Een erectiestoornis, oftewel erectiele disfunctie, is volgens de definitie van de Wereld Gezondheidsorganisatie: het herhaald niet (voldoende) kunnen krijgen of behouden van een erectie voldoende voor een bevredigende seksuele activiteit. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland maar liefst 800.000 mannen te maken hebben met een erectieprobleem. Deze erectieproblemen kunnen leiden tot aanzienlijke vermindering van kwaliteit van leven. Toch krijgen maar weinig mannen daadwerkelijk hulp. Een belangrijke reden hiervoor is dat mannen zich ervoor schamen. Bespreekbaar maken van erectieproblemen is dus een eerste stap.
De erectie
Om te beginnen een lesje anatomie. Wat is een erectie en hoe komt hij tot stand? In de penis zitten twee grote zwellichamen die van de top naar de basis lopen. Aan de onderkant zit één klein zwellichaam, waar de urinebuis doorheen loopt. Bij seksuele prikkeling, zoals aanraking of gedachten aan seks, geven zenuwbanen die vanuit het ruggenmerg naar de genitaliën lopen, signalen af. De gladde spiercellen in de wand van de bloedvaten van de zwellichamen worden slapper waardoor deze zich verwijden. Meer bloed stroomt de penis in. Het sponsachtig materiaal in de zwellichamen zuigt het bloed als het ware op. Als de penis stijf is, worden de afvoerende bloedvaten dicht gedrukt, waardoor het bloed niet meer weg kan stromen. Om te voorkomen dat de zwellichamen leeglopen, en de erectie inzakt, moeten de zenuwprikkels blijven bestaan. Het mannelijk geslachtshormoon testosteron is van invloed op dit proces.
Hoe ouder, hoe meer last van erectieproblemen. 30% van de 45-jarigen heeft er last van; 40% van 60-jarigen. Toch is ouderdom an sich niet de oorzaak. Erectieproblemen zijn eerder een bijkomend gevolg van ouderdomskwaaltjes zoals aderverkalking of ouderdomssuikerziekte. Bij aderverkalking (atherosclerose) kunnen de bloedvaten in en naar de zwellichamen van de penis verstopt raken. Het duurt dan langer voor de erectie tot stand komt, de penis wordt minder stijf en de erectie duurt korter. (Ouderdoms)suikerziekte (diabetes mellitus) heeft invloed op de werking van zenuwbanen en bloedvaten, en daarom indirect ook op de erectiele functie. Hoe langer de diabetes bestaat, hoe groter de kans op erectieproblemen.
Fysieke oorzaken
Bij jonge mannen kunnen verschillende fysieke oorzaken een rol spelen bij erectieproblemen. Het probleem kan liggen in de hersenfunctie, in de verbinding tussen de hersenen en de penis en/of in het gebied rondom de penis. Bepaalde hersen- of zenuwziekten kunnen ertoe leiden dat de juiste prikkels niet meer worden doorgegeven. Een voorbeeld is multiple sclerose. Ook ongevallen waarbij de zenuwbanen beschadigd zijn, zoals een bekkenbreuk, leiden vaak tot erectieproblemen. Hetzelfde geldt voor een beroerte, waarbij hersencellen uitgeschakeld kunnen worden die zorgen voor het opvangen en doorgeven van seksuele prikkels. Een dwarslaesie of beschadiging aan zenuwbanen kunnen ook leiden tot erectieproblemen. Net als hormonale afwijkingen. Tekort aan testosteron leidt tot verminderde zin (libidostoornis), wat vervolgens kan leiden tot erectieproblemen. Ook bepaalde stofwisselingsziekten, zoals een verhoogd cholesterolgehalte en schildklierafwijkingen, hebben een negatieve invloed op de erectiele functie. Hetzelfde geldt voor bestraling van het bekkengebied bij behandeling van prostaat- en/of darmkanker.
Psychologische oorzaken
Naast fysieke, kunnen ook psychologische factoren een rol spelen. Om er een paar te noemen: faalangst, onzekerheid, nare seksuele ervaringen, angst voor intimiteit, relatieproblemen, oververmoeidheid, depressie, stress en spanning. Psychologische en fysieke factoren kunnen ook naast elkaar bestaan, elkaar beïnvloeden en/of elkaar in stand houden. Oorzaak en gevolg is dan niet meer duidelijk te onderscheiden. Als een man vaker problemen heeft met het krijgen van een erectie, kunnen angst en onzekerheid de erectie nog verder ondermijnen. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan van faalangst en prestatiedrang, die het erectieprobleem alleen maar groter maakt. Het hebben van nachtelijke of ochtenderecties, wijst meestal op een psychologische oorzaak.
Alcohol en Drugs
Een paar glazen alcohol kan stimulerend werken, omdat seksuele remmingen wegvallen. Maar grotere hoeveelheden alcohol leiden tot een verlaagde testosteronspiegel, een minder goede erectie en moeilijker klaarkomen. Langdurig en veelvuldig alcoholgebruik kan leiden tot een erectiestoornis en soms tot vrouwelijke borstvorming en verkleining van de zaadballen. De meeste drugs leiden in eerste instantie ook tot drempelverlaging, maar uiteindelijk tot verlaging van de testosteronspiegel en op de lange duur tot vermindering van de seksdrive.
Medicijngebruik
Medicijnen die van invloed zijn op de bloeddruk, kunnen een negatieve invloed hebben op de erectie. Net als medicijnen die inwerken op het centrale zenuwstelsel. Ook antidepressiva kunnen een negatief effect hebben op de erectiele functie. Deze medicijnen kunnen ook de seksdrive verminderen en het orgasme vertragen of verhinderen.
Afwijkende Penis
In een minderheid van de gevallen is een afwijking aan de penis de oorzaak van erectieproblemen. Bijvoorbeeld omdat vrijen pijn doet door een te nauwe voorhuid of door kromstand van de penis. In zeldzame gevallen is er sprake van de ziekte van Peyronie, extreme kromstand. Een ziekte waar helaas (nog) geen goede behandeling voor is.
Impotent: wat nu?
Erectieproblemen gaan zelden vanzelf over. Ondertussen kunnen ze de relatie en het zelfvertrouwen ernstig ondermijnen. Blijf er dus niet mee lopen, maar ga naar de huisarts. In de meeste gevallen is een kort gesprek en een lichamelijk- en/of bloedonderzoek al voldoende om de juiste oorzaak en behandeling te vinden. Een gezonde levensstijl is altijd de beste basis. Zorg dus voor voldoende lichaamsbeweging, een gezond gewicht, rook en drink niet te veel.
Orale Medicatie
De meest voorgeschreven behandeling bij erectiestoornissen zijn erectiepillen. Er zijn verschillende mogelijkheden. Cialis zorgt voor vaatverwijding waardoor de bloedtoevoer naar de zwellichamen in de penis verbetert, zodat bij seksuele prikkeling makkelijker een erectie optreedt. Levitra vermindert de werking van een chemische stof in het lichaam dat de erectie laat verdwijnen. Viagra zorgt ervoor dat de bloedvaten in de penis ontspannen wat de bloedtoevoer naar de zwellichamen bevordert bij seksuele opwinding. De werking van deze medicijnen kan tot 36 uur aanhouden en zijn niet voor iedereen geschikt. Ze kunnen bijwerkingen veroorzaken zoals hoofdpijn, blozen, hartkloppingen en verandering van het gezichtsvermogen. In combinatie met bepaalde medicijnen, vooral nitraten, kunnen ze zelfs gevaarlijk zijn. Raadpleeg daarom altijd de huisarts en de bijsluiter.
Penisinjecties en applicatoren
Bij een aantal mannen werken erectiepillen niet. Injecties of applicatoren kunnen dan uitkomst bieden. De medicijnen worden via een injectie of met een speciaal inbrengbuisje ingebracht in de penis, meestal vlak voor de geslachtsgemeenschap. Muse (medicinaal urethraal systeem voor de erectie) wordt toegediend met een inbrengbuisje in de plasbuis. Het medicijn komt rechtstreeks in de penis terecht en werkt binnen vijf tot tien minuten. Nadeel van dit medicijn is dat het niet vergoed wordt door de zorgverzekeraar, en vervelende bijwerkingen kan geven zoals pijn in penis en ballen en een branderig gevoel in de urinebuis.
Een andere mogelijkheid zijn penisinjecties. Er zijn twee soorten. Caverject, dat de bloedvaten verwijdt zodat er makkelijker bloed in de penis kan stromen. En Androskat, dat niet alleen de bloedvaten verwijdt, maar ook de spieren in de wand van de bloedvaten en in de zwellichamen in de penis verslapt. Beide soorten penisinjecties zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar. Penisinjectie werken bij de meeste mannen, worden vergoed en zijn vrijwel pijnloos is in gebruik. Nadeel is het injecteren, dat voor veel mannen een barrière vormt. Ook kunnen bijwerkingen optreden zoals pijn en zwelling van de bloedvaten in de benen, bloeddrukdaling en een branderig gevoel op de plaats van injectie tijdens de erectie. Ook bij deze medicijnen geldt: raadpleeg de huisarts!
Andere hulpmiddelen
Naast medicatie zijn er ook andere hulpmiddelen voor het krijgen van een betere erectie. Ze worden niet vergoed door de zorgverzekeraar en zijn te koop bij de meeste (online) seksshops, apotheek en drogisterij. Zo is er het verlengcondoom: een condoom met een verlenging aan de voorkant, meestal van siliconen. Als je het verlengcondoom over een halfslappe penis doet, is gemeenschap mogelijk. Een andere optie is de vacuümpomp, een kunststof cilinder die je om de penis schuift en vervolgens met een pompje vacuüm trekt. Op deze manier wordt er bloed in de zwellichamen van de penis ‘getrokken’. Als de penis stijf is, wordt de cilinder eraf geschoven, en zorgt een ring aan de basis van de penis dat het bloed niet terug stroomt. Als je wel een erectie kunt krijgen maar deze niet goed kunt vasthouden, kan een elastische penisring uitkomst bieden. Je zet deze ring aan de basis van de stijve penis, zodat de afvoer van bloed geremd wordt en de erectie langer aanhoudt. Laat de ring niet langer dan een half uur zitten, omdat anders het bloed in de zwellichamen stolt.
Penisprothese
Als medicijnen niet helpen, is een prothese een blijvende oplossing met veel controle over moment en duur van de erectie. Het heeft geen invloed op het orgasme of de zaadlozing. Nadeel is dat er na het plaatsen van een implantaat geen natuurlijke erectie meer kan optreden. De penis kan ook korter of krom worden en littekens vertonen, en de ingreep kan pijnlijk zijn. Er zijn verschillende soorten protheses. De eenvoudigste en goedkoopste bestaat uit één, buigzaam stuk dat via een operatie in de penis wordt ingebracht. Om geslachtsgemeenschap te hebben, hoeft de penis alleen maar omhoog gezet te worden.
Dan is er de prothese, bestaande uit twee oppompbare cilinders die in de penis worden geïmplanteerd. In de balzak wordt een klein bolvormig pompje geplaatst, waarmee de erectie ‘opgepompt’ kan worden. Tot slot is er de penisprothese uit drie delen, die een extra reservoir heeft dat onder de buikspieren wordt ingebracht. Hierdoor kan er meer vloeistof naar de penis stromen, waardoor een grotere, stevigere erectie ontstaat.
Sekstherapie
Als het erectieprobleem een psychologische basis heeft, kan seksuologische therapie helpen. Vooral als het probleem voortkomt uit werkstress, zorgen, ruzie en slechte seksuele communicatie, geeft sekstherapie goede resultaten. De beste resultaten worden geboekt als partners zich samen inzetten voor een oplossing. Bij verwijzing door de huisarts wordt therapie in veel gevallen vergoed. De therapie bestaat uit wekelijkse gesprekken van ongeveer een uur, waarin naar een persoonlijk doel toegewerkt wordt. Vaak krijg je ook opdrachten mee naar huis zoals lezen over seksualiteit, aanraakoefeningen om de prestatiedrang te verminderen en communicatieoefeningen. Therapie kan ook helpen bij het nemen van een beslissing over een bepaalde ingreep, of bij het leren omgaan en praten over het gebruik van bijvoorbeeld penisinjecties of een vacuümpomp.
Facts&Figures
17% van de mannen van 18 en jaar ouder heeft een erectieprobleem
5% van de mannen met erectieproblemen zoekt medische hulp
Hoe hoger de leeftijd, hoe groter de kans op een erectieprobleem
39% van de mannen met diabetes heeft een erectieprobleem
34% van de mannen met hoge bloeddruk heeft een erectieprobleem
54% van de mannen met diabetes én hoge bloeddruk heeft een erectieprobleem
67% van de mannen met erectieproblemen ervaart dit als een lastig probleem
85% van de mannen met een erectieprobleem heeft behoefte aan hulp
In 48% van de gevallen is er sprake van een psychologische oorzaak
(bronnen: erectiestoornis.nl, erectieproblemen.net)
Last van een erectie stoornis?
Doe de test op www.erectiestoornis.nl
Lezen:
Geen Prikkels, Geen sex
Auteur dr. B. de Boer doet onderzoek naar erectiestoornissen. In zijn boek geeft hij op een begrijpelijke manier uitleg over erectieproblemen en hoe je ermee om kunt gaan, aan de hand van acht uitgebreide levensverhalen.
