Zelfstandigen zonder personeel hebben zich een vaste plaats verworven in de Nederlandse samenleving. Hun opdrachtgevers en hun klanten zouden niet meer zonder hen willen. De overheid moet die nieuwe werkelijkheid onder ogen zien en zzp'ers de ruimte geven om te ondernemen, vindt Pierre Spaninks.
ZZP'ers kiezen er bewust voor om als ondernemer door het leven te gaan: voor eigen rekening en risico, en zonder personeel. De bijdrage die zij op die basis leveren aan de vernieuwing van economie en samenleving, is inmiddels onmisbaar geworden.
Vakmanschap, kwaliteit, balans
De bijna 800.000 zzp'ers maken 11% uit van de werkzame beroepsbevolking. De belangrijkste reden waarom hun aantal de afgelopen jaren is toegenomen, is dat steeds meer professionals inzien dat zij op die basis hun vakmanschap optimaal tot zijn recht kunnen laten komen, hun klanten de hoogste kwaliteit kunnen leveren tegen de laagste kosten, en de beste balans kunnen realiseren tussen werk en privé.
Gedwongen zelfstandigheid (waarbij iemand uit loondienst wordt ontslagen om als zzp'er weer te worden ingehuurd) is een marginaal verschijnsel. Voor zover het bestaat heeft het economisch geen impact: verdringing van vast werk is nooit aangetoond. En de eerste zzp'er die zijn of haar vaste baan heeft opgezegd louter en alleen om in aanmerking te komen voor zelfstandigenaftrek, moet nog worden gevonden.
Innovatie en werkgelegenheid
Zelfstandigen zonder personeel wordt vaak verweten dat zij niet bijdragen aan innovatie en dat zij geen werkgelegenheid creëren. In werkelijkheid zijn zzp'ers pioniers die perspectieven openen op nieuwe, effectieve praktijken om werk te organiseren, om arbeidsrelaties vorm te geven, om in een netwerk kennis over te dragen, en vooral: om klanten blij te maken. Dat is hun bijdrage aan de innovatie van onze economie.
Als het nodig is voor het bereiken van die doelstellingen, groeien zzp'ers door en scheppen zij extra arbeidsplaatsen. Als het niet nodig is, niet. Doordat zij hun organisatie 'lean and mean' houden, blijven er arbeidskrachten over voor bedrijven die voor hun processen juist wel behoefte aan personeel hebben. Dat is hun bijdrage aan de werkgelegenheid.
ZZP'ers afrekenen op relevante criteria
Net als andere ondernemers verdienen zelfstandigen zonder personeel het om te worden beoordeeld en afgerekend op inhoudelijk relevante criteria. Voor hun opdrachtgevers behoeft dat geen betoog: die zien wat zij krijgen en betalen daar graag voor. Een stuk minder vanzelfsprekend is dat voor grote delen van de overheid, de politiek en de vakbeweging. Daar gelden nog steeds het werkgeverschap c.q. de vaste baan als norm.
Het beleid van de huidige regeringscoalitie komt voort uit een beeld van de samenleving dat is ingehaald door de werkelijkheid van de 21e eeuw. In plaats van als bewust zelfstandige ondernemers zien VVD en PvdA zzp'ers als gemankeerde werkgevers respectievelijk als werknemers zonder rechten.
Ruimte om te ondernemen
De beleidsmaatregelen die het kabinet vanuit dit verouderde perspectief neemt, frustreren zowel de zzp'ers zelf als hun opdrachtgevers. Daardoor staat er onnodig een rem op de economische ontwikkeling waar de Nederlandse samenleving zo'n behoefte aan heeft.
Het is de hoogste tijd om te breken met een beleid dat er alleen maar op is gericht de toename van het aantal zzp'ers een halt toe roepen en zogenaamde 'schijnzelfstandigen' uit het systeem te halen.
In plaats daarvan is er dringend behoefte aan een beleid dat zzp'ers de ruimte geeft om te ondernemen. Een beleid dat hen een steuntje in de rug geeft. Met name in situaties waar zij nu nog op achterstand staan, zoals in aanbestedingsprocedures.
De nieuwe realiteit
De arbeidsmarkt van de 21e eeuw bestaat niet meer uit twee partijen maar uit drie: werkgevers, werknemers (vast of flex), en zelfstandigen zonder personeel. Daarbij kunnen in de loop van iemands werkzame leven die rollen meerdere keren wisselen of een tijdlang naast elkaar bestaan.
Laten we de vernieuwing die zzp'ers met zich meebrengen omarmen. Laten we daarvan als samenleving profiteren. Laten we onze wetten en regels op sociaal, economisch en fiscaal gebied zo gauw mogelijk aanpassen aan die nieuwe realiteit. Nederland heeft behoefte aan meer ondernemerschap, niet aan minder.
Deze tekst is een voor dit doel bewerkt deel van een visiedocument dat Pierre Spaninks schreef t.b.v. ONL voor ondernemers.
