Oisterwijks burgemeester Hans Janssen negeert de raad en inwoners bij aanpassingen van contractueel vastgelegde afspraken met het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA). Het betreft afspraken over de opvang op het AZC en de nabijgelegen noodopvang voor asielzoekers. Wat na uitvoerig zorgvuldig democratisch proces in contracten is vastgelegd, wordt zonder informatie aan raad en omwonenden en tegen de afspraken in door de burgemeester eigenhandig aangepast.
Noodopvang
Omwonenden en de gemeenteraad zijn door de burgemeester niet geïnformeerd over de reeds uitgevoerde verlenging van de noodopvang voor asielzoekers op de voormalige camping De Reebok in Oisterwijk. Eerder werden besluiten daarover gemeld aan de raad, in brieven aan omwonenden en in persberichten. Dat gaf omwonenden en raadsleden gelegenheid tot het stellen van vragen. Ondanks de toezegging door de burgemeester, dat het voormalige campingterrein eind dit jaar gesloopt zou gaan worden, blijkt dat niet het geval. De noodopvang voor asielzoekers blijkt nog open, ondanks het verstrijken van de eerder gestelde einddatum van 30 september. Zelfs van een nieuw contract of verlenging van het vorige contract is geen sprake. ‘De overeenkomst voor De Reebok liep inderdaad tot 30 september af, maar we zijn met de gemeente in gesprek over de mogelijkheden voor een verlenging. Tot dat moment verblijven de bewoners nog op deze locatie,’ aldus de woordvoerder van het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), die voor de opvang verantwoordelijk is. Zoals het er nu uitziet kan het COA de locatie voor onbepaalde tijd en zonder overeenkomst blijven gebruiken.
Einddatum
De contractueel met het COA en de terreineigenaar overeengekomen einddatum werd door de gemeente eerder als strikte einddatum aan omwonenden vermeld: ‘De brief daarover was toen heel stellig dat het 30-9 definitief zou aflopen.’ In die brief van 6 april dit jaar, waarin Gemeente Oisterwijk omwonenden informeert, staat: ‘De opvang wordt verlengd tot 30 september. Daarna wordt het park gesloopt om de grond terug te geven aan de natuur.’ Ook in de eerdere brief van 8 september 2022 staat dit ultimatum vermeld. Het plan om de camping teruggeven aan de natuur, is een wens van Natuurmonumenten, de eigenaar van het gebied. Eerder moesten daarvoor de campinggasten (en enkele vaste bewoners) hun geliefde plek opgeven.
Recent gaf Burgemeester Hans Janssen in de raadsvergadering aan de noodopvang in een later stadium te willen gebruiken voor opvang tijdens de nieuwbouw van het verouderde naastgelegen AZC. Een college- of raadsbesluit daarover is echter nog niet genomen. Zowel raad als omwonenden mochten er vanuit gaan dat de noodopvang 30 september zou sluiten. De nieuwbouw zal medio 2024 starten en in 2025 gereed moeten zijn. Dat zou betekenen dat de noodopvang – tegen de afspraken in – nog minimaal twee jaar open blijft. Janssen heeft ondanks ons verzoek hierop niet gereageerd.
56% meer AMV
Tegelijk bleek afgelopen week dat burgemeester Janssen de gemeenteraad en omwonenden afgelopen jaar niet geïnformeerd heeft over een verhoogde aantal Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers (AMV) dat gehuisvest is op AZC Oisterwijk. Het aantal is met 56% toegenomen, zo blijkt uit onderzoek door onze redactie. Eerder was een deel van de raad en een deel van de inwoners van Oisterwijk geheel tegen de huisvesting van minderjarigen op het AZC, omdat een klein aantal (zeker niet allen!) van deze groep in voorgaande jaren voor veel overlast heeft gezorgd. Bij de laatste contractverlenging werd daarom met de gemeenteraad afgesproken dat de begeleiding beter moet, overlastgevers worden overgeplaatst en er maximale 50 AMV op het terrein mochten verblijven. Die laatste afspraak is niet nagekomen en dat was eveneens niet bekend bij raad en omwonenden.
Overlast
Nog steeds veroorzaken de jongeren het grootste deel van de (veelal kleinere) incidenten op het AZC. Positief vermeld mag worden dat het aantal meldingen laatste jaren sterk is afgenomen. Zowel op het AZC zelf, maar ook opvallend is de vermindering van klein-crimineel gedrag buiten het AZC. Op het AZC waren er in 2022 voor deze doelgroep bijna 25% minder meldingen, ondanks de toen ongeveer 20% hogere bezetting. Buiten het AZC is het aantal incidenten nagenoeg te verwaarlozen. Omwonenden lieten ons weten nog wel overlast te ervaren van asielzoekers, ‘omdat ze geregeld aan het hek staan te rammelen om te zien of ze binnen kunnen komen.’
Tijdelijk
Vanaf juli 2022 gelden nieuwe afspraken voor het AZC die voor een periode van 25 jaar zijn gemaakt. Afwijken van die afspraken kan alleen met beider instemming. In die afspraken staat vermeld dat het aantal AMV is vastgesteld op 50. Uit onze navraag bij het COA blijkt dat het aantal in 2022 en ook in 2023 hoger was. ‘Eind vorig jaar heeft het COA de gemeente gevraagd om 8 extra amv-meisjes te mogen opvangen. Daarvoor heeft het COA toestemming gekregen, waarmee de bezetting dus 58 werd. Afgelopen zomer heeft het COA met het oog op de hoge instroom van amv de gemeente gevraagd om tijdelijk nog eens 20 amv extra te mogen opvangen. Ook daar is akkoord voor gegeven,’ zo laat een woordvoerder van het COA weten. Een woordvoerder van de burgemeester bevestigt dat hiervoor toestemming is gegeven: ‘Er is specifiek benadrukt dat gewerkt wordt met inachtneming van de bestaande en afgesproken totale capaciteit en van de waarborgen voor een veilige leef, leer- en werkomgeving.’
Onbekend
Navraag bij omwonenden en raadsleden leert ons dat deze niet op de hoogte zijn gebracht van deze door de burgemeester toegestane aanpassing. Pas nadat onze redactie vragen heeft gesteld over de afwijkende aantallen, werd de raad hierover geïnformeerd. Daarvoor waren zij niet op de hoogte gebracht; ook niet van de aanpassingen in 2022. Via zijn woordvoerder laat Janssen weten, ‘dat het COA aan zet is om gemeente Oisterwijk actief te informeren bij wijzigingen.’ Het COA heeft het ditmaal gevraagd en de burgemeester heeft hiermee ingestemd. Die informatie was tot afgelopen donderdag niet gemeld aan de gemeenteraad. Omwonenden zijn niet geïnformeerd; onder hen zijn er die ‘grote bezwaren hebben tegen het niet communiceren en de onduidelijkheid over de toekomst.’
Niet tijdelijk
Nadat door onze vragen aan de raadsfracties, bij hen bekend was dat het aantal AMV is aangepast, zijn er door raadsleden vragen gesteld. Door de burgemeester werd vervolgens in een wat warrige reactie de indruk gewekt dat de verhoging van het aantal AMV tijdelijk is. Janssen stelt dat het ‘nu zonder limiet is, maar in ieder geval niet voor 25 jaar, we gaan niet stiekem de norm verhogen.’ Uit de toelichting van de woordvoerder van het COA blijkt echter dat de verhoging een meer definitief of minstens langdurig karakter krijgt: ‘Het COA heeft de gemeente gevraagd om deze verruiming (8 + 20) voor langere tijd te mogen aanhouden, nog altijd gezien de druk op de opvang en de aanhoudend hoge instroom van AMV.’ Totaal betekent dit een toename van AMV van 56% ten opzichte van de met de gemeenteraad en inwoners besproken overeenkomst. Hiervoor is geen collegebesluit genomen; raadsleden en omwonenden hebben geen gelegenheid gehad vragen te stellen of hierop hun zienswijze te geven.
Klokkenluider
Eerder in 2020 speelde een min of meer vergelijkbare situatie, waar het een gemis aan communicatie betreft van aanpassing van afspraken tussen COA en gemeente. Toen vertelde een klokkenluider daags voor aanvang aan onze redactie, dat het COA tien probleemjongeren op zou gaan vangen op het AZC in Oisterwijk (Note: op dit moment betreft het geen probleemjongeren). Dat plan werd destijds vanwege de toen aanwezige onrust en met het oog op de beoogde 25-jarige samenwerking tussen Gemeente Oisterwijk en het COA in allerijl ingetrokken. Achteraf bleek dat burgemeester Hans Janssen hierover door het COA vooraf telefonisch was geïnformeerd, maar ook toen de raad en inwoners niet op de hoogte heeft gebracht. Formeel was er – anders dan nu – door het COA geen verzoek ingediend. Na dit voorval werd uitgesproken dat er in de toekomst beter gecommuniceerd zou worden, juist op dergelijke politiek en maatschappelijk gevoelige onderwerpen.
Gemeenteraad
Tijdens de raadsbijeenkomst van 5 oktober werden de vragen van onze redactie door zowel CDA als PGB verwoord. Burgemeester Janssen gaf tijdens deze bespreking aan dat het een recente noodgreep betreft. Wat betreft partij PRO laat Myrte Hesselberth desgevraagd aan onze redactie weten dat ‘het standpunt van PRO omtrent het AZC inmiddels duidelijk is’; die partij is volwaardig voorstander voor een ruimhartige opvang. Gezien de verbeterde situatie – met een sterke afname van incidenten – stelt Roel van den Bersselaar (PGB): ‘Een tijdelijk hogere bezetting is daardoor voor ons aanvaardbaar. Dat het tijdelijk is, is wel van belang, er zijn immers afspraken gemaakt.’ Hij benadrukt dat juist dit een politiek belangrijk onderwerp was bij de contractbespreking; verhoging hiervan zorgt wat hem betreft voor een dilemma. Ook Patrick Simons (VVD) vindt de verhoging flink, en wil zo snel mogelijk terug naar hetgeen eerder is afgesproken. Die afspraken met de gemeenteraad, daar heeft de burgemeester zich zo blijkt niet aan gehouden. Alle overige partijen hebben geen reactie gegeven.
Uit bovenstaande blijkt dat de burgemeester de afspraken – die na uitvoerig onderzoek, publieksbevraging en raadsdebat voor 25-jaar met het COA zijn gemaakt – zelfstandig kan aanpassen. Hij heeft deze aangepast zonder tussenkomst van een collegebesluit en zonder de raad en omwonenden hierover vooraf te informeren. Van een democratisch proces is in ieder geval geen sprake.
