Factcheckers én journalisten moeten zich daarom realiseren dat ze met hun factcheck op Twitter meer kwaad dan goed doen. Je brengt mensen naar een platform dat bomvol staat met desinformatie. En helpt een factcheck wel? Vaak is het kwaad al geschied. Journalisten moeten niet alleen stoppen met posten, ze moeten hun accounts deactiveren. Zoals Beatrice de Graaf, Sander Schimmelpenninck en Chris Klomp al hebben gedaan en zoals ik per 1 februari ook zal doen.
Twitter als nieuwsmedium
Er was een tijd dat Twitter dé plek was om het laatste nieuws te volgen. Simpelweg door de juiste mensen te volgen, verschenen journalisten en analisten vanzelf in je tijdlijn. Maar die tijd is voorbij. Het algoritme van Twitter heeft relletjes en pesterijen tot verdienmodel verheven. Seniorjournalisten kleineren jonge opiniemakers met verkleinwoordjes. Theatermakers denken de oorlog in Oekraïne beter te kunnen duiden dan jonge geopolitieke analisten en historici. Denigrerende opmerkingen zoals “jongetje” illustreren het giftige klimaat op Twitter. Het zijn niet langer de experts, maar degenen met de grootste bek die het debat op Twitter domineren.
Factcheckers
Ik heb lang het idee verdedigd om tegengeluid te bieden. Dat klonk nobel, maar in werkelijkheid werkte ik mee aan het in stand houden van een platform dat desinformatie en Russische propaganda systematisch faciliteert. Ik voerde een strijd met mezelf die ik niet kon winnen. Vanbinnen wist ik dat ik dit niet langer moreel kon verdedigen. Ik wist dat ik weg moest, maar bleef er. Was het angst voor onzekerheid? Misschien. Wat als ik 50 procent van mijn donaties verlies? Dat spookte door mijn hoofd en zorgde ervoor dat ik slecht sliep en nog steeds. Toch ga ik per 1 februari mijn Twitteraccount verwijderen en roep alle factcheckers op om datzelfde te doen.
Principes kosten altijd geld
Principes kosten nu eenmaal geld. Wat dachten de spoorwegstakers van 1903? Die dreigden hun baan te verliezen voor acceptabele werktijden en het lidmaatschap van de vakbond. En dan durf ik niet van Twitter af, omdat ik de helft van mijn donaties zou verliezen? Dat is dan maar zo. Ik weiger een platform te steunen dat chaos verkoopt en mijn volgers eraan blootstelt. Wij kunnen ook demonstreren door ons Twitteraccount te deactiveren.
Musk
Afgelopen december ben ik naar La Palma geweest, even ertussenuit. Ik was toe aan rust. Hoewel ik gestopt was met actief Twitteren, plakte ik nog wel tweets vanuit BlueSky op het medium. Mijn account bleef dus bestaan. Dat knaagde aan me. De morele vraag hield me wakker. Kies ik voor een platform dat wordt geleid door een techmiljardair met openlijk fascistische sympathieën? Of neem ik het risico de helft van mijn inkomen te verliezen? Mijn werk wordt volledig mogelijk gemaakt door donaties, en zichtbaarheid is daarbij essentieel. Toch ga ik Twitter verlaten. Mijn opa, een verzetsman die ik nooit heb gekend, zou zich omdraaien in zijn graf als ik op Twitter was gebleven.
Tijdens de kerstdagen vond ik eindelijk tijd om te reflecteren. In het nieuwe jaar gaf ik Twitter nog één week alles wat ik in me had. De donaties liepen goed, maar de morele twijfel groeide. Waarom zou ik mensen naar een draadje sturen en hen blootstellen aan een stortvloed aan desinformatie? Het voelde alsof ik hen uitnodigde om te snorkelen tussen prachtige vissen, terwijl ik wist dat het water vol hongerige haaien zat. Twitter was ooit een gevulde koek, maar nu is alleen de verpakking nog over en is het zoeken naar een paar overgebleven kruimels.
Moreel besef
Het idee om mensen naar Twitter te trekken, bleef zwaar op me drukken. Ik wist dat mijn keuze om te vertrekken gevolgen zou hebben. Maar sommige dingen wegen nu eenmaal zwaarder.
Mijn oom, oom Marcel, die in 2022 zo plotseling overleed, leerde me dat principes belangrijker zijn dan gemak. Je moet soms in het leven je eigen gemak opofferen voor een hoger maatschappelijk doel. Op momenten als deze mis ik hem heel erg. Sommige keuzes maak je niet omdat ze makkelijk zijn, maar juist omdat ze moeilijk en moreel juist zijn. Het is niet eenvoudig om een indirecte inkomstenbron op te geven, maar ik kan niet anders.
Hypocriet
Ik kan niet aan de ene kant desinformatie aanpakken en aan de andere kant mijn volgers naar een platform sturen waar leugens en bedrog de norm zijn. Ik kan niet tegen Ruslands imperiale doelstellingen pleiten en tegelijkertijd actief blijven op een platform dat deze desinformatie verspreidt. Het is genoeg zo. Ik hoop dat velen zullen volgen en dat lezers mij op andere platforms weten te vinden. Ik hoop via mijn nieuwsbrief mensen met een omweg te kunnen bereiken. En hoop dat ik het verlies van Twitter vanzelf kan compnseren.
Niet legitimeren
Factcheckers en journalisten moeten zich realiseren dat blijven, zelfs stilzwijgend, een vorm van legitimatie is aan iemand als Musk die overduidelijk is geradicaliseerd. Musk claimt dat het AfD de enige redding voor Duitsland is en deed een Hitlergroet op inauguratie van Trump. Het platform van iemand die zich zo gedraagt en met deze politieke voorkeuren, kun je onmogelijk legitimiteit verlenen als journalist. Tenzij je geen principes hebt natuurlijk. Als iemand als ik, wiens inkomen indirect afhankelijk is van zichtbaarheid, deze keuze kan maken, dan moeten jullie dat zeker kunnen, voor wie de consequenties minder groot zijn.
Genoeg is genoeg
Zeg nee tegen een plek waar rage farming en leugens het verdienmodel zijn, en waar journalisten, politici en zelfs sportverslaggevers worden geïntimideerd. Of het nu gaat om Russische bots, anonieme trollen, wappies, of journalisten die van desinformatie hun werk hebben gemaakt. Dit kun je niet langer enige legitimiteit geven. Verwijder je account. Principes hebben altijd een prijs. Anders zijn het geen principes. Mijn oom zou trots op me zijn geweest.
