Het venster van onze kamer in het sympathieke guesthouse in Keflavík, waar we door een vertraagde vlucht laat in de nacht zijn neergestreken, biedt uitzicht op een rond reservoir. De watertank is in lompen gekleed; jute doeken wapperen zachtjes in de koele ochtendbries, bijeen gegord in een steigerconstructie. Op de steiger: een grote bedrijvigheid, figuren in kleren vol verfvlekken.
Toyisten aan het werk – een niet te missen schouwspel. ‘We are the Play Community’ is hun motto. De kunstenaars die deel uitmaken van dit collectief komen uit de hele wereld. Ze maken van vervallen gebouwen in de openbare ruimte levensgrote, kleurrijke kunstwerken. Hier in IJsland beschilderen ze een lelijke grijze wateropslag met een verhaal over een kleine, levenslustige papegaaiduiker, Uppspretta genaamd (wat ‘bron van opspattende energie’ betekent), die op reis gaat om IJsland beter te leren kennen. Nadat kunstenaars uit IJsland, Nederland, Canada, Roemenië en Australië zich wekenlang over de tank hebben ontfermd, herken je het object niet meer terug. Van een saai muurbloempje is het reservoir getransformeerd in een blikvanger die er wezen mag en kleurrijk boven de stad uittorent, met het herkenbare signatuur van de Toyisten.
Egoloos
Oprichter Dejo riep de kunstenaarsbeweging in 1992 in het leven. In Emmen, of all places, niet de eerste plek waar je zo’n initiatief als eerste verwacht. Het collectief wilde een tegengeluid laten horen uit onvrede met de grote mate van individualisme in de kunst. ‘Ons werk is vrolijk en speels, maar de thema’s zijn serieus,’ vertelt hij, terwijl hij vanuit zijn ooghoek de werkzaamheden aan de toren in de gaten houdt. ‘De filosofie van Toyisme is dat niet de kunstenaar voorop staat, maar het kunstwerk. Veel kunstenaars zijn individualisten met grote ego’s. Bij Toyisme staat niet het eigen ego voorop. De kunstenaar moet kunnen werken in een groep en zichzelf kunnen wegcijferen.’
Samensmelting van culturen
Sinds een ruime tien jaar is het niet alleen een Nederlands, maar een internationaal collectief, waar beeldend kunstenaars uit de hele wereld bij zijn aangesloten, van Japan en Rusland tot Amerika en België. Er kunnen maximaal zesentwintig artiesten bij aangesloten zijn – iedereen werkt onder een pseudoniem dat begint met een letter van het alfabet – en elk continent is vertegenwoordigd. ‘Dat maakt het ook zo leuk,’ glimlacht Dejo. ‘Iemand uit Australië brengt zijn eigen cultuur mee, die weer heel anders is dan die van iemand uit Frankrijk. Al die invloeden komen samen.’
Hun projecten brengen de Toyisten van het ene land naar het andere; het volgende kunstproject – mits de financiering rondkomt – is vermoedelijk in Roemenië. Vaak betalen overheden of bedrijven voor de opknapbeurt van uitgerangeerde gebouwen in de publieke ruimte. Een project van Toyisme brengt zo niet alleen kunstenaars uit de hele wereld samen, maar ook plaatselijk bindt het mensen en versterkt het de sociale cohesie. Dejo: ‘Je ziet dat zo’n heel gebied erdoor opknapt. Er wordt een wandelpad aangelegd, er komen meer kunstwerken bij, of een winkeltje en een cafeetje in de buurt. Zo krijgt een plek vaak echt weer een nieuwe, sociale functie. Hier in Keflavík heeft de burgemeester het plan om er een heel beeldenpark van te maken, zo enthousiast is hij.’
Op 31 januari wordt het prachtig geïllustreerde boek over het project Uppspretta in IJsland gepresenteerd. Wie een exemplaar wil bemachtigen tegen gereduceerde prijs en bij de presentatie aanwezig wil zijn, doet er goed aan nu alvast in te tekenen: http://www.toyism.com/Footer/Shop/Book-Uppspretta-boek-uppspretta
Voor meer informatie kijk op: http://www.toyism.com
