Een nieuwe vleescampagne in de maand waarin de Nederlandse stikstofcrisis nog altijd voortwoedt en een verkleining van het aantal landbouwdieren noodzakelijk is – overigens om meer redenen dan alleen de reductie van giftige ammoniakuitstoot. In dagen waarin pijnlijk duidelijk werd dat de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten, minder vlees eten als één van de maatregelen in het klimaatplan schrapte omdat het ‘te gevoelig en ‘te negatief’’ zou zijn. In de zomer dat grillige moessonregens Pakistan van noord tot zuid teisterde met meer dan 33 miljoen getroffen Pakistanen, duizend doden en mislukte oogsten en de link met klimaatverandering als oorzaak van deze ongekende ramp waarschijnlijk een terechte is.
Hét moment dus om de campagne Nederland Vleesland te lanceren, moet de vleesketen hebben gedacht. Het is nou niet bepaald dat de vleesconsumptie omlaag is gegaan. De kiloknallers vliegen je nog altijd om de oren. Op zwoele (na)zomerse dagen ideaal om het vuur weer eens flink op te stoken en uitgebuit vlees op de barbeque te grillen. Dus waarom dan toch deze campagne?
Eerlijk verhaal
De partijen achter Nederland Vleesland bestaan uit samenwerkende lobby-organisaties uit de vleesketen met onder meer: COV (Centrale organisatie voor de Vleessector), KNS (Koninklijke Nederlandse Slagers), Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) en Stichting Brancheorganisatie Kalversector (SBK).
“Nederland heeft recht op feiten en het eerlijke verhaal over vlees en de vleessector”, zegt VNV (Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie), mede-initiatiefnemer van de campagne. Met de campagne wil de vleessector een maatschappelijke dialoog aangaan. Er zou teveel misinformatie en polarisatie (goh, waar hebben we dat toch meer gehoord) rondom vlees zijn. Beeld en werkelijkheid zouden niet stroken. Om dat laatste in evenwicht te brengen, publiceerde POV, mede-initiatiefnemer van Nederland Vleesland, vorige maand een onderzoek naar de opinies en percepties van de Nederlandse bevolking: Beeld versus werkelijkheid.
In het hoofdstuk Wist u dat van de varkenssector wordt gesteld dat ‘de Nederlandse varkenssector veel heeft geïnvesteerd in milieu en dierenwelzijn. Nederland loopt hiermee, samen met Denemarken, voorop in de wereld. Het is echter lastig voor de Nederlandse varkenshouders om de extra kosten van deze investeringen terug te verdienen.’ Vijftig procent gaf aan daar wel eens iets over gehoord te hebben, 32 procent was hiermee onbekend.
Ik zou dan graag willen weten wat dat voor investeringen zijn en hoe de sector daarmee voorop zou lopen vergeleken met andere landen. Het onderzoek zwijgt hierover. Een andere opmerkelijke claim is dat ‘in de Nederlandse varkenssector de hoogste standaarden worden toegepast ten aanzien van het klimaat.’ 44 procent had hierover wel eens gehoord, 38 procent wist dat niet. Wat zijn die standaarden?
Vleesvervangers
Het onderdeel Wist u dit van vleesvervangers bevat beweringen als: ‘Om vlees echt te kunnen vervangen, moeten er voldoende ijzer, eiwitten, B12 en B1 in het product zitten. Dat zijn bouwstoffen die niet in plantaardige stoffen zitten, maar apart moeten worden toegevoegd. Wist u dit?’ Of deze: ‘Zink wordt net zoals ijzer, minder goed door het lichaam opgenomen via plantaardige voedingsmiddelen. Vooral bij jonge kinderen, jonge en zwangere vrouwen, vegetariërs en veganisten zijn er tekorten van ijzer en zink. Wist u dit?’
Over de Vegetarische Slager: de AH Varkensschnitzel valt in de Schijf van Vijf en draagt bij aan een gezonde dagelijkse voeding. De vegetarische variant van de Vegetarische Slager valt daarentegen buiten de Schijf van Vijf. Dus is minder gezond, stelt het onderzoek. ‘Bent u positief of negatief verrast dat een varkensschnitzel gezonder is dan een variant van de Vegetarische Slager?’
De vleesvervanger krijgt opvallend veel aandacht in dit onderzoek door met suggestieve vragen te sturen naar het beeld dat vlees een veel gezondere keuze zou zijn, en vleesvervangers ongezond, onder meer omdat allerlei tekorten van noodzakelijke voedingsstoffen zouden ontstaan. Maar wanneer plantaardig voedsel royaal en goed aangevuld wordt met peulvruchten, noten, zaden en fruit, krijgt een mens echt voldoende binnen.
Waar is de vleesketen bang voor? Voelt ze de hete adem van de dier- en milieuvriendelijke Beyond Meat Burgers en de Vegetarische Slagers, die tegenwoordig bij zo’n beetje alle supermarkten te koop zijn? Het zou de vleessector sieren als ze de opkomst van plantaardige alternatieven (die zich steeds verbeteren) omarmt, met als reden dat het best wat minder mag met de vleesconsumptie omwille van een beter leven en klimaat. De vleesconsumptie slinkt niet en is te veel dan goed voor ons is. Uit het onderzoek volgt dat een ruime meerderheid, 94 procent, van de Nederlanders vlees eet. Nederland Vleesland gebruikt dit cijfer om de campagne aan op te tuigen.
Vleesschaamte
Een uitgesproken 42 procent zegt ‘zeer zeker niet’ last te hebben van vleesschaamte. Wil de vleessector met dit onderzoek en met Nederland Vleesland wellicht tegen Nederlanders zeggen: dat wat die extremisten (lees: veganisten) je ook vertellen, voel vooral geen schaamte, blijf lekker doorgaan met vlees eten, voel je er goed bij, geniet, het is lekker en goed voor je – en ondertussen blijven wij lekker winst maken. Gewoon een ordinair marketing-verhaal dus. Sterker nog, de campagne bevat een filmpje waarin wordt gezegd ‘vlees is emotie’, een eeuwenoud trucje om met emotie aan de haal te gaan. Alsof het over een nieuwe parfum van Chanel gaat. Je zou bijna vergeten dat het levende, voelende wezens betreft, die na een miserabel leven op je bord liggen omdat jij daar zin in hebt.
Bij milieu en de varkenssector gaat het enkel over de huidige stikstofkwestie als enig probleem voor het milieu en er wordt beweerd dat de overheid stimuleert om minder vlees te eten. Ik dacht het niet.
Het enige wat de vleessector blijkbaar van belang vindt bij het onderdeel natuur-, milieu- en dierenbeschermingsorganisaties is of ‘dierenactivisten ongevraagd stallen van varkenshouders mogen ingaan of bezetten.’
Wat een zwakke poging om beeld en werkelijkheid nader tot elkaar te brengen. Als je als sector pretendeert dat dat nodig is, vertel dan het complete verhaal en laat de harde, ongemakkelijke feiten zien.
Wat is er in het POV-onderzoek hard gewerkt om het werkelijke beeld van de vleessector te tonen. Thema’s zoals dierenwelzijn, klimaat en natuur zijn niet eens opgenomen. Zijn die niet belangrijk voor de Nederlanders?
Dan doe ik wel een voorzetje:
Vastgezet in kraamkooien
In ons land worden moedervarkens gehouden in kraamkooien om te voorkomen dat ze op hun biggetjes gaan liggen. In een kraamkooi kan een moedervarken alleen staan of liggen en kan zich niet omkeren, niet voor haar biggen zorgen en geen nest maken. Zo brengt ze een kwart van haar leven door. Met veel stress, pijn van mogelijke doorligwonden en verveling tot gevolg. Uit onderzoek blijkt dat het dier hieronder psychisch én fysiek ernstig lijdt. Wist u dat?
Vee-transporten in strijd met regelgeving
Nederland laat een opmerkelijke warme zomer achter zich, ook voor de landbouwdieren. Meerdere keren liet onderzoeksjournalist Ton van der Ham in Zembla beelden zien van dierenbeschermingsorganisatie Eyes on Animals, waarin opeengepakte, schuimbekkende varkens met hittestress in vrachtwagens in de brandende zon wachtten op hun slachting. Bent u hiermee bekend?
Deze intelligente dieren worden hun leven lang opgesloten in een wreed systeem, waarbij het alleen gaat om een zo effectief mogelijk productieproces van geboorte naar slacht. Bent u zich daarvan bewust?
Zieke dieren
De Nederlandse varkenshouderij huisvest op jaarbasis meer dan 25 miljoen varkens in dichte stallen. Omdat vrijwel al deze varkens geen toegang hebben tot buitenlucht, is ventilatie in varkensstallen van cruciaal belang. Al sinds 1996 toont wetenschappelijk onderzoek aan dat een slecht stalklimaat, met hoge concentraties ammoniak en stofdeeltjes, het welzijn van varkens aantast. Zo krijgen varkens last van benauwdheid, chronisch hoesten, geïrriteerde ogen en pijnlijke long- en borstvliesontstekingen (pleuritis). De eis van een gezond stalklimaat is wettelijk geregeld, maar de wet laat het aan de varkenshouder over hoe hij dit moet invullen. Uit onderzoek van Stichting Varkens in Nood van januari 2021 blijkt dat door giftige stallucht en slechte handhaving door de controle- instantie NVWA, varkens ziek worden. Bent u hiermee bekend?
Klimaat
De vee-industrie is wereldwijd verantwoordelijk voor 15 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen. Dat is net zoveel als de uitstoot van al het auto-, vracht én vliegverkeer bij elkaar. Wist u dat?
Bedanken voor vlees is één van de grootste stappen die we kunnen zetten om onze CO2-voetafdruk te verkleinen. Bent u hiermee bekend?
Oké, nog eentje om af te sluiten: slechts 3,4 procent van al het vee in Nederland wordt op biologische wijze gehouden? Dat betekent dat vrijwel al het vlees in de supermarkt en van de keurslager rechtstreeks uit de bio-industrie komt. Uitgebuit vlees dus. Wist u dat?
Vrouwelijke vegetariërs met heupfractuur
De website van Nederland Vleesland verwijst regelmatig naar die van stichting vlees.nl. Bij het kopje actualiteiten lees je berichten over vrouwelijke vegetariërs die 33 procent meer kans zouden hebben op een heupfractuur dan vrouwen die regelmatig vlees eten, over vleesvervangers die ongezond zouden zijn, en vegaworst dat én niet lekker én niet gezond is. Of over het verschil tussen plantaardige en dierlijke eiwitten, waarbij wel erg kort door de bocht wordt beweerd dat dierlijke eiwitten veel beter voor je zijn. Uiteraard wordt hierbij verwezen naar een diëtist, voor wie de Schijf van Vijf heilig is, gevolgd door meer dan zeshonderd vleesrecepten. Het past natuurlijk allemaal in het straatje van de vleeslobby.
Meat the facts
De aan Nederland Vleesland verbonden website vermeldt dat consumenten op het verkeerde been zouden worden gezet en de Europese sectororganisaties hebben daarom het internationale platform Meatthefacts opgericht. ‘We won’t tell you what to think or to do but it is essential that you get the two sides of the story, because when you make a choice, you also choose all its consequences!’
Klopt! Met een keuze om plantaardig te eten, ben ik mij zeer bewust van de consequenties: geen miserabel bestaan van de dieren in megastallen; geen lange veetransporten (het merendeel van het Nederlandse vlees wordt overigens geëxporteerd); geen martelgang naar de slachtbanken; geen boomkap en habitat-verlies van wilde dieren duizenden kilometers verderop; en geen schadelijke uitstoot van broeikasgassen omdat ik zonodig vlees op mijn bord wil. En tot slot: minder inkomsten voor de vleessector. Daarmee valt prima te leven, toch?
Money, money, money
‘Dan is er ook de beeldvorming dat alles zou draaien om geld. Vraag het de boer en hij zal zeggen dat hij in de eerste plaats dierverzorger is,’ vermeldt vlees.nl, verbonden aan Nederland Vleesland. Dat noem ik nou ronkende retoriek. Al jaren gaat het om schaalvergroting in de bio-industrie en dat gaat nu eenmaal ten koste van het welzijn van de dieren. Nederland Vleesland heeft financiële belangen en een enorme vleeslobby achter zich. En daaraan ontbreekt het bij de dierenrechten- en natuurbeschermingsorganisaties die een vermindering van de Nederlandse vleesconsumptie nastreven. Daardoor is de geloofwaardigheid van de campagne Nederland Vleesland ver te zoeken.
Beeld: Farhad Ibrahimzade/Unsplash