Fleur: ‘Als klein kind had ik het niet zo in de gaten, maar ik wist wel dat mijn moeder zichzelf altijd te dik vond en dat ze regelmatig allerlei diëten uitprobeerde, maaltijdvervangers, speciale dieetpillen… Rond mijn vijfde kreeg ik door dat ze wel erg vaak moest spugen. Bijna dagelijks hoorde ik haar op het toilet op de bovenverdieping. Ze rook ook vaak een beetje uit haar mond naar ammoniak. Als kind geloofde ik wat ze zei: dat ze zich gewoon niet zo lekker voelde. Ik heb heel lang gedacht dat het normaal was dat grote mensen zo vaak moeten overgeven. Het onderwerp is thuis nog steeds onbespreekbaar, maar ik begrijp ondertussen dat mijn moeder Boulimia Nervosa had. Of heeft, dat weet ik niet precies.
Het ‘rare’ was ook dat de boodschap tweeledig was. Mijn moeder wilde altijd afvallen, maar tegelijkertijd hield ze er een Bourgondische levensstijl op na. We aten elke avond drie gangen, ’s middags smeerde ze toastjes en werd de wijn open getrokken, ook als ze zelf aan de lijn deed. Wij moesten maat houden, kregen normale porties en mochten af en toe snoep en chips in het weekend. Maar ondertussen aten en dronken mijn ouders in overvloed. Blijkbaar was het alleen okay om heel veel te snoepen, eten en drinken als je groot was…
Mijn zussen en ik hebben allemaal op een andere manier gereageerd op deze dubbele boodschap. Mijn jongste zusje kreeg boulimia, maar ging in behandeling en kwam er vanaf. Mijn oudste zus heeft het eetgedrag van mijn moeder overgenomen, zonder het overgeven en diëten. Ze heeft behoorlijk wat overgewicht. Bij mij was de invloed in eerste instantie praktisch. Toen ik uit huis ging, kon ik helemaal niet koken. Mijn moeder had ons amper in de keuken gelaten. Ik at elke avond bij de snackbar, kon totaal geen maat houden en kwam kilo’s aan. Na een jaar was ik het zat. Ik ging lijnen en sindsdien heb ik een redelijk stabiel en gezond gewicht. Ik merk wel een kilo erbij, meteen onzekerheid en minderwaardigheidsgevoelens met zich meebrengt. Die extreme reactie, herken ik van mijn moeder. Gelukkig kan ik nu met eten aardig maat houden. Met drinken heb ik soms wel een probleem…
Als ik terugdenk aan vroeger en hoe dat was voor mij, herinner ik me vooral verwarring. Ik vond mijn moeder prachtig. Ik begreep niet waarom ze zichzelf altijd zo afkraakte voor de spiegel. Ik vond dat heel naar. Nu ik zelf moeder ben, let ik erop dat ik de geschiedenis niet herhaal. Ik ben me heel bewust van hoe ik me gedraag ten opzichte van kinderen wat betreft uiterlijk en eten. Ik probeer nooit te zuchten voor de spiegel of te zeggen dat ik te dik ben waar de kinderen bij zijn. Helaas lukt het niet altijd. Kijken naar mezelf met een oordelende blik, lijkt mijn tweede natuur. Of dat komt door mijn moeder? Misschien. Hoe het ook zij: ik baal van dat oordelende stemmetje in mijn hoofd en probeer er zo min mogelijk naar te luisteren.
Ik ben ook voorzichtig geworden met vrouwenbladen. Ik merkte een paar jaar geleden dat ik vaak een beetje treurig word van al die perfecte vrouwbeelden. Naar mijn dochters toe probeer ik nu vooral de aandacht te vestigen op vrouwen die bekend zijn omdat ze talent hebben, en niet alleen omdat ze mooi zijn. Als ik mijn dochters tijdens hun spel tegen een pop hoor zeggen: ‘Jij mag geen snoepjes meer want dan word je dik!’, dan corrigeer ik dat door te zeggen: ‘Het geeft niet als ze wat dikker wordt, maar het is niet goed voor haar tandjes!’ Ik wil mijn kinderen meegeven dat het belangrijker is om je fit en gezond te voelen, dan dun en mooi. Heel cliché misschien, maar ik wil ze leren dat ware schoonheid van binnen zit. En ook al voel ik het niet altijd zo, ik geloof wel echt dat het zo is!’
Eric van Furth is directeur van Centrum Eetstoornissen Ursula, een van de grootste en meest gespecialiseerde centra voor de behandeling van eetstoornissen in Nederland. Eric weet uit ervaring hoe groot de invloed kan zijn van een moeder met raar eetgedrag.
Furth: ‘Als het voorbeeldgedrag van ouders niet gelijk is aan het wenselijke gedrag, dus als moeder nooit mee eet, of altijd heel weinig eet, is er een kans dat kinderen dit oppikken en overnemen. Daarnaast speelt ook erfelijkheid een rol bij eetproblemen. In een gezin waar een eetstoornis voorkomt, hebben de kinderen een verhoogde kans.
Anorexia, niet kunnen eten, is een stuk zichtbaarder dan Boulimia Nervosa en binge eating disorder. Een eetbui kun je ‘s avonds hebben buiten het zicht van de kinderen. Maar vroeg of laat krijgen kinderen toch vaak door wat er aan de hand is.
Een groot probleem is dat kinderen zich zorgen gaan maken om hun moeder. Een kind hoort zich bezig te houden met zijn of haar eigen leven, en zich geen zorgen te maken om moeder. Als het toch zover komt, is het extra belangrijk dat moeder hulp zoekt. Zo laat ze namelijk zien dat ze haar probleem serieus neemt en er iets aan wil doen. Het is de enige manier om de zorgen bij kinderen weg te nemen.
Een ander probleem dat speelt bij moeders met een eetprobleem, is de enorme focus op uiterlijk die er vaak bij komt kijken. Veel vrouwen met een verstoord eetgedrag zijn extreem bezig met hun lichaam, en wat er niet goed aan is. Het feit dat moeder steeds aan de lijn doet, is al een duidelijke boodschap op zich. Opgroeiende meisjes die zien dat hun moeder niet blij is met haar lichaam, zullen zichzelf ook eerder kritisch bekijken.
Het fijnst voor kinderen is natuurlijk een moeder die goed in haar vel zit. Maar minstens zo belangrijk is dat ouders laten merken en zeggen dat ze hun dochters waarderen om wie ze zijn en niet om hoe ze eruit zien. Zo ontwikkelen meisjes zelfvertrouwen en een gezonde houding ten opzichte van hun lichaam. Het is daarbij het best om de focus te leggen op wie je bent en je gezondheid, in plaats van op uiterlijk en gewicht.’
Foto van Jon Flobrant via Unsplash
