Gaat het genderneutrale toilet de aparte dames- en herentoiletten vervangen, of wordt het een derde, aparte categorie? Gezien vanuit een land waar de geslachten nog heel duidelijk vastliggen, is dat eerste een zeer ongewenste ontwikkeling. In Irak moet je als vrouw nog dikwijls om de sleutel van het damestoilet vragen, dat afgesloten is om te zorgen dat het alleen door vrouwen wordt gebruikt.
En daar ben ik dankbaar voor, want mannentoiletten zijn hier bijna zonder uitzondering vreselijk vies. Zoals dat op een legerbasis waar ik onlangs was. Van de voetstappen aan weerszijden van het hurktoilet was niet vast te stellen of ze met modder of besmeurd waren; de stank gaf me aanleiding het laatste te vermoeden.
Waterballet
Toiletten vormen in het Midden-Oosten sowieso een probleem, omdat het schoonmaken ervan als zeer minderwaardig werk wordt gezien. Maar dat niet alleen. De wassing voor het gebed die bij gebrek aan een wasruimte ook in openbare toiletten wordt uitgevoerd, leidt vaak tot een waterballet, net als de (goede) gewoonte om na de boodschap met water te wassen.
Behalve die smerigheid speelt ook privacy een belangrijke rol. Dat een man zomaar zou binnenlopen in een vrouwentoilet is hier onbestaanbaar. De genders worden hier toch al gescheiden in het openbare leven – bijvoorbeeld op de aparte scholen voor jongens en meisjes, de fouilleerhokjes voor vrouwen en de gezinsafdelingen in restaurants (waar alleen mannen met een vrouw mogen komen). Dus is een man zeker niet welkom waar vrouwen hun toilet maken.
Gelukkig maar, want een van de vervelende gevolgen van die genderscheiding is, dat sommige mannen erg opdringerig zijn als ze in het openbaar een vrouw tegenkomen. Wandel ik tien minuten naar mijn favoriete café, dan loop ik de kans dat er auto’s stoppen en de bestuurders me aanspreken – zelfs al ben ik vaak toch zeker dertig jaar ouder dan zij. Veel vrouwen die alleen op straat waren melden zelfs te zijn aangevallen.
Stel je voor dat je naast zo’n man voor de spiegel staat in het toilet… ai!
Vaste rollen
Genderneutraal – dat kan ook helemaal niet in deze maatschappij waar de rollen zo vastliggen. Nog een derde variant erbij, wie accepteert dat? Ik ken het geval van een hermafrodiet die was opgevoed als een jongen en waarmee het gezin maar ook de samenleving zich geen raad wist. Hij/zij was dusdanig mishandeld door zijn/haar broers, die probeerden zijn/haar borsten af te snijden en hem/haar zelfs levend begroeven, dat hij/zij het er alleen dankzij zijn/haar moeders ingrijpen levend vanaf bracht.
Die genderneutrale toiletten zullen er wel nooit komen hier in Irak, en zeker niet in plaats van die voor vrouwen. Want het gaat om privacy, maar vooral ook om veiligheid.
En wat dat betreft: wat geven we in het Westen op voor de notie van genderneutraliteit? Is de situatie van Irak echt zo ver van ons bed? Waar geen ruimte is voor een extra toilet, zal het genderneutrale in plaats komen van aparte mannen- en vrouwentoiletten; hier en daar zie je dat in Nederlandse cafés al gebeuren. Hoe kan je ongestoord een bh-bandje repareren met de hulp van een vriendin, als je weet dat een man de toiletruimte kan binnenlopen?
Achterstand
In het Westen gaan we ervan uit dat vrouwen niet onderdoen voor mannen, en omgekeerd. In mijn regio staan vrouwen bijna overal op achterstand, en behoort de openbare ruimte mannen toe. Juist ook daarom hebben vrouwen behoefte aan veilige ruimtes, zoals openbare toiletten waar mannen niet horen te komen.
Nederland is dan wel anders, maar willen vrouwen een van de laatste openbare plekken kwijtraken waar ze zich ongezien kunnen wanen, waar ze zich kunnen herstellen voor ze zich weer onder de mensen wagen?
Ik begrijp heel goed waar de behoefte aan genderneutrale toiletten vandaan komt, maar het is niet hetzelfde als alles maar op een hoop gooien. Het gaat me er niet alleen om dat ik niet op een toilet wil waar een man de bril niet omhoog heeft gedaan. Ik wil vooral de privacy en veiligheid van het damestoilet behouden. Laten we de problemen van een kleine minderheid in onze samenleving niet oplossen ten koste van vrouwenrechten. Vrouwen hebben recht op eigen openbare toiletten. Je hoeft toch niet in Irak te wonen om te begrijpen hoe belangrijk dat is?
