Mede dankzij jou is er bewustzijn gekomen over de jaarlijks meer dan 40 miljard euro aan fossiele overheidssteun in Nederland. Je hebt het gesprek aangezwengeld en er politieke aandacht door weten te krijgen. Wat begon als een kleine beweging, onder meer Extinction Rebellion, is inmiddels uitgegroeid tot iets groters dat vooralsnog niet meer uit de samenleving weg te denken valt.
Je laat banken als ING en Rabobank weten tijdens aandeelhoudersvergaderingen dat ze niet eeuwig zo door kunnen gaan met het investeren in vervuilende industrieën, omdat dat onze wereld naar de knoppen helpt. Van mij krijg je alleen maar hartjes voor je optreden. CEO’s zijn van jouw speeches waarschijnlijk niet erg onder de indruk, maar ze kunnen nu geen mooi weer meer blijven spelen, want ook dankzij jouw actie weet het publiek dat grote banken lak hebben aan onze leefomgeving en duurzaamheidsplannen vooralsnog geen prioriteit hebben. Tot zover, kan ik meegaan in jouw ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’.
Daarna ben je het spoor totaal bijster geraakt. Je spoot afgelopen december in Duitsland metershoge kerstbomen onder de oranje verf, want “naastenliefde is klimaatbescherming”. Je plakte jezelf, een Just Stop Oil-t-shirt dragend, aan het beglaasde Meisje met de parel vast; je gooide soep naar oude meesters, klassieke schilderijen die onderdeel uitmaken van onze geschiedenis, want “wat is belangrijker: kunst of klimaat?” Weliswaar raakte het doek daarbij niet beschadigd, maar je vastplakken aan het Meisje met de parel en daarna overgoten worden door soep, is een actie waaruit minachting spreekt, een dikke middelvinger naar in de eerste plaats de maker van het doek, die natuurlijk al lang dood is, maar ook naar zijn erfenis, zijn nagelaten kunst. Doelbewust. Ook De Zonnebloemen van Van Gogh werden door jou toegetakeld. Henry David Thoreau zou zich omdraaien in zijn graf als hij ziet hoe je dat doet onder het mom van ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’.
Je laat zien dat er in jou een ongevoelig wezen schuilt, dat je bereid bent iets van culturele waarde, van schoonheid, te onteren om je boodschap over te kunnen brengen. Een boodschap waar, wat jou betreft, alles voor moet wijken. Als een kleine dictator probeer je je zin door te drukken. Een paar dagen geleden nog in Parijs in het Louvre schreeuwde je om een transitie naar een duurzaam voedselsysteem, terwijl de Mona Lisa door jou met soep werd bekogeld . Haar serene glimlach rond haar lippen moest verdwijnen onder bruine klodders. Deze laffe aanval op schoonheid steekt me, want hier is een grens gepasseerd. Het stadium dat het mag schuren voorbij. Je bent een extremist in the making en dat moet je onder ogen durven komen. Een gemiste kans bovendien, want de urgente boodschap, een duurzaam voedselsysteem waar iedere boer, iedere burger beter van zou moeten worden, gaat hierdoor verloren. Vanzelfsprekend sta ik pal achter deze boodschap, maar je kunt onmogelijk vinden dat met de Mona Lisa besmeuren je dichter bij dit doel komt. Los van het beschamende van de actie werkt het gewoon ook niet.
Ik heb wel eens een Spaanse bioloog, Enric Ballesteros, horen zeggen dat je de zee niet beschermt door wetenschappelijke criteria, maar door emotie. Nee, niet de emotie die jij met je daad oproept. Ballesteros noemde de Balearische Zee waarin het leven door klimaatverandering bedreigd wordt: koraal, vissen en posedonia; een voor de Middellandse Zee kenmerkend plantje dat zorgt voor de purificatie en helderheid van het zeewater.
Volgens de bioloog zouden beelden van de schoonheid van de zee en het zeeleven veel meer effect hebben dan bijvoorbeeld een grafiek met cijfers van een stijgende temperatuur van het zeewater en de gevolgen daarvan. We moeten eerst geraakt worden, willen we ons bewust worden dat zo’n belangrijk eco-systeem onze bescherming verdient. Tabellen met allerlei worstcase scenario’s en hoeveelheden CO2 die we uitstoten, ze werken gewoon niet om massaal in actie te komen. Als je ergens om geeft, wil je het beschermen en het niet verder beschadigen. Oude meesters besmeuren is dus een foute strategie.
Je raakt verder de weg kwijt als je bij een gemeenteraadsvergadering ergens in Nederland op de grond gaat zitten om je tegen Zwarte Piet uit te spreken. Want ook dat is volgens jou ‘sociale onrechtvaardigheid’. Klimaatvervuilers, Zwarte Piet, het is allemaal onder die noemer te brengen. Zonde, je bent je focus aan het verliezen. Klimaat koppel je nu aan andere, meestal politieke, thema’s. Zo leg je nu op al je social media kanalen een geforceerd verband tussen ‘kolonialisme en fossiele subsidies’. Je beweert samen met Extinction Rebellion dat een oliebedrijf als BP door fossiele subsidies profijt heeft van de bezetting van Palestijnse gebieden door Israël en de door dit land gepleegde mensenrechtenschendingen. Daarmee zou het bedrijf ‘winst maken door de genocide’ op de Palestijnen in Gaza. Allemaal omdat BP een licentie van Israël zou hebben gekregen om naar gas te boren. ‘Stop fuelling genocide.’ Ik kan je vertellen dat ik inmiddels totaal geen zin meer heb om dergelijke opportunistische, gekunstelde berichten te lezen.
Een prominente mede-activist van je, strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq, heeft na de klimaatmars in november 2023 Extinction Rebellion verlaten doordat dat event vol werd aangegrepen om politieke standpunten te verkondigen over de oorlog in Israël en Gaza. De koppeling van klimaat aan een verscheurende oorlog en een politiek complex thema als Israël en Gaza tast je geloofwaardigheid aan. Over andere onderdrukkers heb ik je immers nog nooit zo expliciet gehoord.
Van ‘klimaatwaanzin’ zou ik je eerder niet snel beschuldigd hebben, maar je lijkt zo langzamerhand de realiteit uit het oog te verliezen samen met je onderscheidingsvermogen. Dus ja, je bent misschien toch een klimaatwaanzinnige geworden. Dat vind ik pijnlijk te zeggen, omdat de huidige populisten en aanhangers daarvan dat maar al te graag naar je roepen zonder ooit maar met een enkele oplossing voor de verbetering van milieu, natuur en klimaat te komen. De klimaatrechtvaardigheid en de betere wereld waarnaar je zegt te willen streven, zou wel eens kunnen eindigen in een dystopie waarin schoonheid is weggevaagd en waarheden verbogen worden. Beste klimaatactivist, pas nu nog je koers aan om geloofwaardig de klimaatstrijd voort te kunnen zetten.
Beeld: Morgan-le-Fay, 1864. Schilderij van Frederick Sandys; Birmingham Museums Trust via Unsplash
