Belangenorganisaties, deskundigen en onafhankelijke adviesorganen – ze kunnen kritiek hebben wat ze willen op het zzp-beleid van het kabinet, maar de trein rijdt verder. Heeft de ambtelijke werkgroep die onderzoek doet naar zzp'ers meer tijd nodig? Geen probleem: de zelfstandigenaftrek afschaffen is zonder brede maatschappelijke discussie wel zo makkelijk.
Volgens kamerlid Steven van Weyenberg was het om de kiezer niet meer voor de verkiezingen van 18 maart met slecht nieuws te confronteren: het rapport over de toekomst van zzp'ers hoeft van het kabinet niet al over twee weken klaar te zijn maar pas in het tweede kwartaal van 2015. Althans, dat liet minister Kamp van Economische Zaken zich woensdag ontvallen in de Tweede Kamer.
Gevraagd om een toelichting verklaarde de minister dat het nu eenmaal gaat om een 'gecompliceerde zaak'. Het kost gewoon veel tijd om alles goed uit te zoeken. Maar Van Weyenberg gelooft daar niets van. ''Als ik zoiets hoor gaan bij mij alle alarmbellen rinkelen,'' zei hij tegen Nu.nl. Zoals zo vaak kon de waarheid wel eens in het midden liggen.
Vinger in de pap
De ambtelijke werkgroep die het Interdepartementaal Beleidsonderzoek ZZP uitvoert is zo samengesteld dat de drie meest betrokken ministeries er allemaal een vinger in de pap hebben en elkaar goed in de gaten kunnen houden. De ambtenaren van Sociale Zaken vertegenwoordigen de opvatting van het conservatieve deel van PvdA, SP en FNV dat zzp'ers werknemers zonder rechten zijn die met verplichte collectieve verzekeringen tegen zichzelf beschermd moeten worden. Hun tegenhangers van Economische Zaken neigen eerder naar de opvatting van de VVD dat zzp'ers zelfstandige ondernemers zijn die je hooguit een steuntje in de rug hoeft te geven om ze te laten groeien en innoveren. En de mensen van Financiën? Die hebben maar een opdracht: zorgen dat er meer geld binnenkomt aan inkomstenbelasting, dus de zelfstandigenaftrek afschaffen.
De trein rijdt verder
Als je dan ook nog de beide planbureaus vraagt om input, en de hele polder uitnodigt voor hoorzittingen (ik beken: zelf ben ik daar ook geweest om mijn verhaal te houden), en de SER om advies vraagt – dan moet je niet verbaasd zijn als het even duurt voordat er wat uitkomt.
Maar misschien hoeft er ook helemaal niets uit te komen, voor het kabinet. De trein rijdt ondertussen gewoon verder. Bijvoorbeeld met de vervanging van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) door de Beschikking Geen Loonheffingen (BGL) en de bijbehorende "webmodule". Behalve staatssecretaris Wiebes van Financiën is er niemand die daar een goed woord voor over heeft, maar de parlementaire behandeling gaat gewoon verder. En de zelfstandigenaftrek afschaffen? Dat is wel zo makkelijk zonder brede maatschappelijke discussie. Gewoon bij de Miljoenennota en het Belastingplan voor 2016.
ZZP Pensioen
Woensdag werd de Stichting ZZP Pensioen opgericht. In het bestuur zitten vertegenwoordigers van de vier samenwerkende belangenorganisaties van zzp'ers (PZO-ZZP, ZZP Nederland, FNV Zelfstandigen en Zelfstandigen Bouw), van pensioenuitvoerder APG, en van inkomensverzekeraar Loyalis.
De initiatiefnemers presenteren hun plan als de ideale manier voor zzp'ers om flexibel en tegen lage kosten een extraatje op te bouwen voor hun oude dag of voor het onverhoopte geval dat zij eerder arbeidsongeschikt raken. Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken is hun grootste fan.
Ongeoorloofde staatssteun
Kritische kanttekeningen bij ZZP Pensioen zijn er echter ook. ZZP Barometer bijvoorbeeld plaatst vraagtekens bij de 'grote belangstelling' die er volgens de initiatiefnemers voor hun plan zou zijn. Niet 60 procent maar slechts 12 procent van de zzp’ers zou zich erbij willen aansluiten. Fundamenteler is de kritiek van onafhankelijke pensioendeskundigen. Zo wijst Ilja Boelaers er (terecht) op dat het niet om een echt pensioenfonds gaat maar om "een doodgewone beleggingsrekening waarop je fiscaal gefaciliteerd kunt sparen voor je pensioen bij een commerciële verzekeraar". Daar zijn er (veel) meer van. De inzet van staatssecretaris Klijnsma voor ZZP Pensioen kwalificeert Boelaers zelfs als "ongeoorloofde staatssteun".
FNV: ZZP Pensioen verplicht maken
Het enige echte "unique selling point" van ZZP Pensioen is dat het bedacht is door de vier samenwerkende belangenorganisaties van zzp'ers en dat die er ook een stevige vinger in de pap hebben. Dat moet vertrouwen wekken – als de vier het slim spelen ook bij anderen dan hun eigen leden. Over vertrouwen gesproken: daarmee is het natuurlijk gauw gedaan wanneer mensen als Ton Heerts van de FNV gaan roepen dat ze het geweldig vinden en dat eigenlijk alle zzp'ers verplicht zouden moeten worden eraan mee te doen. Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.
Flexbemiddelaars bundelen krachten ….
Achttien inhuurspecialisten van flexibele arbeid maakten dinsdag bekend dat zij een club hadden opgericht. De Branche Organisatie Voor Intermediairs en Brokers (Bovib) wil vooral de eigen sector verder professionaliseren en ervoor zorgen dat efficiënt en effectief inhuren van arbeid de norm wordt voor opdrachtgevers.
Volgens Hugo-Jan Ruts op ZiPconomy is het, gezien eerdere incidenten met brokers en flexbemiddelaars, te prijzen dat de branche op deze manier haar verantwoordelijkheid pakt. Hij hoopt daarbij wel dat de initiatiefnemers niet alleen oog hebben voor de belangen van zichzelf en de inleners, maar ook die van de zelfstandige ondernemers die zich als flexkrachten aanbieden.
…. samen met de uitzendbureaus
Merkwaardig genoeg maakte de nieuwe club een dag later al bekend dat zij opgaat in de NBBU, een van de twee brancheorganisaties voor de uitzendwereld. Zo grijpt de machtsvorming van de arbeidsbemiddelaars razendsnel om zich heen. Met hun krachtenbundeling anticiperen zij op een toenemende onzekerheid onder opdrachtgevers en opdrachtnemers over welke kant het opgaat met het zzp-beleid van de overheid. Hoe meer er in Den Haag wordt gehamerd op de "wildgroei van zzp'ers" en op de noodzaak om paal en perk te stellen aan "schijnconstructies", hoe meer emplooi er komt voor partijen die tegen een mooi tarief de daaraan verbonden risico's willen overnemen.
De vraag is nu: wanneer komen de belangenorganisaties van zzp'ers met een antwoord op die machtsvorming tussen hen en hun opdrachtgevers in: fuseren en samen een vuist maken, dat kunnen zij toch ook?
Pierre Spaninks schrijft iedere zondag over zzp’ers in TPO Magazine. Klik hier voor een overzicht en hier voor een abonnement.
