Betrouwbare feiten en cijfers over zelfstandigen zonder personeel zijn schaars. Bij gebrek daaraan wordt er heel wat in troebel water gevist. Met onderzoekjes die de naam niet waard zijn maar die wel geruchtmakende uitkomsten lijken op te leveren. Of met meningen die nergens op zijn gebaseerd maar die wel met veel gezag worden uitgesproken.
Financiële buffers van ZZP'ers
Dinsdag berichtte het FD over een onderzoek van Conclusr Research. Daaruit zou blijken dat het slecht is gesteld met de financiële buffers van ZZP'ers. Ruim een kwart zou afgelopen jaar bij gebrek aan inkomsten zijn of haar reserves hebben moeten aanspreken. Interessant, zeker nu er volop discussie is over de plaats van ZZP'ers in het arbeidsbestel en in de sociale zekerheid. En al helemaal in het licht van het voorstel van de Algemene Werkgevers Vereniging Nederland om ZZP'ers te verplichten zich te verzekeren tegen de financiële gevolgen van ziekte, arbeidsongeschiktheid en ouderdom.
Als het hier om een serieus onderzoek gaat en de resultaten kloppen, kijk je anders tegen zo'n discussie aan dan wanneer het flauwekul is. Helaas hebben we in dit geval geen mogelijkheid om dat te controleren. Meer dan wat er in het FD stond is op internet niet te vinden. Op onze vraag om toezending van het volledige rapport, dus inclusief methodologische verantwoording, heeft Conclusr Research niet gereageerd. Wat ons betreft hangen alle conclusies over de financiële buffers van zzp'ers als evenveel ballonnetjes in de lucht.
Nieuwe webwinkels snel op de fles
Nog een onderzoek waar we niet meer van weten dan wat er in het persbericht staat: van de in 2012 opgerichte webwinkels zou inmiddels bijna de helft niet meer bestaan. Dat moet blijken uit cijfers van Creditsafe online, een aanbieder van bedrijfs- en kredietrapporten. Een op de vier webwinkels die werden opgericht in 2013 zou het vierde kwartaal van 2014 niet hebben gehaald. Ze zouden failliet zijn gegaan of zijn gestopt omdat de onderneming niet tot bloei wil komen.
Schrikbarende cijfers. Een slecht teken voor het ondernemerschap van de betrokken webwinkeliers? Of is er wat anders aan de hand? Dat weten we pas als we het onderliggende rapport hebben. Wordt dus vervolgd. Of niet.
Quick and dirty
Dat waren dus deze week twee onderzoekjes achter elkaar waarvan we niet weten hoe ze zijn uitgevoerd en hoe ze aan hun conclusies zijn gekomen. De wereld in gekatapulteerd door commerciële onderzoeksbureaus waarvan je alleen maar kunt gissen welk belang zij daarbij hebben. Jammer dat zo weinig redacties daar vragen bij stellen, terwijl dat toch zo voor de hand ligt.
Het vervelende van zulke quick and dirty onderzoekjes is dat je daardoor ook argwanend gaat kijken naar uitspraken van mensen die bekend staan als volkomen te goeder trouw. Hoogleraren bijvoorbeeld, of directeuren van universitaire onderzoeksinstituten, of kroonleden van de SER. Prof. dr. Barbara Baarsma is alle drie, dus zij verdient het nodige krediet.
Baarsma werd afgelopen donderdag geïnterviewd in het FD naar aanleiding van haar rol bij de totstandkoming van het advies van werkgeversvereniging AWVN over (onder andere) verplichte verzekeringen en pensioenen voor ZZP'ers. Daarin zei zij niet-onverstandige dingen over vast en flex, zoals dat flex niet de oorzaak is van wat zij noemt 'het gat op de arbeidsmarkt'.
Een broertje dood aan ZZP'ers
Het probleem zit volgens Baarsma eerder in de hoge kosten en risico’s van een vast contract: 'Er ontstaat pas een nieuwe balans wanneer je de risico’s van vast weer beheersbaar maakt voor werkgevers.' Dat is een inzicht waar volop steun voor is in allerlei onderzoeken naar het functioneren van de arbeidsmarkt, en het klopt bovendien met de ervaring van 99 van de 100 ondernemers.
Heel anders ligt dat met een opmerking die Baarsma tussen neus en lippen door maakt over zelfstandigen zonder personeel. 'Verdere ZZP-groei,' zegt zij, 'ondergraaft het socialezekerheidsstelsel en dreigt het onbetaalbaar te maken.' Dat is een populaire mening bij de FNV, bij PvdA en SP, en op het Ministerie van Sociale Zaken. Die hebben een broertje dood aan ZZP'ers dus die roepen zulke dingen nu eenmaal.
"Als het sociale stelsel in 1980 niet werd bedreigd en in 2014 wel, kan dat nooit komen door die 800.000 ZZP'ers"
Maar waarom zou iemand als Baarsma dat gaan herhalen, met alle gezag van haar functies in wetenschap en samenleving? Voor zover wij weten is er namelijk geen enkel bewijs voor. Het draagvlak voor dat soort sociale zekerheid is inderdaad groter naarmate meer mensen eraan meedoen. Klopt. Zelfstandigen betalen geen werkloosheidspremies – en ze krijgen geen werkloosheidsuitkeringen. Klopt ook.
Ondertussen functioneerde pak hem beet 30 jaar geleden het stelsel van sociale zekerheid prima met veel minder mensen in loondienst en dus minder verplichte betalers dan nu. In die tijd nam de werkzame beroepsbevolking toe van 5 miljoen Nederlanders naar meer dan 7 miljoen. Als het sociale stelsel in 1980 niet werd bedreigd en in 2014 wel, kan dat nooit komen door die 800.000 ZZP'ers. Misschien moesten wij professor Baarsma ook maar eens vragen om een interview.
Pierre Spaninks schrijft iedere zondag over zzp’ers in TPO Magazine. Klik hier voor een overzicht en hier voor een abonnement.
