De liederen op het album Farewells van countertenor Jakub Józef Orliński, begeleid door pianist Michał Biel, zijn vaak nostalgisch van aard en vinden hun ontstaansgeschiedenis in honderdvijftig, historisch gezien, vaak turbulente jaren. “Michał en ik begonnen het Poolse kunstliedrepertoire te verkennen toen we aan de Juilliard School in New York studeerden”, legde Orliński bij de release van Farewells uit. Het is een bijzondere ontwikkeling in repertoirekeuze. In zijn eerdere opnames richtte de countertenor zich namelijk op het baroktijdperk. Echter, zo verklaarde de zanger de richting die hij en pianist Michał Biel nu op hun nieuwe album inslaan: “Als Pools duo willen we ons publiek graag Poolse muziek presenteren.” De taal vormt daarbij, zo is hun overtuiging, geen hinderpaal. Taal die op muziek is gezet, zal nooit als zodanig zelf een obstakel vormen, betogen zij. Het tweetal gelooft er heilig in dat muziek bruggen bouwt en ze zijn er zeker van dat de liederen op Farewells, ook al worden ze niet door iedereen verstaan, onder de huid van de luisteraar zullen kruipen.
Jakub Józef Orliński en Michał Biel hebben hierbij een punt, zo laten ze nu horen.
Het album Farewells, in het Pools Pożegnania, ontleent zijn naam aan een drieluik van liederen, geschreven in 1948 door Henryk Czyż (1923-2203). Het is de indringende, met stevige piano begeleide, opener van het programma, dat de luisteraar langs en door een veelkleurig en bekoorlijk palet van muzikale werelden voert. Pożegnania van Henryk Czyż wordt daarbij opgevolgd door werken van vijf andere componisten. Hun liederen zijn weliswaar afkomstig uit uiteenlopende muzikale perioden, maar ze hebben wel een algemene Poolse kwaliteit, laten we het spiritualiteit noemen, met elkaar gemeen. Ze ademen, zeker in de uitvoering van Jakub Józef Orliński en Michał Biel, iets ongrijpbaars, dat wat we wel echte schoonheid noemen.
Na de opener annex titeltrack van Henryk Czyż is het de beurt aan Tadeusz Baird (1928-1981). Hij geldt in Polen als “de romanticus” onder de modernen, een betiteling die niet zozeer slaat op zijn overdadige stijl, maar een referentie is aan de geestelijke affiniteit met de muziek uit de romantiek. Zijn Love Sonnets (Sonety milosne) zijn gezet op een tekst van William Shakespeare en vallen op door hun grote dramatische kracht. Karol Szymanowski (1882-1937) vervolgens wordt gezien als de grondlegger van de moderne Poolse muziek en componeerde zowel in neoromantische als impressionistische stijl. Hij is hier vertegenwoordigd met Songs From Kurpie, Volume 1, (Piesni kurpiowskie Op. 58); muziek die sterk is gekleurd door de volksmuziek uit het gebied van het Kurpiowska woud.
Paweł Łukaszewski (1968) is met zijn koormuziek een leidende figuur in de hedendaagse Poolse muziek. Hij is volgens velen “veruit” de bekendste Poolse componist van zijn generatie binnen en ver buiten Polen. Jakub Józef Orliński en Michał Biel vertolken van hem Autumn (3 Songs: No. 1, Jesień), een meditatie die als een wolk van zachte mijmeringen door de eindeloze ruimten van de eerder genoemde tussenwereld danst. De bij een ski-ongeluk op jonge leeftijd (hij was 32) omgekomen componist en dirigent Mieczysław Karłowicz (1876-1909) was een laat-romanticus en groot bewonderaar van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Farewells telt van hem maar liefst elf liederen, te weten 6 Pieśni Op. 1 Nos. 2 & 6 en Pieśni Op. 3 Nos. 1,2, 4-10. Samen vormen ze een prachtig fluïde droomsequentie voor countertenor en piano van ruim eenentwintig minuten: Sometimes, When I Spend A Long Time Dreaming. Het album wordt afgesloten met twee werken, The Tear (Łza) en The Spinner (Prząśniczka), van de in Ubiel bij Minsk geboren muziekpedagoog, dirigent en organist Stanisław Moniuszko (1819-1872), bekend als de negentiende-eeuwse vader van de Poolse opera.
Farewells is opgenomen door een zanger die beschikt over een heldere, soepele stem met zeggingskracht en een pianist wiens over de toetsen dansende vingers naadloos bij die expressie aansluiten en deze omhoog tillen, een betoverende tussenwereld in, waar muziek is als magie.
Jakub Józef ORLIŃSKI, countertenor
Michał BIEL, piano
FAREWELLS
Various composers
(Erato)
