheven en hulp bij de reconstructie komt er pas als er een regering is die rechtdoet aan de diversiteit van de Syrische bevolking.
Het bezoek maakt de weg vrij voor de Europese commissie om de sancties te versoepelen en economische en humanitaire hulp naar Syrië mogelijk te maken. En er werd wel gesproken over de Syrische nood voor snelle reconstructie waarbij Franse en Duitse bedrijven een rol zouden kunnen spelen.
Koerden
En zeker even belangrijk was de nadruk die de ministers legden op het feit dat Syrië niet kan bestaan zonder de Koerden. Dat veiligheid voor de Koerden essentieel is voor de vrede in Syrië. Dat de aanvallen op de Koerden moeten ophouden en dat ze een rol moeten krijgen in het nieuwe Syrische veiligheidsapparaat.
Een signaal aan Turkije, dat de SNA-militie steunt die sinds Al-Sharaa en zijn strijders oprukten naar Damascus aanvallen uitvoert op de Koerden in noordoost-Syrië. Wat vermoedelijk leidde tot de gesprekken die Al-Sharaa deze week in Damascus begon met zowel Koerdische vertegenwoordigers als die van de SNA.
De ophef over de handdruk was nog nauwelijks weggeëbd of een volgende kwestie veroverde de sociale media. De onthulling dat de man die Al-Sharaa had aangesteld als minister van Justitie van de interim-regering, Shadi al-Waisy, in 2015 in Idlib toezicht hield op de executie van een vrouw die beschuldigd werd van ‘corruptie en prostitutie’.
Het is duidelijk dat het verleden van Al-Sharaa en zijn mannen niet te ontkennen valt. Rond Kerst was er al ophef over het in brand steken van kerstbomen die in tal van Syrische steden waren versierd. Al-Sharaa nam daar toen duidelijk stelling tegen, net als tegen acties tegen christenen en wraakacties tegen Alevieten (omdat ze met Assad zouden hebben samengewerkt). Maar duidelijk is ook, dat bepaalde krachten alles doen om de nieuwe machthebbers in een kwaad daglicht te zetten.
Normaal
Voor veel Syriërs is dit allemaal echter bijzaak. Ze willen zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’. Dat is een functionerende staat met stroom en water waar het vuilnis wordt opgehaald. Nu is er vaak maar een paar uur stroom en moeten mensen zich in de winterse koude zien te redden met zonnepanelen en dieselgeneratoren. Huizen liggen in puin en aan alles is gebrek.
Syriërs willen duidelijkheid over het lot van de duizenden vermisten. Straf voor de beulen. Ook daarvoor is een functionerende staat nodig. Voorlopig geven de meeste van hen Al-Sharaa nog het voordeel van de twijfel. En houden ze zich niet echt bezig met de vraag of hij handen schudt of niet.
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan ik artikelen blijven schrijven over het Midden-Oosten.
