‘Nee, geen koffie, ik ben net ontbeten.’ Schrijfster Nell Zink (52), geboren in Amerika maar al jaren geleden verhuisd naar het Duitse Bad Belzig, omdat het leven daar stukken goedkoper is, is the day after nog wat moe van het optreden op het International Literature Festival Utrecht. Maar onder haar grijsbruine lokken priemen haar kleine ogen alert de wereld in. Ze heeft een geamuseerde, licht ironische oogopslag en de manier waarop ze praat en zich beweegt lijkt een combinatie van vriendelijke welwillendheid, een zekere vervreemding en oprechte nuchterheid. Eigenlijk komt ze precies zo over als je op grond van de toon en stijl van haar boeken De rotskruiper en Misplaatst zou verwachten, romans over intermenselijke verhoudingen en identiteit met een droogkomische, lichte toon maar met een scherp randje.
Hoe is dat nu, ‘Her Nellness’ zijn?
‘Tja… Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet precies weet hoe die bijnaam is ontstaan. Misschien komt het door het gesprek met een Volkskrant-journaliste, die mij kwam opzoeken in Bad Belzig. Ik was in een goede bui die dag, we spraken over het soort boeken dat ik schrijf, en ik vond dat moeilijk uit te leggen, dus ik zal vermoedelijk gezegd hebben dat ze ‘Nell-achtig” zijn of zo. Op grond daarvan heeft zij mij misschien die bijnaam gegeven.’
Maar wat is dat dan precies, ‘Nell-achtig’?
Ze lacht. ‘Nou, Nell-achtig kan onuitstaanbaar en niet-sociaal zijn. Vraag het mijn vrienden maar. Maar als het goed gaat, het schrijven lekker gaat, dan kan ik de goede balans vinden tussen een verhaal dat open-eindig genoeg is om mensen mee te slepen en een breder sociologisch verhaal over de wereld waarin we leven. Grosso modo zijn er twee soorten boeken: van die happy, escapistische romans zoals chicklit of zware literaire kost over vervreemding en dood, existentialisme – vreselijk. Daarom probeer ik iets anders te doen. Misschien is dat wel de Nell-kwaliteit? Ik weet het niet precies.’
Heeft het plotselinge succes iets veranderd?
‘Ik ben een gewoontedier, dus dingen veranderen bij mij héél langzaam. Ongeveer een jaar geleden verkocht ik een manuscript voor veel geld, en pas onlangs bracht dit een emotie bij me teweeg en besefte ik me dat ik nu voor mijzelf zekerheid had gevonden. Voor het eerst ervoer ik een gevoel van financiële onafhankelijkheid en zelfredzaamheid. Alsof je met iemand gaat trouwen en je het gevoel hebt dat dat de rots is waar je op kunt bouwen – maar dan trouwde ik als het ware met mezelf. Die toegenomen financiële zekerheid beïnvloedt het schrijven niet. En mijn levensstijl is ook nauwelijks veranderd – ik doe maar heel af en toe iets extravagants, net zoals vroeger, toen ik zanglessen nam terwijl ik nog maar tweehonderd euro op mijn rekening had staan. Het is nu of nooit, dacht ik, jammer dan als ik niets meer te eten heb. Ik heb nooit schulden gehad, maar financieel heb ik wel altijd op de rand van de afgrond gebalanceerd. Al lang voordat ik het professioneel deed, heb ik mijn leven al zo ingericht dat ik kon schrijven. Ik deed vertaalwerk, en leefde goedkoop, waardoor ik van weinig kon rondkomen en tijd had om te schrijven. Als ik dat vergelijk met sommige schrijvers in New York, die een fulltimebaan hebben en een kind van twee… Dan zou ik geen geen romans kunnen schrijven. Toen ik nog in New York woonde en een baan had, schreef ik héél korte verhalen.’
Wat is de reden dat u tot voor kort nog niets had gepubliceerd?
‘Ik had geen positieve ervaringen met in de publieke aandacht treden, en bovendien had ik zelf het idee dat er misschien zes mensen op deze planeet zijn die me leuk vinden, en dat ik bij de rest beter op een veilige afstand kan blijven. Publiekelijk jezelf zijn, wat ik nu dus doe op het podium, bewaarde ik voor als ik werd opgeroepen voor een jury in de rechtbank en eronderuit wilde. Dat was een tip van mijn moeder – het werkte voor haar, en het werkte ook voor mij. Echt mezelf zijn bewaarde ik voor mijn beste vrienden, voor wie ik vrijelijk schreef. Zo is De rotskruiper ontstaan. Ik heb het puur voor de lol geschreven, niet om het uit te geven.’
Het blijkt echter grote groepen mensen aan te spreken.
‘Ja, mensen die het leuk vinden, vinden het écht leuk. Mijn boeken zijn weliswaar cerebraal – ze geven je iets om over na te denken – maar ik verwerk er ook altijd een dramatisch verhaal in, terwijl in veel cerebrale boeken tegenwoordig juist weinig gebeurt. Maar Nell Zink, de beroemde auteur? Welnee. Stephen King is een beroemde auteur. Toen ik een keer een Barnes & Noble Bookstore in de VS binnenliep en vroeg naar een boek van Jonathan Franzen, wisten ze niet wie hij was. “Weet u wat u moet lezen?” zeiden ze tegen me, “The Hunger Games. Dat is geweldig, en iedereen is er helemaal weg van, van kleine kinderen tot bejaarden.” Dus tja… Vroeger sprak men over fifteen minutes of fame. Nu is het eerder: famous to fifteen people. Zeker in deze tijden met alles wat er op internet gebeurt. Toen ik op de Miami Book Fair was, nam ik deel aan een evenement met Sloane Crosley en Lauren Groff. Naderhand zaten we naast elkaar te signeren. Voor Crosley en Groff stond een rij van elk wel honderd mensen, voor mij kwam alleen de boekenrecensent van de LA Times. Binnenkort ga ik naar een festival in Pforzheim en Jeruzalem, daar verheug ik me op. In Duitsland heb ik heel goede pers gekregen – ik heb zelfs op de cover van Die Zeit gestaan! In mijn ondergoed.’
Pardon? In uw ondergoed?
‘Dat zit zo: er kwam een fotograaf om foto’s bij het artikel te maken. Ik deed mijn mooiste jurk aan en knoopte de voorkant dicht, heel beschaafd, en toen zei hij dat het er eigenlijk mooier uitzag met de knoopjes open. Dus maakte hij een paar foto’s met de knoopjes open. Uiteindelijk wilde Die Zeit juist die op de cover. Tja, sommige offers moet je brengen – het blad heeft een oplage van zo’n negenhonderdduizend exemplaren.’
Waarom is schrijven zo’n noodzaak? Wat geeft het u?
‘Om te zeggen dat het therapeutisch is, klinkt zo vreselijk, maar het is wel waar. Als er iets naars gebeurt in mijn leven en ik kan het op een eloquente manier verwoorden, heb ik er daarna geen last meer van – dat helpt nog beter dan er met vrienden over te praten en samen een potje te huilen. Schrijven is pas goed als het goed klinkt en geen… pijn doet. Ik redigeer veel en gooi ook veel weg, hele zinnen, in het verleden zelfs hele romans. Ik probeer dingen zo goed mogelijk te verwoorden, mezelf te corrigeren en spiegelen. Schrijven is mijn manier om het leven te verteren.’
De romans van Nell Zink verschijnen bij AmboAnthos.
