Loek Hermans is een aimabele man die blind zijn weg vindt in bestuurlijk en politiek Nederland. En dat maakt hem zéér gewild in die kringen. Hermans heeft een enorme hoeveelheid nevenfuncties en bijbanen. ‘Ik vraag mij af of hij ten tijde van alle perikelen rond Meavita, goed genoeg in beeld had of al die combinaties van functies niet teveel waren’, stelt partijgenoot Frank de Grave in een gesprek dat wij hadden vér voor Hermans zijn vertrek in de Eerste Kamer bekend maakte.
Afbreukrisico
De Grave, in 2009 nog voorzitter van de Nederlandse Zorgautoriteit, vond het ‘noodzakelijk’ dat hij president-commissaris Hermans de vraag voorlegde of hij wel genoeg tijd had om al zijn functies naar behoren te doen. ‘De zorg is zo in beweging en er is zoveel aan de hand, dat vergt heel veel tijd. Terwijl het houden van toezicht geen fulltime betaalde baan is en het afbreukrisico ook nog eens heel groot.’ Een antwoord kreeg De Grave niet van Hermans. ‘Dat hoeft ook niet. Hij kan dat zelf beter afwegen dan ik.’
De Grave snapt dat Hermans populair is als bestuurder. ‘Hij is zeer ervaren, heeft een uitgebreid netwerk, is een harde werker, schakelt snel en kan heel efficiënt met zijn tijd omgaan. Dus hij wordt veelgevraagd. Maar dat zorgt wel voor dilemma’s; want hoe houd je maat in de hoeveelheid nevenfuncties? Zeker als je weet dat het aantal mensen die geschikt zijn voor dat soort banen niet heel erg groot is. En alle nevenfuncties je ook weer een schat aan informatie geven waar je in andere functies ook weer voordeel van hebt.’ De Grave vindt het een ingewikkeld vraagstuk. ‘Toch vind ik het verstandiger als bestuurders het aantal nevenfuncties beperken.’
Niet altijd beschikbaar
De mensen die met commissaris Hermans, bestuurslid Hermans, adviseur Hermans of Hermans de toezichthouder te maken hebben, delen de zorg van De Grave helemaal niet. ‘Wij proberen onze agenda af te stemmen op die van hem’, vertelt directeur Gerrie Eikelboom van Revalidatie Friesland. Nuchter: ‘En hoewel die afstemming niet altijd eenvoudig is, lukt het hem moeiteloos om een goeie voorzitter te zijn van onze raad van toezicht.’ Stef Avezaat: ‘Fysiek is hij niet altijd beschikbaar, maar als het erop aankomt, is hij er.’ De directeur van schouwburg De Lawei in Drachten zegt vol bewondering dat zijn bestuurslid over een enorme dossierkennis beschikt. ‘Niet alleen over de bestuurszaken van de schouwburg, maar hij is ook op de hoogte van de state of the art en dat koppelt hij dan ook nog eens aan goeie humor.’ Avezaat bewondert Hermans’ kracht om moeizame vergaderingen luchtiger te maken. ‘Door een grap of een anekdote laat hij mensen zien dat je op heel veel verschillende manieren naar een probleem kunt kijken.’
Die bindende, en soms ook relativerende, kracht wordt door bijna iedereen genoemd. ‘Het samenbrengen van mensen is zijn core-competentie’, analyseert jeugdvriend Ben Verwaayen. ‘Dat is écht de rode draad in zijn carrière en in zijn persoonlijke leven.’ De voormalig CEO van het Franse telecommunicatiebedrijf Alcatel-Lucent en VVD-prominent kent Hermans al bijna veertig jaar. De twee raakten bevriend via de jongerenorganisatie van de VVD; de JOVD. ‘Loek was toen al een uiterst slimme en ambitieuze jongen. Een natuurtalent als het ging om het leggen van sociale contacten. Hij kon ook toen al heel goed mensen van verschillende pluimage bij elkaar brengen.’
Verbroederend
‘Hij beweegt heel soepel in gezelschap en hij is absoluut een bindende factor‘, weet voormalig directeur Guus Eskens van CARE Nederland. ‘Loek is een man die verbroederend werkt’, beaamt ook Charles Laurey, oud-bestuurder van Meavita. ‘Een uitstekend klankbord met een ongelofelijk goed netwerk. Iemand die zeer toegankelijk is en zo betrokken is dat hij letterlijk dag en nacht voor je klaar staat met raad en daad.’ Typisch Loek, vindt Verwaayen. ‘Als mensen in de prut terecht komen, laat hij ze niet vallen. Loek is er voor ze. In tegenstelling tot heel veel anderen die juist een blokje omlopen uit angst voor besmetting.’
Hij vertelt dat Hermans een toonbeeld van begrip is. ‘Hij staat niet op zijn strepen en is uiterst inschikkelijk.’ Verwaayen benadrukt dat al die eigenschappen niet altijd in het voordeel van Hermans zelf zijn. ‘Hij is in het verleden weleens voor functies gepasseerd. Puur omdat het makkelijker was om hem te passeren dan anderen die een veel groter ego hadden.’ Verwaayen wil niet toelichten om welke banen dat ging. ‘Gebeurd is gebeurd.’
Relaxed
Hermans begrip en flexibiliteit zijn typische eigenschappen voor middelste kinderen in een gezin. Zij zijn vaak relaxed en kunnen goed luisteren. Dat geldt ook voor Loek Hermans. Hij was na twee zussen, het derde kind in het gezin Hermans. Na hem kwam nog een zusje. De vier groeiden gedeeltelijk op in Limburg, maar vooral ook in Gelderland. Het gezin verhuisde naar die provincie nadat hun vader chef personeelszaken werd bij de gemeente Arnhem. Zijn studententijd bracht hij dichtbij huis door; in de rode universiteitsstad Nijmegen. Een opvallende keuze voor een jonge -en fanatieke- liberaal. Nog steeds is Hermans aan Gelderland verknocht, weet zijn voormalige gemeentesecretaris uit Zwolle. ‘Loek viert geen carnaval in Limburg, maar gaat ieder jaar naar Nijmegen.’
Tijdens zijn studie bestuurskunde liep Hermans stage bij de Tweede Kamerfractie van de VVD. Zijn eigen faculteit werd toen bezet door eerstejaars. Het waren de roerige jaren zeventig. Na de zoveelste staking zou Hans Wiegel hebben gezegd dat hij beter bij de VVD-fractie kon blijven werken dan zijn studie af te maken. Hoewel Hermans wel degelijk afstudeerde, was het zonneklaar dat hij de politiek in zou gaan. In 1974 werd hij lid van de gemeenteraad in Nijmegen en drie jaar later werd hij voor de VVD in de Tweede Kamer gekozen. ‘Daarna heeft hij zo’n beetje iedere politieke functie die hij voor de VVD kon doen, gedaan’, zegt Frank de Grave. ‘Behalve het voorzitterschap van de JOVD dan, hè’, lacht hij. ‘En daar hebben Ed Nijpels en ik hem dan ook jarenlang mee gepest.’
Micromanagement
Iedereen die voor dit profiel is gesproken noemt Hermans een slimme, sensitieve bestuurder. ‘Hij begrijpt wat alle partijen beweegt en kan zich daarin ook inleven’, omschrijft gemeentesecretaris Willem Sleddering. ‘Hij weet het overzicht te behouden en stelt de juist vragen zónder in micromanagement te vervallen’, vult Henry Keizer van de Facultatieve Groep; een dienstverlenend bedrijf waar Hermans commissaris is. ‘Hij is gepokt en gemazeld in het politieke en maatschappelijke veld en kan zaken daardoor snel analyseren en oplossen’, schetst Bart van der Meer, oud-voorzitter van Heerenveen, de voetbalclub waar Hermans ook commissaris van is geweest. ‘En dan is hij ook nog eens sympathiek en toegankelijk.’
De voormalige gemeentesecretaris in Zwolle, Willem Sleddering, vertelt over de jonge VVD-burgemeester Hermans. ‘Hij was buitengewoon verfrissend. Hij was flexibel, benaderbaar, heel informeel en absoluut geen autoriteit-op-afstand. Bovendien had hij ook echt de ambitie om iets van Zwolle maken. En dat is hem ook gelukt! De altijd wat grijze stad, kreeg dankzij Hermans kleur.’ Zo kreeg Zwolle als eerste gemeente in Nederland een vinex-wijk én het lukte de burgemeester om bedrijven enthousiast te maken voor vestiging in Zwolle. Sleddering vertelt dat het een grote teleurstelling was dat Hermans na krap vier jaar burgermeesterschap commissaris van de koningin in Friesland werd. ‘Iedereen had hem graag langer in Zwolle gehad, maar de partijbelangen gingen helaas voor.’
Te ambitieus
Frank de Grave vertelt dat de VVD graag de commissarispost in Friesland wilde behouden en dat Friesland een grote voorkeur voor Loek Hermans had. ‘En dan ga je, natuurlijk ook omdat het een mooie carrièrestap is om commissaris van de koningin te worden.’ Maar ook op die plek zou Hermans slechts krap vier jaar blijven; hij werd gevraagd om minister te worden in het tweede Paarse kabinet. In Friesland werd in bestuurlijk en economisch opzicht zijn vertrek naar Den Haag betreurd. Want hij was een fantastische lobbyist voor de Friese provincie. Maar er waren ook tegengeluiden. Heel wat eigenzinnige Friezen vonden dat Hermans veel te ambitieus was als het ging om bestuurlijke vernieuwing. En Fryslân 500, wat in de ogen van Hermans een groot volksfeest moest worden, werd door het Friese volk genegeerd. Zij hadden geen enkele behoefte om te vieren dat het 500 jaar geleden was dat hun provincie zich bij de rest van Nederland aansloot.
Wellicht heeft Hermans dergelijke gevoeligheden niet tijdig ingezien omdat hij niet altijd even geduldig is. En meer een man is van de grote lijn, dan van de details. ‘Loek Hermans is gericht op actie, op daadkracht’, vertelt Willem Sleddering. ‘Het is niet een man van academische beschouwingen.’ Ondanks de Friese gemengde gevoelens, is Hermans zelf de provincie trouw gebleven. Ook al speelt zijn huidige carrière zich vooral af in het Westen van Nederland. De geboren Limburger woont al jaren in het Friese Beesterzwaag. ‘Het zijn vast de bossen die hem aan vroeger herinneren’, denkt Bart van der Meer. ‘Een beetje Limburg in Friesland.’
