Rockdiva PJ Harvey is in het dagelijks leven niet alleen muzikant, maar ook beeldend kunstenaar en dichter. Gisteravond stond ze voor het eerst als dichter op een Nederlands podium tijdens het ILFU, het International Literature Festival Utrecht. Harvey droeg voor uit haar eerste dichtbundel, The Holllow of the Hand. De kloeke, geëngageerde bundel is een combinatie van Harveys gedichten en fotografie van Seamus Murphy, met wie Polly Jean Harvey reizen maakte naar Kosovo, Afghanistan en Washington DC, de plek waar veel besluiten zijn genomen die van grote invloed zijn geweest op het dagelijks leven in de twee eerstgenoemde regio’s.
Gedragen, met duidelijke dictie, droeg Harvey haar gedichten voor, die werden begeleid door indringende beelden van Murphy van (onder meer) dode dieren, gestorven mensen en stedelijke verwoesting. Ze reisden naar Afghanistan toen Harvey werkte aan de songs voor haar album Let England Shake. ‘Seamus’ foto’s waren als muziek,’ vertelde Harvey, ‘ze waren de songs die ik probeerde te schrijven. Ik voelde in de beelden wat hij wilde zeggen zonder de aanwezigheid van de fotograaf. Daar streef ik zelf ook altijd naar met schrijven. Ik wil opschrijven en documenteren wat mijn ogen waarnemen, zonder oordeel.’
Tijdens haar voordacht kon je in de zaal een speld horen vallen, en naderhand vormde zich al snel een lange rij om de bundel te laten signeren door de Britse zangeres. Ze was een van de grote publiekstrekkers van de openingsavond van het ILFU. De 26-jarige Reinier ‘vond het heel tof’ en hoopte een handtekening in zijn bundel te bemachtigen. ‘Ik vond ook de foto’s mooi en goed bij de teksten passen. De gedichten beschreven duidelijke beelden. Dat laat minder te raden over, maar het hoeft ook niet altijd heel diep. Haar gedichten zijn, net als haar songteksten, heel geëngageerd.’ Ook Guido (40) vond het optreden van Harvey ‘heel interessant’, met name door de combinatie van tekst en beeld. ‘Ik werd er echt ingezogen.’
Maar niet iedereen was even gecharmeerd door Harveys ‘vuurdoop’ als dichter. ‘Ik vond de foto’s mooier, die gaven me meer,’ aldus Larissa (27), die PJ Harvey eigenlijk niet zo kende als artiest. ‘Maar ik vind poëzie ook moeilijk om in één keer te luisteren.’
Mirjam en Bienna, beide vijftigers, kregen ‘er geen binding mee’. ‘Er zaten wel mooie zinnen tussen, zoals “ik vroeg de boom wat die had gezien”,’ zegt Mirjam. ‘Maar het was ook wat eentonig, en te concreet,’ vulde Bienna haar aan. ‘Ik kon er niet mijn eigen fantasie op loslaten. Ik vroeg me af waar ze haar publiek naartoe wilde brengen.’
Voor de 67-jarige Nel en 73-jarige Fennie was het soms wat zoeken naar de relatie tussen de foto’s en de tekst. Nel: ‘Ik weet dat PJ Harvey muziek maakt, maar ik zat me af te vragen waarom ze dit als opening hebben geprogrammeerd.’ Ze haalt haar schouders op – bij een festival is het nu eenmaal altijd zo dat het ene onderdeel wat meer aanspreekt dan het andere. ‘We komen voor Connie Palmen en Kristien Hemmerechts. En het is heel leuk dat ze Syrië als aandachtland hebben gekozen.’
The Hand
People pass the hand.
There are sounds of car horns and music.
People pass the hand that begs.
Three boys in hoods fold their arms
And swerve away from the hand,
The hand that begs in the rain.
A woman in blue will not look
At the hand that begs,
Stretching out in the rain.
People come and go, looking at their phones.
Nobody takes the hand
Stretching out, shining in the rain.
In the hollow of the hand
Is a folded square
Of paper,
But nobody looks twice at the white paper
That gleams in the hand that begs,
Stretching out and shining in the rain.
On the Corner of 1st and D
One old man is saying three words,
reaching out like he wants to gather
good. His white stick taps the ground
forever. Above the rooftops
a solitary dove sings three notes over and over:
spare some change, spare some change
over the roof of the shopping mall,
spare some change
over the roof of the government building,
over the roof of the Supreme Court.
The earth yawns and turns its face a millimetre.
The moon holds up an empty plate
Above the corner of 1st and D,
Above the gathering of men and women.
