Martin Lichtfuss beschrijft het nieuwe als een zoektocht naar onontdekte ruimtes in de eigen gedachtenwereld. In de inleiding bij zijn album ‘Re-Cycling’ benadrukt hij dat hij zich daarbij niet gebonden voelt aan specifieke muzikale stromingen, maar put uit een rijkdom aan muzikale talen en technieken.
Martin Lichtfuss: “Als je probeert het onuitputtelijke spectrum van muzikale mogelijkheden in al zijn diversiteit te vangen, los van vastgeroeste ideologische posities, en als je probeert tegenstrijdige, elkaar uitsluitende muzikale standpunten met elkaar te verzoenen, loop je onvermijdelijk het risico om vaste doelgroepen mis te lopen en ‘tussen wal en schip’ te vallen. Precies die plek interesseert mij.”
Met ‘Re-Cycling’ presenteert Lichtfuss een rijke variëteit aan muzikale expressie. Zo verenigen zijn composities onder meer ritmische impulsen met atonale klanklandschappen. In plaats van enkel het onbekende te verkennen, onderzoekt Lichtfuss de samensmelting van verschillende klankmogelijkheden en integreert hij klassieke vormen met moderne innovaties.
‘Re-Cycling’ bevat tien composities die Lichtfuss’ bijzondere verstandhouding met hedendaagse klassieke muziek weerspiegelen, uitgevoerd door afwisselend het ORF Radio-Symphonieorchester Wien, het cedag quartett en het Ineo Quartet.
Er valt veel te ontdekken op ‘Re-Cycling’, dat voluit uit de startblokken gaat met het superkorte (1:15) ‘In Nuce’ voor orkest uit 2008. ‘In Nuce’ is als een big bang van voortstuwende ritmes die in een kleine ruimte botsen op wisselende maatsoorten. Na een explosie van energie eindigt het stuk in stilte, met een ping van een kleine klank als een waterdruppel. De geboorte van nieuw leven?
Het ‘Piano Trio’ uit 2018-2019, uitgevoerd door Clemens Zeilinger (piano), Raphael Kasprian (viool) en Martin Rummel (cello), streeft ernaar de kamermuziektraditie van Schubert, Dvořák en Brahms voort te zetten vanuit een eigentijdse invalshoek. Het stuk bestaat uit drie naadloos in elkaar overvloeiende delen: een neurotisch pulserend midden tussen twee langzame, lyrische episodes, onderbroken door dynamische uitbarstingen van wild om zich heen grijpende klanken.
‘Monumentum für H.’ uit 1998, gespeeld door het cedag quartett en Jan Aarsen op piano, is een eerbetoon aan Lichtfuss’ vriend en collega-componist Haimo Wisser, die in dat jaar plotseling overleed. Haimo Wisser (1952-1998) was een veelzijdige Oostenrijkse componist, auteur, muzikant en liedjesschrijver, bekend om zijn pionierswerk met synthesizers, samplers en muziekcomputers. Het stuk weerspiegelt de traagheid en desoriëntatie die ontstaat bij een plotseling verlies.
‘Re-Cycle’ (2011/2022) voor blaaskwintet pleit voor “duurzaam” componeren door alternatieve speeltechnieken te integreren in een traditiegebonden klankgebeuren. Lichtfuss verzet zich hiermee tegen de constante drang, beter gezegd dwang, naar vernieuwing. In dit kringspel horen we invloeden van begin twintigste-eeuwse neoklassieke muziek, maar ook latere jazz- en Broadway-achtige theatermuziek.
‘Straightforward’ (1994/2024) voor strijksextet is, zoals de titel suggereert, een no-nonsense stuk van ongeveer 16 minuten (16:23 om precies te zijn). Het is ritmisch ingewikkeld maar niet experimenteel, met een duidelijk thema, begin en einde. Het stuk straalt speelplezier uit en bestaat uit drie delen.
En net als je denkt: Wauw! Dit mag eeuwig doorgaan, breekt er een kerkorgel (Dom zu St. Pölten, St. Pölten/Oostenrijk) door met de bijna twintig minuten durende afsluiter ‘Rodin-Meditations’, daterend uit 1996 en geïnspireerd door drie handsculpturen van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin (1840-1917).
Deze sculpturen, studies over de liefde, belichten verschillende aspecten: De eerste sculptuur is ‘De hand van God’ (La Main de Dieu), een bronzen werk waarin Gods hand een rots vasthoudt waaruit mannelijke en vrouwelijke figuren tevoorschijn komen, symbolisch voor de schepping van de liefde. De tweede, ‘Het Geheim’ (Le Secret), toont twee handen die een ruimte omhullen en beschermen, wat het mysterieuze aspect van de liefde vertegenwoordigt. De derde, ‘De Kathedraal’ (La Cathédrale), bestaat uit twee rechterhanden die samen een gothische boog vormen, symbolisch voor Gods huis op aarde en de liefde als een kathedraal.
De ‘Rodin-Meditations’ vertalen drie muzikale expressiegebieden: Energieke dramatiek met abrupte stemmingswisselingen in ‘De hand van God’, lyrische, raadselachtig gebroken gevoelens in ‘Het Geheim’ en speelse motoriek in ‘De Kathedraal’.
Het orgel, bespeeld door Ludwig Lusser, bouwt van daaruit zijn eigen indrukwekkende klanksculpturen met expressieve en massieve vormen en verfijnde lijnen.
‘Re-Cycling’ heeft een tijdsduur van bijna vijf kwartier. Daarin presenteert Martin Lichtfuss, tussen wal en schip, een indrukwekkende tour de force. Een schitterende recycling.
Martin Lichtfuss – Re-Cycling
ORF Radio-Symphonieorchester Wien
Gottfried Rabl · cedag quartett
Ineo Quartet · Ludwig Lusser
