De militaire coup in Thailand is het rechtstreeks gevolg van de politieke aardverschuiving van 13 jaar geleden, die het voormalige Siam op z’n kop zette.
Biljonair Thaksin Shinawatra kreeg in 2001 met zijn nieuwe partij Thai-rak-Thai (Thai houden van Thailand) de steun van miljoenen arme rijstboeren in het noordoosten van Thailand, die hij voor het eerst een politieke stem gaf. Maar ook van de nieuwe rijken in Chiang Mai, die uitgekeken waren op de oude elite in hoofdstad Bangkok.
De energieke en populaire Thaksin werd met overmacht gekozen tot premier, maar sindsdien is het onrustig en vaak grimmig in het Land van de Glimlach. De door de Bangkokse elite en groeiende middengroepen gesteunde aloude Democratische Partij moest opeens een grote concurrent naast zich dulden. En dat kost moeite. Over en weer.
Thai hebben niet geleerd om het oneens te zijn en toch samen te werken’, zeggen bekende psychologen. Dat blijkt uit onderstaande tijdlijn.
2001 – JANUARI: VERKIEZINGEN. Partij Thaksin Shinawatra doet voor het eerst mee en wint met grote overmacht. Thaksin premier.
2005 – JANUARI: VERKIEZINGEN. Thaksin wint weer en begin aan tweede ambtstermijn. Krijgt veel kritiek op bevoordelen eigen bedrijven.
2006 – SEPTEMBER: COUP. Militairen zetten premier Thaksin af tijdens diens verblijf in het buitenland. De huidige couppleger Prayuth heeft daarbij een ondersteunende rol.
2007 – DECEMBER: VERKIEZINGEN. Thaksins is nog steeds in het buitenland, maar zijn partij wint en zijn vertrouwensman Samak wordt nieuwe premier.
2008 – AUGUSTUS: DEMONSTRATIES. Anti-regeringsbetogers – ‘de geelhemden’ – blokkeren kantoor premier en later ook de twee internationale vliegvelden. Protesten houden aan tot december.
2008 – SEPTEMBER: JURIDISCHE ACTIE. Premier Samak na juridische actie gedwongen tot opstappen. Door Thaksins gedomineerde parlement kiest Thaksins zwager Somchai Wongsawat tot nieuwe premier.
2008 – OKTOBER: JURIDISCHE ACTIE. Gerechtshof veroordeeld Thaksin bij verstek tot 2 jaar gevangenisstraf vanwege machtsmisbruik.
2008 – DECEMBER: JURIDISCHE ACTIE. Gerechtshof verbiedt Thaksins partij wegens verkiezingsfraude en kabinet moet aftreden.
2008 – DECEMBER: VERVOLG COUP. Op aandringen van leger treedt niet-gekozen regering aan met premier Abhisit Wejjajiva, leider van de oppositionele Democratische Partij (gesteund door de geelhemden).
2010 – MAART: DEMONSTRATIES. Thaksin-aanhangers (de roodhemden) beginnen massademonstraties in Bangkok.
2010 – MEI: GEWELD. Niet-gekozen regering geeft leger opdracht de protesten van roodhemden neer te slaan: 90 doden, 1800 gewonden. Directe opdrachtgever: minister Binnenlandse Zaken Suthep, nu zelf leider van de huidige ‘gele’ anti-regeringsbetogers.
2011 – JULI: VERKIEZINGEN. Partij van Thaksin wint weer, zijn zuster Yingluck is nieuwe premier.
2013 – NOVEMBER: WETTELIJKE ACTIE. Premier Yingluck drukt amnestiewet door parlement ‘om alle veroorzakers en deelnemers aan eerder politiek geweld te vrijwaren van rechtsvervolging’, inclusief haar broer. Na algemene verontwaardiging trekt ze plan in. Motie van wantrouwen krijgt geen meerderheid.
2013 – NOVEMBER: JURIDISCHE ACTIE. Oppositie klaagt premier Yingluck aan wegens machtsmisbruik (amnestiewet), majesteitsschennis (plan tot inperking rol kroon bij benoemen senaat), corruptie (het mogelijk maken daarvan bij rijstsubsidiewet) en ongrondwettelijk gedrag (wegpromoveren 2 jaar eerder van veiligheidschef ten faveure van ex-zwager).
2013 – NOVEMBER: DEMONSTRATIES. Oud-minister Suthep start fluitconcerten, blokkades en demonstraties tegen Thaksin-clan. Hij eist een volksraad die politieke hervormingen doorvoert voorafgaande aan verkiezingen, ter voorkoming nieuwe winst Thaksins partij.
2013 – DECEMBER: VERKIEZINGEN. Premier Yingluck ontslaat parlement en kondigt vervroegde verkiezingen aan om nieuw mandaat kiezers te vragen. Ze wil praten over hervormingen. Suthep eist dat ze direct aftreedt, maar dat is volgens haar ondemocratisch en ongrondwettelijk.
2014 – FEBRUARI: GEWELD. Anti-regeringsbetogers blokkeren inschrijfkantoren kandidaten en later stembureaus, waardoor door Yingluck uitgeschreven verkiezingen ongeldig zijn. Doden en gewonden bij aanslagen op demonstranten, Suthep geeft Yingluck de schuld. Ministeries geblokkeerd.
2014 – MEI: JURIDISCHE ACTIE. Hoge Raad eens met aanklacht dat wegpromoveren veiligheidschef 2 jaar eerder in strijd is met grondwet. Premier Yingluck en 9 andere ministers moeten aftreden, overige bewindslieden blijven in afwachting uitgeschreven verkiezingen in juli. Suthep eist aftreden alle ministers en kondigt ‘finale slag’ aan. Roodhemden reageren met waarschuwing voor burgeroorlog.
2014 – MEI: COUP. Militairen nemen eerst ordehandhaving over en plegen dan coup. Ex-premier Yingluck, overgebleven ministers en activisten vast gezet. Generaal Prayut benoemt zich zelf tot tijdelijk premier.
