Vrouwelijke zzp'ers steken minder uren in hun bedrijf dan hun mannelijke collega's en hanteren lagere uurtarieven. Dat leidt tot aanzienlijke inkomensverschillen. Maar hoe erg is dat eigenlijk? Verder in week 10 van 2015: actie voor het behoud van de zelfstandigenaftrek, een nieuw pensioenvoorstel, en problemen door betalingsachterstanden.
Het liep weer tegen Internationale Vrouwendag, dus kon je er donder op zeggen dat er iemand zou beginnen over het verschil in inkomen tussen mannen en vrouwen. Want die bestaan, onder zelfstandigen (mooi sekseneutraal woord, trouwens) net zo goed als onder werknemersters. En op 8 maart kun je daar wat mee, in de media.
Onderzoeksbureau Panteia kon de verleiding niet weerstaan en zette er vrijdag alvast een bericht over op zijn site. Nu.nl pikte het op en maakte er nieuws van. Wat is er aan de hand?
Meer dan de helft (55%) van de vrouwelijke zzp’ers verdient met haar bedrijf minder dan 25.000 euro per jaar. Van hun mannelijke collega's zit nog niet eens een vijfde (18%) onder die grens. En als die vrouwelijke zzp'ster deel uitmaakt van een gezin, dan draagt zij aan het totale inkomen daarvan gemiddeld 44% bij. Voor mannen is dat 66%.
Parttime werken
Waar komen die verschillen vandaan? Het zal toch niet zo zijn dat opdrachtgevers vrouwelijke zzp'ers discrimineren door hen minder vaak in te huren dan mannen en hen dan ook nog eens minder te betalen? Die suggestie hangt altijd om zulke berichten heen, en op een dag als vandaag al helemaal. Toch is dat niet de richting waarin de onderzoekers denken. Integendeel zelfs.
De eerste factor is volgens Panteia dat vrouwen in Nederland relatief vaak parttime werken. Vrouwelijke zzp'ers maken weliswaar flink meer uren dan hun seksegenoten in loondienst (gemiddeld 36 uur tegen 24 uur) maar nog steeds een stuk minder dan hun mannelijke collega's (gemiddeld 48 uur). Dat tikt uiteraard door in hun portemonnee.
De tweede is dat vrouwen voor de uren die ze wel maken ook nog eens een lager tarief hanteren dan mannen: gemiddeld 49 euro, tegen mannen 60 euro. Dan gaan de inkomens pas echt hard uit elkaar lopen.
Voorkeur voor stabiele groei
Over die verschillen is veel meer te zeggen dan Panteia hier doet. Vorig jaar stelden bestuurskundigen van de Erasmus Universiteit daar nog een uitgebreid rapport over op voor Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. Daaruit komen een derde en een vierde factor naar voren.
Die derde factor is dat vrouwen vaker dan mannen werken in sectoren en beroepen waar nu eenmaal niet zo veel te verdienen valt. Zeg: wel in de zorg en in de detailhandel, en niet in de ICT en het interim-management.
De vierde factor is dat vrouwen minder bereid zouden zijn om risico's te nemen. Dat verkleint de kans op tegenslagen, maar ook die op winst. Vrouwen zijn voorzichtiger met hun resources en lijken een voorkeur te hebben voor langzame, stabiele groei.
Is dat een probleem?
Terug naar het gegeven an sich, dat vrouwelijke zzp'ers minder verdienen dan mannelijke. Is dat eigenlijk een probleem? Dat ligt er maar aan op welk niveau je het bekijkt.
Macro, voor economie en samenleving? Aan de ene kant zou je kunnen zeggen dat er door al dat parttime werken energie en capaciteiten onderbenut blijven waar we met zijn allen veel profijt van zouden kunnen hebben. Als dat al zo is, groeit dat er vanzelf uit.
Vrouwen zijn steeds hoger opgeleid en gaan steeds meer werken, ook in sectoren waar zij in het verleden ondervertegenwoordigd waren. In Nederland gaat die ontwikkeling wat langzamer dan in beschaafde landen, maar toch.
Wat is er mis met stabiele groei?
Aan de andere kant: vrouwen – ook ondernemende vrouwen die gaan zzp'en – zouden dus een voorkeur hebben voor langzame en stabiele groei. Daardoor zouden ze minder risico's nemen en minder winst maken. Dat zeg ik niet, dat zegt de Erasmus Universiteit op gezag van de OECD. Maar wat is er mis met langzame en stabiele groei? Hadden we die maar…
Micro dan, voor de individuele vrouwelijke zzp'er? Alleen voor zover die daar zelf mee zit. In dat geval heeft zij blijkbaar zelf de sleutel in handen om haar inkomen te vergroten. Denk aan: wat meer uren maken (wel graag productief en declarabel), afscheid nemen van slecht betalende klanten, en daardoor tijd overhouden om lucratievere opdrachten binnen te halen – voor werk dat beter betaalt en in sectoren waar de tarieven hoger liggen.
VERDER IN HET NIEUWS
Actie voor behoud zelfstandigenaftrek
NVJ Zelfstandigen (voorheen de sectie Freelance van de Nederlandse Vereniging van Journalisten) is een campagne begonnen voor behoud van de zelfstandigenaftrek. Andere organisaties in de creatieve industrie hebben zich daarbij aangesloten – zoals Kunsten ’92, Platform Makers en FNV Mooi.
Buiten de creatieve sector was er minder animo om nu al in het geweer te komen. Branche-overstijgende bonden als Stichting ZZP Nederland vinden het daar in elk geval te vroeg voor. Zij wachten liever eerst de resultaten af van het beleidsonderzoek dat het kabinet heeft lopen, en de voorstellen voor een bredere belastinghervorming.
Pensioen
De afgelopen maanden heeft een aantal initiatieven voor een zzp-pensioen vorm gekregen. In alle gevallen gaat het om aanvullende, individuele voorzieningen voor de oude dag op basis van beleggingsproducten. In pensioenjargon: de derde pijler.
In het blad PensioenDoc pleiten twee deskundigen deze maand voor een structurelere oplossing in de tweede pijler, dus vergelijkbaar met de pensioenfondsen voor werknemers. Wel collectief, maar met een mogelijkheid tot opting out. En flexibel, zodat zzp'ers in een jaar dat ze wat minder verdienen ook minder premie hoeven te betalen.
Dat klinkt als een logische oplossing, maar de haalbaarheid van het plan op afzienbare termijn lijkt twijfelachtig. Politiek verslechtert het klimaat voor een vrijwillig zzp-pensioen, en een regeling in de tweede pijler zou tot verminderde belastinginkomsten leiden.
Pikant detail: de bedenkers van het voorstel – Fieke van der Lecq en Alwin Oerlemans – zijn allebei verbonden aan APG, de pensioenuitvoerder die ook achter het (derdepijler) ZZP Pensioen zit.
Betalingsproblemen
Veel aandacht deze week voor kleine bedrijven die in de problemen komen doordat grotere opdrachtgevers hun rekeningen niet op tijd betalen. Bedrijfsinformatie-specialist Graydon en zijn dochteronderneming OpenCompanies presenteerden met de nodige tamtam een onderzoek waaruit moest blijken dat 85% van de ondernemingen tot 10 werknemers zijn rekeningen te laat betaald krijgt. Gemiddeld zou er een bedrag van 35.000 euro open staan.
In de zorg staat sommige zzp'ers het water tot aan de lippen doordat de uitbetaling van pgb-gelden al twee maanden op zich laat wachten. Daarom organiseert coöperatie De Zorgprofessional een bijeenkomst op 25 maart om de knelpunten te inventariseren. Die worden dan aangeboden aan de minister van Volksgezondheid.
Nieuwe voorzitter PZO-ZZP
Bij het Platform Zelfstandige Ondernemers is Esther Raats-Coster als voorzitter opgevolgd door Denis Maessen. Behalve consultant en interim-manager is hij volgens zijn LinkedIn profiel ook reserve-officier bij de Koninklijke Marine.
In een interview met de Telegraaf pleit Maesen voor omvorming van het klassieke Nederlandse poldermodel tot een nieuw stelsel van werkgevers, werknemers en zelfstandige ondernemers. De politiek verwijt hij geen visie te hebben op zelfstandig ondernemerschap. Als speerpunten ziet hij de vereenvoudiging van de VAR-verklaring en behoud van de zelfstandigenaftrek.
EN DAN NOG DIT
Op het journalistieke crowdfunding platform Yournalism is al bijna 6.700 euro opgehaald voor een onderzoek naar de maatschappelijke discussie over zelfstandigen zonder personeel. Welke standpunten worden er ingenomen en welke belangen zitten daarachter?
Doneren kan nog tot en met 23 maart. Dan is het onderzoek klaar en worden de eerste resultaten gepresenteerd, bij Seats2Meet in Utrecht. Donateurs krijgen daar een uitnodiging voor en ontvangen bovendien gratis het e-boek. Meer informatie op de projectpagina.
Pierre Spaninks schrijft iedere zondag over zzp’ers in TPO Magazine. Hij is ook hoofdredacteur van het hierboven genoemde crowdfunding project.
