Het economische belang van zzp’ers is groot, constateert de Kamer van Koophandel in zijn onderzoeksrapport ZZP’ers, wie ze zijn, wat ze willen.
Nederland telt nu ruim 1,2 miljoen zzp’ers – althans volgens de wel heel erg ruime definitie die het CBS tegenwoordig hanteert. Daarvan werken er bijna 900.000 fulltime. ZZP’ers zijn er in alle soorten en maten. ‘De ZZP’er bestaat niet’, schreef het kabinet dit najaar dan ook terecht in zijn reactie op het Interdepartementale Beleidsonderzoek Zelfstandigen Zonder Personeel (IBO ZZP, 2015).
Ervaren dienstverleners die zelf hun inkomen verdienen
In het onderzoek van de Kamer van Koophandel houdt 73% van de zzp’ers zich hoofdzakelijk bezig met het aanbieden van diensten en/of met service in de vorm van arbeid, maakt en/of verkoopt 12% producten, en combineert 15% combineert producten met diensten. Gemiddeld heeft een zzp’er 11 jaar ervaring met ondernemen, al is bijna een derde korter dan 3 jaar ondernemer.
Meestal was loondienst de situatie voorafgaand aan het ondernemerschap (79%), maar 9% had een uitkering en 4% kwam van school. De meerderheid heeft geen andere inkomstenbron (62%), terwijl 14% een baan heeft naast het ondernemerschap. Gemiddeld besteden zzp’ers 39,3 uren aan hun bedrijf, maar 20% steekt er meer dan 50 uur per week in.
ZZP’ers heten met recht ondernemers
Veruit de grootste groep zzp’ers start als ondernemer vanuit een positieve, intrinsieke motivatie. Zo wil 83% eigen baas zijn en zelf beslissingen kunnen nemen, wil 54% werk en privé beter combineren, en wil 53% meer bijdragen aan de maatschappij.
Veel zzp’ers hebben een sterk ondernemende houding en zijn proactief: 82% probeert situaties te verbeteren die hen niet aanstaan. Bovendien zijn ze innovatief: 74% komt met nieuwe ideeën en 65% doet dingen op een unieke manier. Aan lef ontbreekt het de zzp’er ook al niet: 61% neemt, ondanks de kans op falen, gecalculeerde risico’s.
Verbeterende bedrijfsprestaties voeden ambities
ZZP’ers presteren over het algemeen goed. In de afgelopen drie jaar steeg de omzet bij 38%. Bij 42% bleef die gelijk, en 21% zag krimp. Bij 10% steeg de omzet met meer dan 20%.
Voor de komende 12 maanden willen zzp’ers vooral de omzet vergroten (68%), kennis verwerven (67%) en de naamsbekendheid vergroten (54%).
Bijdrage aan werkgelegenheid en innovatie
Niet iedere zzp’er blijft alleen in de onderneming. Voor de komende 12 maanden heeft 12% plannen om personeel in te huren en 5% om personeel aan te nemen. Over vijf jaar verwacht 37% 1 of meer medewerkers in dienst te hebben, waarvan 12,5% meer dan 3 fte’s. Op de langere termijn zijn zzp’ers dus ambitieuzer als het gaat om het aannemen van personeel dan op de korte termijn.
Een belangrijk deel van de zzp’ers heeft plannen om nieuwe producten of diensten op de markt te brengen (36%) en 15% wil ook buitenlandse markten betreden.
Slim samenwerken
Bij ontstentenis van personeel is samenwerking voor zzp’ers een logische manier om aan kennis, vaardigheden en middelen te komen. In de groep zzp’ers werkt 60% beroepsmatig samen met partners uit het eigen professionele netwerk.
Belangrijkste redenen om samen te werken zijn: gebruik maken van competenties en vaardigheden (82%), kennis delen (77%), opdrachten krijgen (65%) en netwerk opbouwen (58%).
Vijf typen zzp’ers
Verschillen in ambitie sturen de manier waarop zzp’ers met hun bedrijf omgaan en bijdragen aan de Nederlandse economie. Op basis van een aantal belangrijke kenmerken onderscheidt de KvK vijf typen zzp’ers onderscheiden.
- Ambitieuze zzp’ers maken 34% van het totaal uit. Zij zijn ambitieus over de hele linie, hebben een stijgende omzet, willen personeel aannemen/inhuren, werken vaak samen, en besteden veel tijd aan hun onderneming.
- Ervaren zelfstandigen (21%) streven naar continuïteit, werken vaak samen, zijn vooral werkzaam in advisering en ICT, en zijn vaak al wat ouder.
- Parttime vernieuwers (18%) zijn redelijk ambitieus, maar vooral innovatief, werken samen, hebben vaak ook nog andere inkomstenbronnen, en zijn vaker gestart uit noodzaak.
- Flexibele zzp’ers (16%) werken vaak in deeltijd, hebben relatief lage ambities, zijn al wat ouder, en hebben in de regel ook nog ander e inkomstenbronnen.
- Potentiële mkb’ers (10%) hebben enige ambitie om personeel aan te nemen/in te huren, werken zelfstandig, en bieden relatief vaker producten aan dan diensten.
Informatievoorziening: digitale kanalen favoriet
De Kamer van Koophandel noteert naar aanleiding van het onderzoek voor zichzelf dat zzp’ers hebben vooral behoefte hebben aan informatie over wet- en regelgeving (26%), fiscale aspecten (24%) ondernemingsnetwerken (21%) en marketing en verkoop (21%). Ongeveer een derde zegt geen informatiebehoefte te hebben.
De KvK zou voor de helft van de zzp’ers de favoriete informatiebron zijn, gevolgd door collega-ondernemers (45%) en financieel adviseurs, accountants of boekhouders (36%). ZZP’ers ontvangen die informatie het liefst via internet (63%), e-mail (52%), vakbladen (37%) en voorlichtingsbijeenkomsten (31%).
Onderzoeksopzet
De KvK doet regelmatig onderzoek naar de behoefte van ondernemers via het KvK Ondernemerspanel met 6500 mkb-ondernemers. Voor dit onderzoek waren 3.778 zzp’ers uitgenodigd, van wie er 1.736 de vragenlijst invulden (46%). Door de omvang van de steekproef en het responspercentage konden betrouwbare uitspraken worden gedaan. Wel was er in de steekproef een bias voor hoger opgeleide, wat oudere mannen, en was er een ondervertegenwoordiging van de sector bouw.
