Om de milieubelasting van een kerstboom goed in beeld te krijgen moet je kijken naar de hele levenscyclus van de verschillende soorten kerstboom: van de productie tot aan de verwerking van de afgedankte boom. Het is lastig om milieueffecten één op één met elkaar te vergelijken, maar we kunnen qua duurzaamheid toch wel wat conclusies trekken.
Boom zonder kluit
De meeste kerstbomen die in Nederland te koop zijn, worden gekweekt op een plantage in binnen- en buitenland. Het duurt ongeveer acht of negen jaar voor een boom groot genoeg is voor de verkoop. In die periode zet de boom CO2 uit de lucht om in hout. Goed voor het milieu, zou je denken. Maar er komt meer bij kijken.
Bij de productie van kerstbomen is namelijk ook sprake van bemesting (stikstof uitstoot), onkruidbestrijding (pesticiden), verpakking en transport. Allemaal zaken die het milieu vervuilen. Als de boom in Nederland wordt gekweekt is de milieubelasting wel kleiner dan als de boom wordt geïmporteerd uit Duitsland of Denemarken. En als je de boom om de hoek koopt en lopend mee naar huis neemt, is het milieuvriendelijker dan als je een half uur met de auto moet rijden…
Een belangrijke factor in de milieubelasting is ook de eindverwerking van de boom. Met andere woorden: wat doe je in januari met de boom? Er zijn drie opties. Je brengt of laat je boom ophalen voor afvalverwerking van de gemeente, je verbrandt je boom of je composteert hem. Als we kijken naar de uitstoot van CO2, dan is optie één verreweg het best. Bij afvalverwerking komt ongeveer een kwart van de opgeslagen CO2 vrij. Verbrand je de boom zelf of composteer je hem, dan komt ongeveer de helft van de opgeslagen CO2 vrij.
Dit artikel lees je gratis. Als het bevalt kun je onderaan een kleine bijdrage doen, zodat ik dit soort artikelen kan blijven schrijven
Boom met kluit
Kerstbomen met kluit worden doorgaans op dezelfde wijze geproduceerd als de afgehakte bomen. Er wordt bemest en aan onkruidbestrijding gedaan wat een negatief effect heeft op de bodem en het milieu. Ook de verpakking en het transport van de bomen zijn milieuvervuilend. Er zijn wel een aantal producenten van kerstbomen die werken met het keurmerk On the way to Planet Proof. De bomen met dit keurmerk worden duurzamer geproduceerd. Ze worden verbouwd zonder kunstmest en met zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen. Absoluut de betere optie.
Adoptieboom
Toch zit de échte milieuwinst bij kerstbomen met een kluit in de mogelijkheid van hergebruik. Dus: de boom na de kerstdagen buiten zetten of planten in de tuin en volgend jaar weer gebruiken als kerstboom. Nog milieuvriendelijker, en volgens Milieu Centraal zelfs de meest milieuvriendelijke manier om een levende kerstboom in huis te hebben, is een kerstboom adopteren. In dat geval huur je een boom – met kluit – die je na de kerstdagen weer terugbrengt. De boom wordt dan terug geplant en je hebt de mogelijkheid om volgend jaar dezelfde boom weer in huis te halen.
Kunstboom
Er wordt vaak gespeculeerd of de kunststofboom wellicht een duurzaam alternatief is ten opzichte van een echte boom. Hierop bestaat geen eenduidig antwoord. De milieubelasting van een kunstboom is moeilijk te vergelijken met die van een echte boom omdat de productie en verwerking zo anders is. Toch deed de Universiteit van Wageningen een poging. Ze onderzocht de duurzaamheidsaspecten van de echte kerstboom en vergeleek deze met die van een kunstboom. In het onderzoek is uitgegaan van een echt boom die één kerst gebruikt wordt.
Het onderzoek concludeert dat de klimaatbelasting van de productie en verwerking van een kunstkerstboom hoger is dan die van een echte boom. De boom wordt immers gemaakt met PVC dat gemaakt wordt van aardgas. Maar omdat de kunstboom vaak (veel) langer meegaat dan een echte kerstboom, wordt de milieubelasting in de loop der jaren gecompenseerd. In grote lijn kun je stellen: hoe langer je de kunstboom gebruikt, hoe gunstiger deze uitkomt qua duurzaamheid ten opzichte van de echte boom. na 15 jaar wordt de kunstboom een duurzaam alternatief.
Wat kies jij?
Al met al is elke kerstboom een belasting voor het milieu. Maar je kunt wel keuzes maken om die belasting zo klein mogelijk te houden. Voor alle bomen geldt: koop de boom in de buurt zodat je niet te ver hoeft te rijden. Als het kan, vervoer de boom dan lopend of met de fiets. Ga je voor een kunststofboom, kies er dan eentje die gemaakt is in Europa in plaats van China zodat hij minder ver getransporteerd hoeft te worden. Nóg beter is om de kunstboom tweedehands te kopen bij de kringloopwinkel. Hoe langer de kunstboom meegaat, hoe beter voor het milieu.
Adopteren is het duurzaamst
Kies je voor een boom zonder kluit, zorg dan dat hij na de kerst terecht komt bij de afvalverwerking van de gemeente. Dat is de helft minder vervuilend dan als je de boom zelf verbrandt of composteert. Kies je voor een boom met kluit, zet hem dan in de tuin en gebruik hem volgend jaar weer. De boom mooi houden, is alleen niet altijd makkelijk. De beste kans heeft hij als je hem binnen veel water geeft en laat acclimatiseren in de garage of schuur voor je hem in de kou zet. Wil jij gaan voor een duurzame kerst? Dan is er maar één echte optie: adopteer een boom!
Bekijk hier waar je bij jou in de buurt een boom kunt huren of adopteren.
Photo by Michel Stockman on Unsplash
